Ամերիկացի բանաստեղծ, Պուլիցերյան մրցանակի դափնեկիր Ֆրանց Րայթն ու իր հայրը՝ Ջեյմս Րայթը, միակ ծնող երեխա զույգն են, որ երբևիցե արժանացել են Պուլիցերյան մրցանակի նույն անվանակարգում։ Իր մրցանակակիր «Ճանապարհ դեպի Մարթայի խաղողի այգիներ» ժողովածուում, ինչպես նաև իր աշխատությունների մեծ մասում, նա գրում է հոր հանդեպ կարոտի մասին, ով դեռ վաղուց լքել էր ընտանիքը, գրում է ալկոհոլիզմի, թմրամոլության և դեպրեսիայի դեմ պայքարի, ինքնախարազանման և այդ ճահճից դուրս գալու ճանապարհի մասին։ Այս շարքում հեղինակը պատկերում է կրոնի հետ անցնելիք ճանապարհը՝ տարբեր հղումներ անելով առ աստված։

Դեպի խաղողի այգիներ քայլելը աստծո հետ քայլելու փոխաբերություն է։ Բանաստեղծություններում մշտական ներքին պայքար է գնում, արդյո՞ք հեղինակը կառչի հավատքից, թե՝ ոչ։ Ըստ որոշ գրաքննադատների, Րայթը հարցականի տակ է դնում իր ու աստծո հարաբերությունները, քանզի դեռ կամուկացի մեջ է ու վերջնական որոշման գալու համար քննարկել է պետք ամենը։

«Պոեմը»

Ծառից նամակ ստանալու նման մի բան էր
Որի աչքերը հավերժ փակ են, որ գտնեն քեզ․
Կա մի կյանք,
Որը եթե կարողանայի ունենալ
Կընտրեի հենց ամենասկզբից։

Նրա ոճին բնորոշ է լռակյաց, զսպված, հաճախ մասնատված լեզուն, ասես խոսում է մարդկային վիճակի փխրունության և դյուրագրգիռության մասին: Ամենահասարակ թվացող գործերում կարելի է տեսնել Րայթի ստեղծագործելու հասարակ ոճը, միաժամանակ ականատես լինելով այն ողջ խառնաշփոթին, որ կատարվում է իր ներսում։ Գրքի յուրահատկությունը նաև կայանում է Րայթի՝ պատկերավորման միջոցները լավագույնս կիրառելու կարողությամբ։ Երբեմն նա ընդամենը մի քանի տողով է բացատրում իր մտքերը և ժողովածուի բանաստեղծությունները հիմնականում կարճ են։

Ես ձուլվում էի քո մեջ․
Ես սիրում եի քեզ հուսահատ կերպով, բառերս կորցրած անսահման սիրով։
Եվ մահն ինձ չի կանգնեցում քեզ սիրելուց։
Բացի այդ,
Կարծում եմ դու մեռած չես։
(Ես ճանաչում եմ մեռած մարդկանց, և դու մեռած չես):

Դեբորա Գարիսոնը՝ հեղինակի խմբագիրը, նշում է․ «Ֆրանցը գրում էր հոգեկան հիվանդությունների, կախվածության, միայնակության, ինչպես նաև հավատքի, աշխարհի անվերջանալի գեղեցկության մասին, չնայած կոտրված լինելուն (հեղինակը տառապում էր թոքերի քաղցկեղով): Ֆրանցն ապրում էր պոեզիայի համար, որն էլ իրեն ապրելու ուժ էր տալիս»։

© Նյութը պատրաստեց՝ Հենրիետա Ավագյանը