Թեոդոր Դրայզեր «Ջեննի Գերհարդ»

► Եթե ուզում ես հաջողության հասնել, ուշքդ գլխիդ պահիր, իսկ դրա համար հարկավոր է մտերմանալ կամ ձևացնել, թե մտերիմ ես նրանց հետ, ովքեր առաջին տեղերն են գրավում այս աշխարհում, որտեղ արտաքին, ցուցադրական փայլն ամեն ինչից վեր է:

► Եթե մարդիկ լավ են հագնված, մատանիներ ու քորոցներ են կրում, ինչ էլ որ անեն՝ լավ է:

► Լինում են այնպիսի հազվագյուտ, յուրահատուկ բնավորության տեր մարդիկ, որոնք աշխարհ են գալիս չիմանալու ինչու և կյանքից հեռանում են այդպես էլ ոչինչ չհասկանալով նրանից:

► Գոռոզության ու ագահության այս աշխարհը  իդեալիստին ու երազողին խեթ է նայում: Եթե երազողը նայի բարձրում սլացող ամպերին, նրան կկշտամբեն պարապ-սարապ մնալու համար: Եթե նա ականջ է դնում քամու երգին, որը շոյում է նրա հոգին, այդ նույն ժամանակ շրջապատի մարդիկ շտապում են տիրանալ նրա ունեցվածքին: Եթե ամբողջ այսպես կոչված՝ ո՛չ շնչավոր աշխարհը հափշտակում է նրան, հրապուրելով այնպիսի նուրբ ու թովիչ ձայներով, որ թվում է, թե դրանք չեն կարող կենդանի ու բանական չլինել, երազողը կործանվում է տարերքի հարվածների տակ: Իրական աշխարհը միշտը էլ իր չանչերը  մեկնում է այդպիսի մարկանց վրա և տիրապետում է նրանց: Հենց այդպիսիններին է, որ կյանքը հնազանդ ստրուկներ է դարձնում:

► - Դուք բախտավոր եք, որ ջահել եք: Դա կյանքում ամենալավ, ամենաթանկ բանն է:-Սենատոր Բրենդեր

► Ցավալի բան կլիներ մեռնել՝ առանց ստանալու այն, ինչ այնքան ցանկանում ես:

► Նա ինքն իրեն հանգստացում էր իր սիրած ասացվածքով. «Քի՞չ բան է լինում կյանքում»:

► Նրա խիղճն ամենևին էլ չէր լռում, իսկ սիրտը, համենայն դեպս, զգայնորեն արձագանքում էր ամեն ինչի:

► Նա ունեցել էր կորուստի ապրումներ, ճաշակել էր բախտի հարվածները, նրա մեջ կար այնպիսի մի բան, որ աշխույժ երևակայություն ունեցող մարդկանց մեջ համակրանք էր հարուցում:

► Ինչու՞ շղթաներ հագնել ոտքերին, եթե կարելի է ազատ թռչուն մնալով ստանալ ամեն բան, ինչ ուզում ես:

► Նա աղջկան քաշեց իր կողմը, և այդ պահին մշտական զգուշությունը դավաճանեց նրան: Նա զգում էր միայն մեկ բան. կատարվում է այն, ինչին նա այնքան կարոտ է եղել: Վերջապես այնքան անհաջողություններից հետո բախտը շնորհում է նրան այն, ինչ փափագել է ամենից ավել՝ սեր, սիրեցյալ կին: Նա գրկեց Ջեննիին և համբուրեց նրան նորից ու նորից:

► Որքան ավելի երկար էր հեռու մնում նրանից, այնքան ավելի էր փափագում նորից տեսնել նրան:

► Հետո շուռ եկավ և դուրս գնաց դեպի նոր կյանքը, և դուռը ծածկվեց նրա ետևից...

► Առաքինությունը մարդկանց բարի ցանկանալու և բարիք գործելու ընդունակություն է: Առաքինի մարդը մեծահոգի մարդն է, որն ուրախությամբ պատրաստ է ծառայելու ամենքին ու բոլորին, բայց հասարակությունն այնքան էլ չի գնահատում այդ հատկությունը:

► Եթե դուք ձեզ էժան գնահատեք, ձեզ բանի տեղ չեն դնի, ոտքի տակ կտան ձեզ: Եթե դուք ձեզ թանկ գնահատեք, թեկուզև ոչ ըստ արժանվույն, ձեզ կհարգեն:

► Հասարակությունն ընդհանրապես շատ վատ է ճանաչում մարդկանց: Նրա միակ չափանիշն է` ինչ կասեն ուրիշները: Ինչպես երևում է, շատ քչերն են ընդունակ ինքնուրույն դատողություն անելու:

► Մեր կյանքում տեղի ունեցող արտաքին ու ներքին փոփոխությունների նշանակությունը միշտ չէ, որ միանգամից մեզ պարզ է լինում: Մենք ցնցված ենք, վախեցած, իսկ հետո կարծես վերադառնում ենք նախկին վիճակին, բայց փոփոխությունն արդեն տեղի է ունեցել: Երբեք և ոչ մի տեղ մենք արդեն նախկինը չենք լինի:

► Մարդ բարձրագույն լարման րոպեներին ամենից ավելի նկատելի է աճում: Նա ուժերի և ընդունակությունների հզոր հորձանք է զգում: Մենք դեռ դողում ենք, վախենում ենք սխալ քայլ անել, բայց մենք աճում ենք: Ոգևորության բռնկումներն են ղեկավարում մեզ:

► Ամեն տուն հաստատված է նախ և առաջ մոր վրա, բայց այդ հասկանում են միայն այն ժամանակ, երբ արդեն վախճանը մոտիկ է:

► Լավ բարեկամներն իրարից չպետք է բաժանվեն, դա վտանգավոր է:

► Բնությունը ոչ ոքի չի մերժում: Եթե միջավայրը կամ հասարակությունը մեզանից երես են դարձնում, մենք էլի բարեկամ ենք մնում այն ամենին, ինչ գոյություն ունի: Բնությունը մեծահոգի է: Քամին ու աստղերը քո բարեկամներն են: Միայն բարի եղիր ու զգայուն և դու կհասնես այդ մեծագույն ճշմարտությանը: Գուցե և այն քեզ չի հասնի ձևակերպված ֆորմուլաներով, բայց կհասնի հրճվանքի ու անդորրի զգացողությամբ, որը և, վերջին հաշվով, կազմում է իմացության էությունը:

► Անդորրի մեջ ձեռք ես բերում իմաստություն:

► Կյանքը սքանչելի է իր և՛ վատ, և՛ լավ ժամերին, և միշտ էլ սքանչելի է եղել:

► Նորածնի առաջին ճիչը լսելով՝ Ջեննին ամբողջ էությամբ ձգվեց դեպի նա:

► Մենք ստիպված ենք լինում խիստ շատ բան ընկալել: Ասես անծայրության իմաստությունը փորձում է իր համար ճանապարհ բացել դեպի նեղվածք գանգերը և տեղավորվել սահմանափակ ուղեղներում:

► Կյանքը պայքար է, և եթե ուզում ես մի բան ստանալ, պետք է պայքարես:

► Լայնարձակ դաշտեր և լուսաճաճանչ բլուրներ, առավոտ, կեսօր, երեկո, աստղեր, թռչունների ճռվողյուն, ջրի կարկաչ-այս ամենը որպես պարգև է տրվում երեխայի հոգուն: Ոմանք այդ կոչում են պոեզիա, ուրիշները՝ քարսիրտները, դատարկ հերյուրանք:

► -Իմ կարծիքով հիմարություն է չօգտվել ամեն մի միջոցից, որը կարող է քեզ համար դառնալ այն, ինչ ինքդ ես ուզում:-Միսիս Բրայսբրիջ

► Մեղմ, զիջողամիտ, անշահախնդիր մարդը միշտ էլ ավար է դառնում ամբոխի համար: Մարդիկ հեռվից զգում են նրա անպաշտպան լինելը:

► Սիրո մեջ, ինչպես և ճակատամարտում, յուրաքանչյուրն իր բախտն ունի:

► Ամեն խելք չի կարելի չափել մի ինչ-որ անմիտ արարքով: Ամեն մեկին չի կարելի դատել նրա մի ինչ-որ կրքով:

► Ծերունիներին ու երեխաներին միշտ կապում է մի ինչ-որ անբացատրելի բարեկամություն, մի սքանչելի և հուզիչ ներքին մոտիկություն:

► Ամեն մի խոհուն մարդու կյանքում լինում է ժամանակ, երբ նա նայում է անցյալին և ինքն իրեն հարց է տալս, թե ի՛նչ արժեք ունի ինքը և՛ մտավոր, և՛ բարոյական, և՛ ֆիզիկական, և՛ նյութական տեսակետներից: Սա տեղի է ունենում այն ժամանակ, երբ պատանեկան խելահեղ ժամանակներն արդեն անցել են, երբ առաջին նքնուրույն քայլերն ու ամենաեռանդուն ջանքերն արդեն արված են, և այն ամենը, ինչին ձգտել ես ու հասել, քո աչքում դառնում են անճիշտ ու անհաստատ: Եվ շատերի գիտակցության մեջ սողոսկում է հոգին ցամաքեցնող մի միտք կյանքի ունայնության մասին, մի միտք, որ ամենից լավ արտահայտել է Եկլեսիատեսը:

► Կինը պետք է իր սիրած միակ մարդու առաջ բաց անի իր ամբողջ հոգին:

► Եթե մարդ հարուստ է, ոչ մի տեղ թաքնվել չի կարող, ասես հուշարձան լինի կանգնած քաղաքի հրապարակում:

► Եթե մարդ հարուստ է, նա հիշեցնում է զանգակը վզից կախված կատվին: Ամեն մի մուկ ճիշտ գիտե, թե որտեղ է նա և ինչ է անում:

► Նրանք այնքան տարի են միասին ապրել, որ այժմ բաժանվելն ուղղակի ծիծաղելի կլինի:

► - Խոստացիր ինձ մի բան: - Ի՞նչ,- հարցրեց Ջեննին: - Այսուհետև ինձանից ոչ մի բան չթաքցնել, հասկանու՞մ ես: Ոչինչ չորոշել առանց ինձ և ոչինչ չանել առանց իմ գիտության: Եթե քեզ որրէ միտք տանջում է, արի ինձ մոտ և ասա: Ես քեզ չեմ ուտի: Կարող ես ինձ հետ խոսել քո բոլոր հոգսերի մասին: Ես քեզ կօգնեմ նրանցից ազատվել, իսկ եթե օգնել չկարողանամ էլ, համենայն դեպս մենք իրարից ոչ մի գաղտնիք չենք ունենա:

► Ամեն մի թուլություն, նույնիսկ թուլության նշան խրտնեցնում է մարդկանց: Նրանք բնազդաբար հեռու են փախչում ձախորդներից, խուսափում են նրանցից, ասես վախենալով, թե կվարակվեն:

► Հազվադեպ երջանկություն է, եթե այն կնոջ մեջ, որի հետ ապրում ես, գտնում ես ջահելություն, գեղեցկություն, խելք, մեղմաբաոր բնավորություն և քո սեփական հայացքները, միայն ավելի մեղմ ու հուզական ձևով:

► Երբեք մի՛ ստիր, երբեք մի՛ փորձիր փաստերն այնպես չներկայացնել, ինչպես ինքդ ես տեսնում: Ճշմարտությունը կյանքի շունչն է, բոլոր արժանիքների հիմքը, և գործի մթնոլորտում էլ այն լավ համբավ է ապահովում նրա համար, ով հաստատորեն ճշմարտության կողմ է պահում:-Արչիբալդ Քեյն

► Գործարար աշխարհում սովորաբար նշանավոր տեղ գրավել հաջողվում է միայն մեկ գաղափարով տարված մարդուն, որը հաստատ համոզված է, թե նախախնամությունն ինքն է փայլուն ապագա նախապատրաստել իր համար իր ընտրած այս կամ այն ասպարեզում: Օճառի մի նոր տեսակ, կամ պահածոների տուփեր բանալու մի դանակ, կամ անվտանգ ածելի, կամ արագության հոսանքափոխիչ-մի ինչ-որ բան լիովին տիրում է մարդու երևակայությանը, այրում է նրան շիկացած ածուխի պես և պռնկեպռունկ լցնում նրա էությունը: Այդպես այրվելու համար հարկավոր է աղքատություն և երիտասարդություն: Այն բանը, որին որ որոշել է նվիրել իր ամբողջ կյանքը, պետք է նրա առաջ ճանապարհ բաց անի դեպի անհամար հնարավորությունները և անհամար բերկրանքները: Եվ նպատակը պետք  է լինի երջանկությունը, այլ կերպ՝ կրակը բավական պայծառ չի վառվի, շարժիչ ուժը բավականաչափ զորեղ չի լինի և հաջողությունը լիակատար չի ստացվի:

► Ամեն մարդու կյանքում լինում են վճռական րոպեներ, երբ նա տատանվում է պարտքի ու արդարության խստիվ պահպանման և երջանկություն ստանալու հրապուրանքի միջև, որին կարելի է հասնել, հարկավոր է միայն վարվել ոչ այնպես, ինչպես հարկն է:

► Ես ամենևին չեմ գտնում, թե քեզ համար ես միակ կինը պիտի լինեմ, եթե միայն դու ինքդ չես ուզում այդ:

► Ոչ մի բան չկա իրական և հավիտենական, բացի բարությունից, սրտագին, մարդկային բարությունից: Մնացած ամեն ինչը անցողական է երազի պես:

► Կանայք սիրում են գովասանքը վայելել կաթիլ-կաթիլ և ոչ թե միանգամից կուլ տալ:-Լետտի

► - Քի՞չ բան է լինում կյանքում: Երբեմն թվում է, թե բանը բոլորովին վատ է, այնինչ շուռ է գալիս դեպի լավը:-Լեսթեր

► Ուրիշ բան է շնորհալի մարդկանց գլխին տեղացող բախտի հարվածները կրել, երբ դու երիտասարդ ես, համարձակ և մարտական շնչով տոգորված: Եվ բոլորովին ուրիշ բան է, երբ երիտասարդությունդ արդեն անցել է, երբ քո հիմնական կարողությունը դուրս է պրծնում ձեռքիցդ, իսկ հարստության ու հաջողության հասնելու նոր ճանապարհները իրար ետևից փակվում են քո առաջ:

► Ես մահից չեմ վախենում,- ասաց ծերունի Գերհարդը:- Ես արի ինչ կարող էի:

► Կյանքում կատարված ամեն մի դեպք չի կարելի որպես աղետ ընդունել:-Լեսթեր

► Մի ժամանակ նա կարողացավ նվաճել Ջեննիին և իրենը դարձնել, բայց նրա սերը չի բավականացնում, որ հիմա էլ պահի նրան, երբ խոչընդոտներ են ծագել:

► Նա ինքն իրեն հավատացնում էր, որ երջանիկ կլինի, երբ իրենք վերջնականապես բաժանվեն, ինքը երջանիկ կլինի այն մտքով, որ Լեսերը հիմա երջանիկ է:

► - Բաց թող ինձ: Ինչու՞ ես տատանվում: Ինձ համար վատ չի լինի: Գուցե թե հետո, երբ ամեն ինչ կարգի կգա, դու կուզենաս վերադառնալ ինձ մոտ: Երբ կվերադառնաս, ես կպասեմ քեզ:-Ջեննի Գերհարդ

► Տղամարդու և կնոջ միջև հարաբերությունների մեջ, որոնք մենք դիտում ենք այնպիսի ջերմ հետաքրքրությամբ, հուսալով, թե նրանց մեջ կգտնենք կյանքի գաղտնիքի մի որևէ լուծում, ամենից ավելի դժվար ու ծանր են լինում այն րոպեները, երբ փոխադարձ կապվածությունը զոհաբերվում է արտաքին հանգամանքներին, որոնք այնքան հեռու են գեղեցկությունից և հենց զգացմունքի ուժից:

► Այս աշխարհում սերը բավական չէ: Հարկավոր է նաև դաստիարակություն, հարստություն, իր ուզածը կատարելու և բանսարկելու կարողություն:

► Երբ դու դաստիարակված ես շքեղության մեջ, երբ դու հասարակությունը տեսնում ես միայն նրա հաճելի կողմով, որ այնքան համոզիչ խաբուսիկ է, երբ գործ ունես խոշոր ձեռնարկությունների հետ ոչ նրա համար, որ ինքդ ես ստեղծել դրանք, այլ որովհետև ինքդ էլ դրանց մի մասն ես կազմում, և նրանք քեզ հետ են ծնված օրից, ինչպես այն օդը, որ շնչում ես, այդ դեպքում, բնականաբար, ստեղծվում է կենցաղի անսասանության իլյուզիա, որն ընդունակ է մթագնելու ամենապայծառ միտքն անգամ:

► Լավ կին՝ դա անբացարելի հանելուկ է:

► Դժվար է պատկերացում ունենալ նրա մասին, ինչ մենք չենք տեսել, զգալ այն, ինչ ինքներս չենք ապրել:

► Տիեզերքը մեզ հավերժական ու անսասան է թվում միայն նրա համար, որովհետև մենք ոչինչ չգիտենք այն ստեղծող ուժերի մասին:

► Մենք բոլորս տանջվում ենք, երբ զրկվում ենք մեր սիրած մարդուց: Բայց ամեն ինչ անցնում է, և մարդիկ շարունակում են ապրել Նույնն էլ նրա հետ է լինելու: Սկզբում շատ ծանր կլինի, իսկ հետո կհանգստանա և այլևս սրտում վիրավորանք չի ունենա ձեր դեմ:-Լետտա

► Եղածը եղած է և ոչ մի կերպ փոխել չես կարող:

► Էլ ի՞նչը կարելի է աղոթք համարել, եթե ոչ բուռն ցանկությունը, որի վրա կենտրոնացած են մարդու բոլոր մտքերը:

► Ես երբեք ավելի երջանիկ չեմ եղել, քան երբ քեզ հետ էի:-Լեսթեր

► Մենք բոլորս այս կամ այն չափով չնչին արարածներ ենք: Մեզ տնօրինում են այնպիսի ուժեր, որոնց վրա մենք իշխել չենք կարող:-Լեսթեր

► Կյանքը մի հիմար կոմեդիա է, ուրիշ ոչինչ: Միակ բանը, որ կարելի է անել, քո «ես»-ը պահպանելն է: Իսկ
ազնվություն, որքան ես կարող եմ դատել, ոչ ոք մեզանից չի պահանջում:-Լեսթեր

► Իր շրջապատի աշխարհում Լեսթերը ավելի ու ավելի պակաս իմաստ էր տեսնում: Մի ժամանակ, հեռավոր անցյալում, տեղի է ունեցել մի անհասկանալի երևույթ. օրգանական մանրիկ բջիջն սկսել է զարգանալ, այն բազմացել է բաժանումով, սովորել է միանալ ուրիշ բջիջների հետ, առաջացնելով պես-պես օրգանիզմներ՝ ձկներ, գազաններ, թռչուններ, վերջապես՝ մարդ: Եվ ահա մարդը՝ բջիջների այդ կուտակումը, իր հերթին ուրիշ մարդկանց հետ միավորվելով, իր համար ճանապարհ է բացում դեպի ավելի ապահովված ու բազմապիսի գոյություն Իսկ ինչու՞: Միայն աստծուն է հայտնի…

► Ջեննին աղոտ զգացողություն ուներ, որ աշխարհը սխալ ու անհաստատ է կառուցված: Հավանորեն ոչ ոք մինչև վերջ ոչինչ չի հասկանում: Մարդիկ ծնվում են և մեռնում: Ոմանք գտնում են, որ աշխարհը ստեղծվել է վեց հազար տարի առաջ, ուրիշներն ասում են, թե այն գոյություն ունի շատ ու շատ միլիոնավոր տարիներ: Եվ ի՞նչ է թաքնված այս ամենի տակ. կույր պատահականությու՞ն, թե՞ ինչ-որ ուղղություն տվող գիտակցություն, ինչ-որ աստված: Երևի պետք է որ մի ինչ-որ բան լինի, մտածում էր Ջեննիին, երևի մի ինչ-որ բարձրագույն ուժ է ստեղծել շրջապատի ամբողջ գեղեցկությունը՝ ծաղիկները, խոտը, ծառերը, աստղերը: Բնությունը որքա՜ն չքնաղ է: Կյանքը երբեմն դաժան է թվում, բայց բնության գեղեցկությունը հարատև է: Այս միտքն էր զորավիգ լինում Ջեննիին, որը իր մենության մեջ հաճախ և երկար ժամանակ մխիթարվում էր դրանով:

► Նրանք կհանդիպեն. դրանից վնաս չի լինի: Թեև, ճիշտ է, լավ բան էլ չի ստացվի: Իրենք երևի իրար խոսք կտան հինը մոռանալ, բայց խոսքերը խոսքեր կմնան: Անցածը վերադարձնել չի լինի: Կոտրված բաժակը սաղացնել չի լինի: Կարելի է կտորները կպցնել իրար և ասել, թե սաղացել է, բայց դրանով այն նորից բաժակ չի դառնա…

► Ըստ ինչ-որ հնամենի հաշիվների կամ, ավելի ճիշտ, համաձայն դարերի ընթացքում սրբագործված բիբլիական ֆորմուլայի, մարդուն յոթանասուն տարվա կյանք է տրված: Սերնդե-սերունդ անվերջ կրկնվող այդ ֆորմուլան այնպես ամուր է արմատացել մարդկանց գիտակցության մեջ, որ ընդունվում է որպես անվիճելի ճշմարտություն: Բայց իրականում մարդը, թեպետև իրեն մահկանացու է համարում, օրգանապես կարող է ապրել հինգ անգամ ավելի, և իսկապես, նրա կյանքը շատ ավելի երկարատև կլիներ, եթե միայն նա իմանար, որ ապրում է ոչ թե մարմինը, այլ՝ հոգին, որ հասակը սոսկ պատրանք է և որ մահ չկա: Սակայն դարերով աչմատավորված միտքը, որ չգիտես ինչ մատերիալիստական հիպոթեզների պտուղ է, չափազանց դժվար է դուրս վանել գիտակցությունից, և ամեն օր մարդիկ մեռնում են, ասես ենթարկվելով հնազանորեն ու վախով ընդունած այդ մատերիալիստական ֆորմուլային:

► «Քայլել շեշտակի, առանց ետ նայելու» - ահա կյանքի կարգախոսը:

Հ.Գ. Եթե դուք ունեք մեջբերումներ` դուրս բերված այս գրքից, ապա կարող եք ուղարկել մեզ հետադարձ կապով: