Չարլզ Բուկովսկու նամակը իր հրատարակչին

2022-04-13 765

1969 թ.-ին հրատարակիչ Ջոն Մարտինը Չարլզ Բուկովսկուն առաջարկեց մինչև վերջինիս կյանքի վերջ՝ ամեն ամիս, 100 դոլլար վճարել միայն այն պայմանով, որ նա կլքի փոստային աշխատանքը և իրեն ամբողջովին կնվիրի գրելուն: 49 տարեկան Բուկովսկին այդպես էլ վարվեց և չանցած մի քանի շաբաթ՝ վերջացրեց իր առաջին գիրքը՝ «Փոստային բաժանմունքը»: Կիսաինքնակենսագրական այս պատմվածքի կենտրոնում գտնվում է Բուկովսկու գրական ալտեր էգոն՝ Հենրի Չինասկին, ով քարշ է տալիս իր գոյությունը որպես ԱՄՆ Փոստային ծառայության աշխատող: Այն հրատարակվել է Մարտինի «Սև ճնճղուկ» հրատարակչության կողմից 1971 թ.-ին:

Գրքի հրատարակումից 15 տարի անց Բուկովսկին Մարտինին մի նամակ գրեց և նկարագրեց, թե որքան երջանիկ է հիմա, երբ իրեն հաջողվել է փախչել իր ծանր աշխատանքից:

 

Օգոստոս 12, 1986

Բարև Ջոն,

Շնորհակալ եմ լավ նամակի համար: Կարծում եմ ժամանակ առ ժամանակ վնաս չի հիշել, թե որտեղից եմ դուրս եկել: Դու գիտես, թե ես ինչպիսի վայրերում եմ եղել: 

Անգամ այն մարդիկ, ովքեր փորձում են գրել կամ ֆիլմեր նկարել դրա մասին, չեն կարողանում ճշտորեն փոխանցել իրականությունը: Նրանք դա անվանում են «9-ից 5-ը»: Երբեք 9-ից 5-ը չի լինում, այդ վայրերում չկա անվճար ճաշի ընդմիջում, ավելին, շատ դեպքերում աշխատանքդ պահելու համար պետք է ընդմիջում չանես: Էլ չեմ խոսում արտաժամյա աշխատանքի մասին, գրանցումներում վերջինս երբեք ճիշտ նշված չի, իսկ եթե հանկարծ փորձես դրանից բողոքել, հաստատ կգտնվի մեկ այլ թշվառ, ով քեզ կփոխարինի:

Գիտե՞ս իմ հին ասացվածքը՝ «Ստրկությունը չի վերացել, ընդամենը լայնացել է, որպեսզի ընդգրկի բոլոր գույները»:

Եվ ամենացավալին այն է, որ այն մարդիկ, ովքեր պայքարում են իրենց անցանկալի աշխատանքը պահպանելու համար՝ վախենալով այլընտրանքից, աստիճանաբար կորցնում են իրենց մարդկայնությունը: Մարդիկ պարզապես դատարկվում են: Նրանք վախվորած և հնազանդ մտքով մարմիններ են դառնում: Աչքերը գունազրկվում են: Ձայնը դառնում է գարշելի: Եվ մարմինը: Մազերը: Եղունգները: Ամենը:

Երիտասարդ ժամանակ չէի հավատում, որ մարդիկ կարող են իրենց կյանքը անցկացնել նման պայմաններում: Ծեր եմ արդեն, բայց դեռ հավատս չի գալիս: Ինչի՞ համար են դա անում: Սեքսի՞: Հեռուստատեսությա՞ն: Մեքենայի՞, որի համար ամսական վճարումներ է հարկավոր անել, թե՞ երեխաների: Այն երեխաների, որ նույն ճանապարհով են գնալու ինչ որ իրե՞նք: 

Սկզբում, երբ ես դեռ ջահել էի ու մի աշխատանքը մյուսով էի փոխարինում, դեռ բավականին հիմար էի ու գործընկերներիս ասում էի՝ մի՞թե չեք հասկանում, որ տնօրենը կարող է ամեն պահի գալ և միանգամից մեզ բոլորիս աշխատանքից ազատել:

Նրանք առանց մի բան ասելու ուղղակի ինձ էին նայում: Ես մի հարց էի առաջադրում, որի մասին նրանք չէին էլ ցանկանում մտածել: 

Արդյունաբերությունում շատ են լինում կրճատումներ: Հարյուր հազարավոր մարդիկ աշխատանքից զրկվում են և իրենց ապշած դեմքերին կարդացվում է՝

«Ախր ես 35 տարի է ինչ աշխատում եմ…»

«Չի կարող պատահել…»

«Հիմա ես ի՞նչ անեմ…»

Նրանք երբեք բավականաչափ չեն վարձատրում ստրուկներին, որպեսզի վերջիններս ազատ լինեն․ միայն այնքան, որպեսզի ողջ մնան և ի վիճակի լինեն գալ աշխատանքի: Ես այս ամենը տեսնում էի և մտածում, որ նույն հաջողությամբ ավելի լավ է ես կյանքս այգու նստարանին կամ բարերում խմիչք կլանելով անցկացնեմ, քան իրենք ինձ այնտեղ գցեն: Ինչու՞ սպասեմ: 

Ես այդ ամենից զզված, ընդվզելով գրեցի և այնպե՜ս թեթևացա: Եվ հիմա, երբ 50 տարի կյանքս վատնելուց հետո, այսպես կոչված պրոֆեսիոնալ գրող եմ դարձել, ես հայտնաբերեցի, որ այս համակարգից դուրս այլ նողկալի երևույթներ նույնպես գոյություն ունեն:

Հիշում եմ, երբ փաթեթավորող էի աշխատում մի լուսավորմամբ զբաղվող ընկերությունում, փաթեթավորողներից մեկը հանկարծակի բացականչեց՝ «Ես երբե՛ք ազատ չեմ լինի»:

Այդ պահին ղեկավարներից մեկը (նրա անունը Մորրի էր) մեր կողքով անցնում էր և նրա խոսքերը լսելով՝ քահ-քահ ծիծաղեց, կարծես հաճույք էր ստանում այն փաստից, որ այս մարդը իր ամբողջ կյանքում ծուղակում է լինելու:

Ահա թե ինչու, երբ ինձ հաջողվեց դուրս պրծնել այդ տեղից՝ անկախ նրանից թե ինչքան երկար ժամանակ դրա համար պահանջվեց, դա ինձ անսահման, հրաշքի պես երջանկություն պարգևեց: Ես հիմա գրում եմ տարեց մտքով և մարմնով, շատ ավելի ուշ՝ քան մարդկանց մեծամասնությունը կորոշեր նման գործով զբաղվել, բայց քանի որ ես այսքան ուշ եմ սկսել, ես ինքս ինձ պարտական եմ շարունակել և, երբ խոսքերս սկսեն ընդհատվել, աստիճանով բարձրանալու համար ինձ կողմնակի օգնություն պետք գա և ես այլևս չկարողանամ տարբերակել թռչնակին թղթի ամրակից, անգամ այդ ժամանակ, կարծում եմ, դեռ իմ մեջ ինչ որ բան կհիշեցնի, թե ինչպես եմ ես անցել սպանության, խառնաշփոթի և ծանր աշխատանքի միջով և հասել մինչև գոնե մեծահոգի մեռնելու հնարավորությանը:

Կյանքն ամբողջությամբ իզուր չվատնելը` թեկուզ միայն ինձ համար, արժանի ձեռքբերում է:

Քո ընկեր՝ Հենկ

© Նյութի հեղինակ՝ Սեդա Գրիգորյան

Դիտեք ավելին Հետաքրքրի մասին բաժնում

մեկնաբանություններ