Էդգար Ալան Պոյի պոետիկ ռիթմը

Էդգար Պոյի գրական ժառանգությունը առանձնահատուկ տեղ է զբաղեցնում համաշխարհային գրականության մեջ։ Գրողն իր ստեղծագործական ողջ կյանքի ընթացքում գրել է տարբեր ժանրերով, այդ թվում՝ պատմվածքներ, էսսեներ, բանաստեղծություններ, վեպ:

Էդգար Պոյի բանաստեղծություններին հատուկ են պոետիկ ռիթմերը, խորհրդավոր էսթետիկան և տարաբնույթ հարցադրումները։ Թերևս այս է պատճառը, որ Էդգար Ալան Պո գրողի անունը պարուրված է առեղծվածային պատմություններով:

Մարգարե՞ ես, չարությո՞ւնն ես, սատանա՞ ես, թե՞ թռչուն ես,

Փորձապե՞տն է ուղարկել քեզ, թե՞ փորձանքը ահավոր

Դեպ երկիրն այս, որ լքված է, բայց անվախ, դյութիչ ու բա՜ց է -

Ուր կենվորը սոսկ Սարսափն է - դու ասա՛ ինձ հիմնավոր.

«Գաղաադի բալասանը գտնելո՞ւ եմ ես մի օր...»

Ագռավն ասաց` Nevermore։

Պոյի գրական առաջին փորձերը եղել են հենց բանաստեղծական ժանրում. ստեղծագործել է 14 տարեկանից։ Նրա հրատարակած առաջին գիրքը «Թամեռլան և այլ բանաստեղծություններ» ժողովածուն է։ Քառասունէջանի ժողովածուն տպագրվել էր ընդամենը 50 օրինակով։ Քիչ ժամանակ անց այն վերատպվել է՝ այս անգամ «Ալ-Աարաաֆ, Թամեռլան և փոքրիկ բանաստեղծություններ» վերնագրով։ Վերջինիս առաջին հրատարակության 12 օրինակները մինչ օրս պահպանվել են և բացառիկ արժեք են ներկայացնում։ Դրանցից մեկը 2009 թ. վաճառվել է Նյու Յորքի «Քրիստիս» աճուրդների տանը՝ 662.500 ԱՄՆ դոլարով։

Հետագայում լույս է տեսել ևս մեկ ժողովածու՝ «Բանաստեղծություններ» վերնագրով։ Սրանք եղել են Պոյի վաղ շրջանի ռոմանտիկական ստեղծագործությունները և նկատելի հաջողություն չեն բերել գրողին։

Պոյի հասուն տարիքի ամենանշանավոր բանաստեղծական ժողովածուներն են «Ագռավ և այլ բանաստեղծություններ»-ը և «Աննաբել Լի»-ն։

Այս ժողովածուների հիմքում ողբերգական սիրո թեման է. գրողը նկարագրել է սիրած էակին կորցրած հուսահատ մարդու տառապանքները, որոնց հիմքում եղել են իր իսկ վիշտն ու կնոջ կորստյան ցավը։

Բացի այս ժողովածուներից, Պոն նաև 1848 թ.-ին տպագրել է «Էվրիկա» փիլիսոփայական արձակ պոեմը, որը համաշխարհային գրականության մեջ գիտագեղարվեստական ժանրի առաջին գործերից է: Հատկանշական է, որ Պոն հենց այս պոեմն է համարել իր գլուխգործոցը։ Պոեմը լի է տիեզերքի ստեղծման և Մեծ պայթյունի մասին զարմանալի կանխատեսումներով։ Գաղափարներ, որոնք գիտական տեսություն դարձան Պոյի բանաստեղծության տպագրվելուց շուրջ 80 տարի անց։

«Ագռավ»-ի մասին

Այս բանաստեղծությունը Պոյին մեծ ճանաչում է բերել, բայց հարստություն` ոչ։ Բանաստեղծության համար նա վաստակել է ընդամենը ինը դոլար։ Հետագայում Պոն խոստովանել է, որ «Ագռավը» իր համար եղել է մարտահրավեր` գրելու հարյուրտողանոց բանաստեղծություն, որը կկարդացվի մեկ շնչով։

Սկզբում Պոն, որպես բանաստեղծության հերոսի, ընտրել է թութակի, հետո հասկանալով, որ թութակը այնքան էլ համապատասխան չէ, նրան փոխարինել է ագռավով։ Բանաստեղծությունը տպագրվել է 1845 թ.-ին և մեկ գիշերում Պոյին դարձրել հայտնի։

Հետագայում Պոն իր ստեղծագործական ողջ ներուժը ամբողջությամբ ներդրել է արձակ ժանրերում, սակայն պոեզիան հասցրել է իր տեղը զբաղեցնել նրա գրական ժառանգության մեջ։

Նյութի հեղինակ՝ Ֆլորա Օհանյան