Իոսիֆ Բրոդսկի «Նոբելյան բանախոսություն»

► Եթե արվեստն ինչ-որ բան էլ սովորեցնում է, ուրեմն` հատկապես մարդկային գոյության մասնավորությանը: Լինելով ավելի հին` առավել տառացի` մասնավոր ձեռներեցության ձև, այն կամա թե ակամա մարդու մեջ խրախուսում է հատկապես նրա անհատականության զգացողությունը, յուրօրինակությունը, առանձնակիությանը` հասարակական կենդանուց նրան դարձնելով անհատ: Շատ բան կարելի է կիսել` հացը, անկողինը, համոզմունքները, սիրած էակին, բայց ոչ բանաստեղծությունը, ասենք, Ռայներ Մարիա Ռիլկեի:

► Գրականությամբ պետության հանդեպ հաճախակի արտահայտված զայրույթը, հեգնանքը կամ անտարբերությունը, ըստ էության, հենց մշտականի, ավելի լավ կլինի ասենք, անսահմանի ռեակցիան է անցողիկի, սահմանափակի հանդեպ: Շայրահեղ դեպքում, քանի դեռ պետությունն իրեն թույլ է տալիս միջամտել գրականության գործերին, գրականությունն իրավունք ունի պետության գործերին միջամտել:

► Մինչև օրս էլչափազանց տարածված է նդումը, թե իբր գրողը, հատկապես բանաստեղծը, իր ստեղծագործություններում պիտի օգտվի փողոցի լեզվից, ամբոխի լեզվից: Գրողի համար թվացյալ ամբողջ ժողովրդավարությամբ և շոշափելի գործնական շահեկանությամբ, պնդումն այդ` անմտություն է և իրենից ներկայացնում է մի փորձ` արվեստը տվյալ դեպքում գրականությունը, ենթարկել պատմությանը:

► Որովհետև չեն կարող լինել օրենքներ, որոնք մեզ պաշտպանեն մեզանից, քրեական ոչ մի օրենսգիրք պատիժ չի նախատեսում գրականության դեմ հանցագործության համար: Եվ այդ հանցագործությունների մեջ առավել ծանրացուցիչը ոչ թե հեղինակների հետանդումն է, ոչ թե գրաքննության սահմանափակումները և այլն, ոչ էլ խարույկի վրա գրքեր այրելը: Գոյություն ունի առավել ծանր հանցագործություն` գրքերն արհամարհելը, գրքեր չկարդալը: Այդ հանցագործության համար մարդը հատուցում է ամբողջ կյանքով, իսկ եթե այդ հանցագործությունը ազգն է կատարում, դրա համար նա պատմությամբ է հատուցում: