Կուրթ Վոնեգութ «Սպանդանոց համար հինգ»

► Ամերիկան աշխարհի ամենահարուստ երկիրն է, բայց մարդիկ այնտեղ հիմնականում աղքատ են, ընդ որում, այնպիսի մթնոլորտ է ստեղծված, որ մարդն իր աղքատության համար ատի ինքն իրեն: Ամերիկացի պատմաբան Քին Հաբարդի խոսքով`  «Աղքատ լինելն ամոթ չէ, բայց պատիվ էլ չի բերում»: Փաստորեն ամերիկացու համար աղքատ լինելը հանցագործություն է, թեև Ամերիկան աղքատների երկիր է: Ցանկացած ուրիշ երկիր ժողովրդական ավանդություններ ունի աղքատ, սակայն բացառիկ իմաստնության ու արժանապատվության տեր մարդկանց մասին, որոնք ավելի բարձր են գնահատվել, քան իշխանավորներն ու մեծահարուստները: Նման առասպելներ աղքատ ամերիկացիները չգիտեն: Նրանք ատորացնում են իրենց ու բարձրացնում հաջողության հասածներին: Ամենաաղքատիկ պանդոկում, որի տերն ինքն էլ աղքատ է, պատին փակցված կտեսնեք պաստառ` հետևյալ դաժան գրությամբ.  «Եթե այդքան խելոք ես, ինչու՞ հարուստ չես»: Դրամարկղի մոտ անպայման կտեսնեք նաև ամերիկյան դրոշը` մանկան ափից ոչ մեծ, բարակ փայտիկի վրա:

► Ամերիկացիները, շարունակում էր մենագրության հեղինակը, աշխարհի ցանկացած վայրում ապրող բոլոր մարդկանց նման, հավատում են բազմաթիվ ակնհայտ ստերի: Դրանցից ամենակործանարարն այն է, իբր ամեն ամերիկացի կարող է հեշտությամբ հարստանալ: Նրանք ոչ մի կերպ չեն ցանկանում գիտակցել, թե իրականում որքան դժվար է փող վաստակելը, ուստի փող չունեցողներն անվերջ նզովում են իրենք իրենց: Այս ներքին ինքնանվաստացումը պարզապես գանձ է իշխանավորների ու մեծահարուստների համար, քանի որ թույլ է տալիս այնքան քիչ պետական ու մասնավոր օգնություն տրամադրել աղքատներին, որքան չի տրամադրել որևէ  իշխող դասակարգ Նապոլեոնի ժամանակներից ի վեր:
Ամերիկան բազմաթիվ նորույթներ է տվել աշխարհին: Դրանցից ամենաապշեցուցիչն ու աննախադեպը արժանապատվությունից զուրկ աղքատների ստվար զանգվածներն են: Նրանք միմյանց չեն սիրում, որովհետև իրենք իրենց չեն սիրում: Երբ սա գիտակցում ես, անմիջապես դադարում է գաղտնիք լինել ամերիկացի գերիների անընդունելի վարքը գերմանական ճամբարներում:

► Պատմության ողջ ընթացքում բոլոր բանակները` հարուստ թե աղքատ, միշտ ձգտել են այնպես հանդերձավորել իրենց զինվորներին, նույնիսկ ամենացածր կոչում ունեցողներին, որ ինչպես իրենք` զինվորները, այնպես էլ մյուսները նրանց համարեին անմրցելի խմելու, կանանց գայթակղելու, թալանի ու ցանկացած պահի մահվան աչքերին նայելու մեջ: Իսկ ամերիկյան բանակը իր շարքայիններին կռվելու և մեռնելու է ուղարկում մի համազգեստով, որը շատ նման է ուրիշի կրած քաղաքացիական հագուստի, և մանրէազերծված, բայց չարդուկված տեսքով ստացվել է հետնախորշերի հարբեցողներին անթաքույց զզվանքով նվերներ բաժանող որևէ բարեգործական կազմակերպությունից:

Հ.Գ. Եթե դուք ունեք մեջբերումներ դուրս՝ բերված այս գրքից, կարող եք ուղարկել մեզ հետադարձ կապով: