Լիլիթ Անդրիասյան «Գիժը»

Գիժը մեր թաղի հին դոնժուաններից է,  սովորական լրբարած։ Չնայած երիտասարդ տարիքին, որը հազիվ երեսունի շեմը հատած լինի, կյանքի մեծ փորձ ունի։ Ասում են, արտաքնապես հորն է նման։ Այս փաստը ոչ ոք հաստատել կամ հերքել չի կարող, քանզի նրան ոչ ոք մեր թաղում չի տեսել։

Մեր թաղ կոչվածը քաղաքի ծայրին սարափեշերին փռված մի փոքրիկ բնակատեղի է, որտեղ ինչ տեսակի մարդու ասես կարող ես հանդիպել։ Պատկերացնենք, Ֆրանսիական փոքրիկ արվարձան, բայց ի տարբերություն ձեր պատկերացրածի, այստեղ ոչ թե ճեմում են հովհարավոր մադմուազելներ, այլ սովորական արևից ու ցրտից կարմրած դեմքերով կանայք, ովքեր կամ զոր ու գիշեր շաղակրատում են հազար ու մի դատարկ բանից, կամ քչփչում շոր ու կարից, կամ հայհոյում Աստված ու մարդ։ Ա՜յ այն նկուղի դիմաց կանգնած հայհոյող կանանցից ամրակազմն էլ Գժի՝ Համոյի, մայրն է։

Համոն տասնհինգ տարեկան էր, որ մեր թաղն եկավ՝ իր հետ բերելով հազար ու մի վեճ ու կռիվ, իսկ Սուսանը՝ Համոյի մայրը, մի անգամից նվաճեց թաղի տարիքավոր տղամարդկանց ուշադրությունը։ Մի անգամ էլ տատս ասեց՝ “բռնացրեց"։ Թե ով՝ ինչ բռնացրեց՝ չիմացա, միայն գիտեմ, որ այդ օրից Համոն աչքովաչք Սուսանին տեսնել չէր ուզում։

Գիժը սիրուն տղա էր՝ աչքերը սև էին, մազերը ոսկի, ձեռքից էլ ամեն ինչ գալիս էր։ Մեկի կտուրը կաթում էր՝ հասնողը Գիժն էր, մեկի ալյուրը հատնում էր՝ հասնողը Գիժն էր, փայտ բերողը Գիժն էր, խանութ գնացողը Գիժն էր։ Ոսկի տղա էր Գիժը, բայց մի քիչ էլ աչքաշոռ էր. թաղում ջահել կին ու աղջիկ չմնաց։

Ասում են՝ Գիժը հարս է բերել, Սաքոյի տան մի սենյակը վարձով առել, մտել է մեջը։ Ո՜նց է սիրում Գիժը Լուսիկին։ Լուսիկն էլ, ասում են, արև աղջիկ է, բայց թե ինչ գույնի է, մի տարի է չենք տեսել։

Ոնց է սիրում Գիժը Լուսիկին ու ոնց է ծեծում ամեն գիշեր՝ թե շրթունքդ կախ է, թե հագածդ բաց է, թե ինձ էլ չես սիրում, խալխի տուն ես գնում, քո հոր տունն ու մերը, քո ետ ամբողջ ցեղը ու մինչև լուսաբաց, երբ Լուսիկի ձայնը կամաց մարում, Գիժը դուս է պրծնում, թաղերն ընկնում ու չգիտի ոնց են կնգան կարգին սիրում։

Բայց Լուսիկը լուռ է։ Ոչ հոր տուն է գնում, ոչ ճամփեն է ելնում, պատշգամբում կանգնած, սև զգեստը հագին, մազերն արձակ արած ինչ որ բան է մանում։

Սուսանը, որ վաղուց որդու տան ճամփեքով գնալ ու գալ չուներ, երկու օր է թաքուն սրանց տուն է գալիս ու Լուսիկի աչքից արցունք բերում, թե. «լակոդիդ հանիր, հորդ տունը գնա», թե «դու լրբի ցեղ ես», թե «իմ տղի գլխին էլ ջառմա մի կապիր», թե «անիծվի ճամփեն, որ իմ տունը մտար, ետ լակոտդ մեռնի, որ իմ տղի ոտը քեզնից պիտի կապի»։ Ու Լուսիկը ձև չունի, ճար չունի ու վախենում է Գժին խոստովանել։

Տարեմուտի մի օր էլ Գիժն իմացավ, որ Սուսանը գնում-գալիս է ու Լուսիկին հանեց գեթ մի բարակ շորով դուռը գցեց, տարավ գոմում կապեց, թե “դու ով ես դառել,որ իմ գլխից թռչես”, “դու էլ դրա նման մի պոռնիկ ես էլի", “քեզ կվառեմ գոմում",  “քեզ կթաղեմ հեռվում", ու Լուսիկի ձայնը էլի մարեց, ու թաղը արթնացավ խաղաղ քնից։

Գարունը վրա է հասել։ Մեր թաղը ցեխերի մեջից հարություն է առնում։ Ամենուր ծաղիկ ու կանաչ է, առվի զնգոց է, ծիծառի կանչ։ Տղա է բերելու Լուսիկը, դեռ ոչ ոք չգիտի։

* * *

Թաղի վերին ճամփեն ելած, Լուսիկին առաջ արած տանում է Սուսանը։

Լուսիկի մեջ սիրուն երկու թաթեր կային, աչքեր կային ոսկի։  Լուսիկի մեջ առվի երկու զնգոց կային ու լեզվակ կար վանքի։

Թե ուր են գնում, չգիտեմ, միայն գիտեմ արդեն, որ դրանից հետո Լուսիկը խելագար, Լուսիկը վշտահար տան պատերն է ծեծում, ցավից հեծծում, կարմրում է, դեղնում ու տենդի մեջ կորած հոգին տալիս։

Լուսիկի մեջ երկու սիրուն թաթեր կային, աչքեր կային ոսկի…

Համոն էլ ոսկի տղա էր, բայց շան պես վախենում էր, որ Լուսիկը մի օր վեշերը վեր կառնի, մեկի հետ կգնա, դրա համար էլ “աչքը վախացրած էր պահում”։ Թե ինչ ապրեց Համոն այդ լուսաբաց, ոչ ոք չիմացավ, միայն երբ հողը դրեցին Լուսիկին, Համոն դառավ մեր թաղի Գիժը…

* * *

Գիժը սիրում էր Լուսիկին, Աստված վկա, սիրում էր, պարզապես ձևը չգիտեր։ Չգիտեր, որ կինը վարունգի թուփ է՝ տրորում ես՝ դառնանում է։ Չգիտեր, որ կնոջ բերանը ոչ թե հարվածով են փակում, այլ երկարատև, սիրուն մի համբույրով։ Չգիտեր, որ նրա հագուստները պիտի գովի, որ ցանկություն ունենա դրանցից ազատվելու։

Գիժը սիրում էր Լուսիկին, բայց չգիտեր, որ իր թևերը նրան պաշտպանելու համար են, ոչ թե հարվածելու։ Չգիտեր, որ որքան հարվածով բերանը փակում էր, ոտքերը կապում էր, այնքան հեռվանում, գնում էր Լուսիկը։ Չգիտեր, որ Լուսիկը Սաքոյի տան գերանն էր, որ եթե չլիներ, տանիքը փուլ կգար գլխին….

* * *

Գիժը մեր թաղի հին դեղ անողներից է։ Ասում են մի լուսե կնիկ է ունեցել, մեռել է։ Ասում են՝ փտում է Գիժը։ Ասում են՝ սիրտ չունի։ Բայց Աստված վկա, սիրում է կնգան, ուղղակի ձևը չգիտի…

Հեղինակ՝ © Լիլիթ Անդրիասյան