Ուան Սիաոպո «Կատուն»

Կեսօրին տուն վերադառնալիս նկուղի պատուհանի ճաղավանդակների վրա մի պառկած սպիտակ կատու տեսա։ Կարծես հիվանդ էր։ Երբ նրա կողմ քայլեցի, մեջքով պառկած էր դեպի ինձ՝ փորն ամուր սեղմած երկաթե ձողերին։ Երբևէ չէի տեսել այսչափ զգուշավոր կատվի. նրա ամբողջ մարմինը դողում էր, իսկ ականջներն անընդհատ շարժվում էին, ասես հետևում էին յուրաքանչյուր ձայնին։

Լսում էր քայլերիս ձայնը, և ամեն անգամ, երբ ոտքս դիպչում էր գետնին, ջղաձգվում էր։ Կատուն սարսափելի վախեցած էր, բայց ո՛չ փախավ, ո՛չ էլ գլուխը բարձրացրեց։ Քամուց նրա քնքուշ մազերն օրորվում էին։ Ի՜նչ սիրուն կատու էր։

Երբ հասա նրա առջև, տեսա, որ ինչ-որ մեկը հանել էր աչքերը։ Կատվի փոքրիկ դեմքի վրա երկու նեղ ալ-կարմիր խոռոչներ էին, արյունը դեռ հոսում էր աչքերից, ինքն ամբողջ ուժով ձգվել էր դեպի գետին, թվում էր՝ ինքն իրեն թաղել էր ուզում։ Գուցե ուզում էր ինքնասպա՞ն լինել։ Մի խոսքով, աչքերը կորցրած կատուն կարծես երկմտանքի առաջ էր կանգնել․չէր համարձակվում քայլ անել ո՛չ դեպի առաջ, ո՛չ դեպի հետ։ Նրա դեմքի երկու նեղ խոռոչները նման էին կնոջ՝ կարմիր ներկված շուրթերի։ Մի քիչ նայեցի նրան, հետո գնացի տուն։

Տանը ոչ ոք չկար։ Մինչ կատվին տեսնելը քաղցած էի, անընդհատ մտածում էի տանը եղած խորտիկների տուփի մասին, բայց հիմա սիրտս խառնում էր։ Բացի այդ, ամբողջ մարմինս թմրել էր, գլխումս դատարկություն էի զգում, ոչ մի միտք չունեի։

Երկինքն ամպամած էր, տունը՝ մութ։ Պատշգամբի դուռը բաց էր, այնտեղ համեմատաբար լուսավոր էր։ Գնացի պատշգամբ, ներքև նայելիս տեսա, որ կատուն դեռ ճաղավանդակի վրա էր, առջևի թաթերը զգուշավորությամբ դեպի ներքև էր ձգել։ Ճաղավանդակից գետին հեռավորությունը քսան սանտիմետր էր, կատվի առջևի ոտքերից շատ երկար չէր։ Չկարողանալով հասնել գետնին, երկար ժամանակ պառկած էր։ Կանգնելուս ընթացքում հանկարծ երրորդ հարկից նետվելու ցանկություն զգացի։ Մտա տուն։

Երբ մթնեց, կրկին գնացի պատշգամբ։ Կապույտ մշուշի մեջ տեսա, որ կատուն դեռ այնտեղ էր, նրա առջևի թաթերն էլ՝ օդում կախված, իջնել էր փորձում։ Այդ քսան սանտիմետր բարձրությամբ ճաղավանդակը կատվի ցավագին ընկալման մեջ սարսափելի անդունդ էր։ Չէի հասկանում, թե ինչու չէր հրաժարվում այդ անհույս փորձից։ Ավելի ուշ գլուխը վեր բարձրացրեց, դեպի երկինք ուղղեց իր դատարկ ու արյունոտ ակնախորշերը, բացեց բերանն ու անձայն մլավեց․հաստատ կատուների Աստծուն աղաչում էր փրկել իրեն։

Փոքր ժամանակ ես էլ էի նրա պես, եթե կոտրեի մի բան, որն արժեր ավելի քան երկու ցենտ, ծեծ ուտելու վախից բեկորները կհավաքեի, հոգուս խորքում Աստծուն խնդրելով, որ ինքնակարգավորվեր, կփաթաթեի հին թերթի մեջ, կդնեի սեղանին ու մոտ չէի գնա։ Միշտ հավատում էի, որ բարի Աստված այն կվերածի նորի, սակայն ոչ մի անգամ այդպես չեղավ։

Այդ կատուն նույնքան հիմար էր, որքան ես, երբ երեխա էի։ Նրա փոքր սպիտակ գլուխը օրորվում էր վեր ու վար։ Ցավն էր, որ ստիպել էր նրան հավատալ Աստծուն։

Գիշերը քնել չկարողացա, սիրտս դուրս էր թռչում․սենյակիս մթությունը զարհուրելի էր։ Չէի կարողանում հասկանալ, թե ինչու էր մարդը հանել կատվի աչքերը։ Կատուն ցավից չէ՞ր գոռացել։ Արյուն չէ՞ր հոսել։ Կատվի աչքերն ինչպիսի՞նն էին։ Մի՞թե մի աչքը հանելուց հետո արյունոտ խոռոչ չէր մնացել։ Ինչպե՞ս կարելի էր հանել մյուսը։ Այսպիսով, ինչպե՞ս կարելի էր հանել կատվի աչքերը։ Ամեն անգամ այս մասին մտածելիս սիրտս խառնում էր։ Անկողնուց վեր կացա՝ պատշգամբ գնալու։ Ներքևում՝ լապտերի աղոտ լույսի տակ, կատուն էր, որ դանդաղ շարժվում էր ճաղավանդակի ծայրին՝ անընդհատ ճանկերը երկարացնելով։ Շրջվեց դեպի պատը, կծկվեց, առջևի թաթով շոշափեց պատը, հետո մեծ դժվարությամբ շրջվեց՝ փորն առանց վեր բարձրացնելու։ Անդադար ետ ու առաջ էր սողում։ Կատվի աշխարհը բաղկացած էր միայն մեկ նեղ ճանապարհից՝ երկու կողմերում անդունդներով, և երկու շիկացած ձողերից, որոնք խրվել էին այն խոռոչները, որտեղ առաջ աչքերն էին։

Գիշերը ժամը երեքին պատուհանիս տակ կատուն մլավեց, այդ ճիչն անասելի ահարկու էր։ Գլուխս վերմակի տակ մտցրի, բայց, մեկ է, ճիչը դեռ հասնում էր ականջներիս։

Առավոտյան, երբ դուրս եկա, կատուն դեռ պառկած էր նույն տեղում, անդադար մլավում էր, դատարկ ակնախորշերի արյունը չորացել էր, ավելի քիչ վախենալի էր, բայց նրա սուր ճիչերը տեղը հանում էին։

Այդ օրը վախից դողում էի։ Տպավորություն էր, թե աշխարհը մթնել էր և ուներ մի կաս-կարմիր վերք, որից անդադար արյուն էր հոսում։ Այս վայրագությունը կատարվել էր օրը ցերեկով՝ առանց որևէ պատճառի և արդարացման։

Միակ պատրաստի արդարացումն այն էր, որ սա կատու էր, ոչ թե մարդ, բայց և այնպես, վերքը դրանից չէր բուժվում։

Աշխատանքից տուն վերադառնալիս սկսեցի մտածել այլ սարսափելի բաների մասին, ինչպիսիք են՝ կոկորդ կտրելը, ողջ-ողջ թաղելը։ Այս ամենն ունենում է իր հիմնավորումը, սակայն՝ անտեղի, ի վերջո այս վայրագություններն անբացատրելի են։

Երբ հասա ճաղավանդակին, տեսա, որ կատուն սատկել էր, նրա մարմինն ընկած էր մի անկյունում․շատ ավելի փոքր էր թվում, քան այն ժամանակ, երբ ողջ էր։ Խորը շունչ քաշեցի, ինձ շատ ավելի հանգիստ էի զգում։ Առավոտյան հաստ վերարկու էի հագել, և այժմ հանկարծ անտանելի տաքություն զգացի։ Աստիճանները բարձրանալով հանեցի վերարկուն, բարձր սուլում էի։ Հարսնացուս տանն ինձ էր սպասում, տարատեսակ ուտեստներ էր պատրաստել, բայց, այնուամենայնիվ, մի բան պակասում էր, դուրս եկա գարեջուր գնելու։ Վերադարձա երկու շիշ գարեջրով, ճաղավանդակի մոտով անցնելիս տեսա այնտեղ պառկած կատվի ուրվականը, որի դատարկ ակնախորշերից դեռ արյուն էր հոսում, իսկ ինքը դողում էր։ Սարսափ զգացի, գլուխս պտտեցի ու սկսեցի վազել։

Երբ բարձրանում էի աստիճաններով, մտքովս անցավ, որ ինչ-որ բան այն չէ։ Սատկած կատուն սպիտակ էր, բայց իմ տեսած ուրվականը՝ դեղին։ Հասնելով իմ տան դռան մոտ հասկացա, որ դա մեկ ուրիշ կատու էր՝ հանած աչքերով, մարմինս սկսեց սաստիկ սարսռալ։

Վերադարձա տուն քրտինքի մեջ կորած։ Հարսնացուս հարցրեց, թե ինչ է կատարվում։ Չէի կարող բացատրել, ուստի միայն ասացի, որ ինձ լավ չեմ զգում։ Պառկեցի՝ հագնելով չորս կտոր հագուստ ու վրաս գցելով երեք վերմակ։ Նա մենակ կերավ իր ամբողջ պատրաստածը, երկու շիշ գարեջուրն էլ խմեց։

Գիշերը կատվի մլավոց լսեցի, վախից կորցրի հանգիստս։ Մտքիս եկավ այն, որ Մին դինաստիայի ժամանակաշրջանում մարդիկ կապում էին հանցագործներին, նրանց միսը կտոր-կտոր քերում, իսկ երբ դադարում էր արյուն գալ, ոսկորներով դեղին հեղուկ էր հոսում, իսկ հանցագործի աչքերը դեռ լայն բաց էին։

Հետագայում այդ ճաղավանդակի վրա հաճախ էր կատու լինում՝ առանց աչքերի, արյունոտ։ Բայց ես միշտ չէի կարողանում վարժվել այդ տեսարանին։ Չէի կարողանում հասկանալ։ Երբ մարդիկ անցնում էին կողքով, ասում էին․

— Էս էրեխեքն ի՜նչ չարաճճի են։

Ասում են՝ այս կատուներին բռնում էին արվարձաններից։

Ես նույնպես երեխա եմ եղել, բայց երբեք նման մտքեր չեմ ունեցել։ Աշխատավայրում ասացի սրա մասին, լսելուց հետո պատասխանեցին այն, ինչ բոլորը։ Միայն ես էի եղածը սարսափելի համարում։ Ուստի հաճախ էի խոսում այս մասին ուրիշների հետ։ Աստիճանաբար հոգնեցին նույնը լսելուց։ Ինչ-որ մեկն ասաց ինձ․

— Ի՜նչ ձանձրալի մարդ ես։

Երեկ երեկոյան դարձյալ մի կատու էր մլավում։ Ամբողջ գիշեր արթուն մնացի, հանկարծ մտքովս անցավ, որ այս ամենը պատահական չէ, հաստատ պետք է մի պատճառ լինի։

Իսկապես, նման դեպքերը չեն կարող անպատճառ լինել, միանշանակ մի կարգավորող օրինաչափություն կա դրանց ետևում։ Մարդիկ չեն կարող ձգտել կատվի աչքերը հանելուն։ Կա մի ուժ, որը ղեկավարում է նրանց։ Այդ ուժը միայնակ չի կարող հայտնվել, այն պետք է աղբյուր ունենա, չգիտեմ, թե որտեղ, բայց այն հաստատ գոյություն ունի։

Սարսափելի է, որ նույնիսկ չեմ կարողանում զգալ այս ուժի գոյությունը, մինչդեռ շատերն արդեն ծանոթ են դրան։ Միգուցե այն, ինչ ես չեմ հասկանում, պարզապես ուժ չէ, այլ մի ամբողջ նոր աշխարհ։ Արդեն զգացել եմ դրա գոյությունը, բայց չեմ կարողանում մտնել այդ դուռը, քանի որ իմ ու նրա միջև հսկայական անդունդ է։ Ես նման եմ ճաղավանդակի կույր կատվին․հեռու եմ մարդկային աշխարհից։

Հաջորդ առավոտ, երբ դուրս եկա, կատուն սատկած էր։ Ճաղավանդակը երկար ժամանակ չի կարող դատարկ մնալ։

Որոշել եմ՝ վերցնելու եմ պայուսակ, պարան ու դանակ։ Պետք է գնամ կատու գնելու։ Եթե հանեմ նրա աչքերը, ամեն բան կհասկանամ։

Միայն դրանից հետո իսկապես կմտնեմ մարդկային աշխարհ։

Թարգմանությունը չինարենից ՝ © Քրիստինե Հովսեփյանի