Քրիստինե Սուքիասյան «Կամուրջ, մի գիշեր ու գինի»

Մութ էր: Այնքան մութ, որքան իրեն թույլ կտար սովորական ամառային գիշերը՝ վերջին ամառային գիշերը: Երկնքում փայլում էին ամառային վերջին աստղերը: Առաջին անգամ զգացի, որ կարող եմ հաշվել աստղերը. մեկ, երկու, երեք ու վերջ, հորիզոնը ամայի էր, թե՛ երկնքում, թե՛ երկրի երեսին: Ես մենակ էի, բայց դա ինձ չէր տխրեցնում սովորականի նման, հակառակը, կյանքումս առաջին անգամ ես իսկապես մենակ էի: Մենակությունը տարօրինակ է, երբ մենակ ես մարդկանց մեջ, դա նման է ջերմություն ունենալուն. ներսումդ այն ավելի բարձր է, քան արտաքին աշխարհում, այդպես էլ, երբ քեզ մենակ ես զգումներքուստ, իսկ դրսում կարծես ամեն ինչ հակառակն է: Գիշերը չեմ ճանաչում ինձ, հաճախ եմ ինձ բռնում նման սենտիմենտալ փիլիսոփայությունների մեջ, նամանավանդ, երբ արյանս մեջ սուրճը խառնվում է ծխախոտի ծխին: Փողոցները դատարկ էին ու ամայի, զարմանալի է, չէ՞ որ սա ամռան վերջին գիշերն է, պետք է նրան ճանապարհել, նա էլ բոլորի նման էլ հետ չի գալու, գնում է անվերադարձ… Մի քանի փողոց անցա դանդաղ քայլերով, ականջներումս անբաժան երաժշտությունս էր, իսկ ներսումս մի քիչ ատելություն, մի քիչ կարոտ, մի քիչ թախիծ, մի քիչ ամառ, մի քիչ հուշեր : Մի քի՞չ, ես այդպես ասացի, շա՜տ հուշեր, մի քիչ էլ կարոտ ավելացավ վերջին բաժակ վիսկիի հետ ու խառնվեց ծխին, մի քիչ թախիծ ու ոչինչ, շա՜տ ոչինչ: Տարվել էի իմ ներքին բաղադրությամբ ու չզգացի ինչպես ուսով մեկին հարվածեցի, սկզբում զարմացա, որ մարդ եմ տեսնում այս դատարկ գիշերում, հետո շրջվեցի ու ներողություն խնդրեցի: Տարեց տղամարդը դժկամությամբ շրջեց գլուխը ու ինչ-որ բան մռթմռթաց քթի տակ ու շտապելով անցավ, մոռացա պատահածը ու շարունակում էի չափչփել հարազատ քաղաքիս օտարացած փողոցներով: Ե՞րբ էի վերջին անգամ այստեղով անցել, կարծես երեկ էր, իսկ ամեն ինչ այնքան օտարացած էր ու ամայի, որ զգացվում էր ժամանակի փոշին: Մինչև տուն դեռ երկու փողոց էլ կար, փակվել էին վերջին բարերն ու սրճարանները, քաղաքը քնել էր: Երբ շենքի մոտ հասա, ինձ թվաց հեռախոսս զանգում է, զարմացած հանեցի գրպանիցս, սխալվել էի, ինձ ոչ ոք չէր զանգում, հիմա էլ չէին զանգել, երևի ուզում էի, որ դա ճիշտ լիներ, որ զանգ գար, որ վերցնեի ու ծանոթ ձայն լսեի, կարոտած, հեռու … բացեցի դուռը ու ներս մտա: Զարմանալիորեն երկար էի քնել, երբ բացեցի աչքերս արևը միլիոնավոր շողերով էր լցրել սենյակս, մի պահ կկոցեցի աչքերս, որպեսզի չկուրանամ: Ամառային վերջին առավոտն էր, չէի ուզում, որ ամառը վերջանա, թեպետ ոչինչ ինձ նրա հետ չէր կապում, ուղղակի ուզում էի, որ այս առավոտը երկար տևի, այն շատ լուսավոր էր: Սուրճի ամեն կումը արթնացնում էր ինձ ու մեջս տարօրինակ աշխուժություն մտցնում, ինձ թվում էր, թե ողջ ամառը լցվել է մեջս: Կեսօրից բավական անցել էր, երբ դուրս եկա տանից ու քայլերս ուղղեցի քաղաքային զբոսայգի: Պայմանավորվել էի ընկերուհուս հետ, թեև չէի ուզում նրան տեսնել: Մի քանի անգամ տարբեր պատճառներով հետաձգեցի հանդիպումը, սակայն նրա խնդրանքներից ազատվելու միակ միջոցը հանդիպելն էր: Ուզում էի, որքան հնարավոր է շուտ վերջացնել: Մոնիկան մանկությանս ընկերուհին է, միասին ենք մեծացել, մինչև նրա Մոսկվա տեղափոխվելը : Դադարել էի հին ընկերներիս հետ հանդիպել, նրանք իրենց կյանքն էին կառուցել ու ես շատ հաճախ ինձ ավելորդ էի զգում այդ միջավայրում, չնայած հաճելի էր ժամանակ առ ժամանակ վերադառնալ մանկություն, հիշողություններ կային, որոնք միայն երջանկացնում էին ինձ: Մոնիկայի հետ կապված շատ հիշողություններ կային, կարելի է ասել, նա կյանքիս մի մեծ շրջանի անբաժան մասն է եղել: Նրա հետ չէի ուզում հանդիպել, որովհետև թաղել էի այդ հիշողությունները ու չէի ուզում նորից քանդել, իսկ նրա հետ հանդիպումը անպատճառ պիտի շատ բան գտներ իմ մեջ պահված:

* * *

18–ս նոր էր լրացել: Ընկերներով միասին խանութում էինք աշխատում ՝ ես ,Մոնիկան, Ֆրեդն ու Առնոն: Տղաները եղբայրներ էին, Առնոն մեծն էր, չնայած ընդհամենը 1 տարի էր մեծ եղբորից: Երաժշտական գործիքների ու սկավառակների խանութը նրանց հորն էր պատկանում, մենք օգնում էինք նրանց ու վատ չէինք վաստակում: Ամեն երեկո նոր ֆիլմեր էինք դիտում կինոթատրոնում, զբոսնում էինք քաղաքային զբոսայգում ՝այնտեղ ուր կամքիս հակառակ գնում էի հիմա: Ամռան շոգ երեկոները ես պարապում էի քոլեջի քննությունների համար, նստում էի պատշգամբում ու մինչև լուսաբաց այնտեղ էի անցկացնում, մեկ երազում էի, մեկ-մեկ կարդում, մինչև լույսը բացվում էր, քնում էի մի քանի ժամ ու կեսօրին խանութ էի գնում: Սովորականի պես այդ օրն էլ խանութ գնացի, Մոնիկան մենակ էր, աչքերը սևացած էին, լաց էր եղել: Պահարանից երկու բաժակ ու խմիչք վերցրեցի: Նա միանգամից երկու բաժակ խմեց ու սկսեց հեկեկալ: -Նրանք իմ պատճառով կսպանեն իրար, հաստատ կսպանեն : -Մոնա բացատրիր ինչ է եղել, ո՞վ ում կսպանի: -Ֆրեդն ու Առնոն, երեկ Ֆրեդը իձ առաջարկություն արեց, ես մերժեցի նրան, դե գիտես նա ուղղակի ընկեր է ուրիշ ոչինչ, բացի այդ պիտի ապագայիս ու կարիերայիս մասին մտածեմ: Նա բորբոքվեց, ասում է, թե Առնոյին եմ սիրում դրա համար իրեն չեմ նկատում, իսկ ես անգամ գաղափար չունեի, թե Առնոն ինչ-որ զգացմունքներ ունի իմ հանդեպ: Այսօր եկա խանութ վիճում էին, ինձ տեսան ավելի բորբոքվեցին ու իրար քաշելով դուս եկան խանութից: Նրա արցունքները ու նյարդային վիճակը վաղուց չքացել էին, նա շատ հանգիստ տեսք ուներ: Այդպիսին էր Մոնիկան, միշտ էլ այդպիսին էր եղել, շատ գեղեցիկ էր ու ուզածդ տղային մեկ րոպեում կխենթացներ, սակայն ոչ ոքի չէր կարողանում սիրել, մայրն էլ ստիպում էր, որ միայն դերասանուհի դառնալու մասին մտածի, մեր շրջապատում տղա չէր մնացել, որ գոնե մեկ ամիս նրա համար տառապած չլիներ: Ֆրեդի ու Առնոյի կռիվն էլ նրան առանձնապես չէր հուզել, առաջին պահին միգուցե, մնացածը խաղ էր: Նա մեղավոր չէր դրա համար, այդպես էր դաստիարակվել, նրա համար ամեն ինչ բեմ էր :

* * *

Առնոյին ամռան վերջին բանակ տարան, մեր բոլոր ընկերները հավաքվել էին նրան ճանապարհելու: Երեկոյան բոլորը հարբած էին, Մոնիկան ինչպես միշտ ուշադրության կենտրոնում էր, ես մոտեցա Առնոյին, որպեսզի հրաժեշտ տամ նրան, ներողություն խնդրեցի, որ շուտ եմ գնում: Անկեղծ ասած հոգնել էի աղմուկից, խմիչքն էլ մի փոքր ազդել էր: -Լառա՜, այդ ուր: Ձայն տվողը Մոնիկան էր, տղաների բանակի միջից մեկի ձեռքը բռնած նա վազում էր դեպի ինձ: Նրանք հայտնվեցին փողոցային լապտերի լույսի տակ, լույսի ու մթի արանքում տղայի դեմքը բրոնզագույն երանգ էր ստացել: Նա գեղեցիկ էր: Ես սիրահարվել էի: Մի՞թե սերն առաջին հայացքից գոյություն ունի, միշտ մերժել եմ այդ վարկածը, հիմա էլ հավատս չէր գալիս: Նրանք մոտեցան ինձ, իսկ ես փախա առանց մի բառ ասելու, ուղղակի փախա այդտեղից: Չեմ հիշում, գիշերը երբ տուն գնացի, ողջ գիշեր թափառում էի դատարկ փողոցներում, ամեն լատպերի մոտ նրա ստվերն էր հայտնվում: Ինձ թվում էր ես նրան վաղուց ճանաչել եմ, այդ պահին կարդացածս վերջին հեղինակի տողերը հիշեցի, թե մեր հոգին հազարավոր կյանքեր է ապրում, և մեր կյանքում հայտնված մարդիկ պատահական չեն, մենք ամպայման հանդիպել ենք նրանց մեկ այլ աշխարհում, ու երևի՝ սիրել... Օրերն անցնում էին, իսկ ինձ համակած թախիծը չէր վերանում, դա գուցե թախիծ չէր, այլ մի բան, որն անծանոթ էր ինձ: Ես խուսափում էի հանդիպել Մոնիկային, նրան ի վիճակի չէի որևէ բացատրություն տալ: Մի քանի օր անց Մոնիկան ինքը եկավ մեր տուն. -Լառա՛, կբացատրե՞ս ինչ է քեզ հետ կատարվում, այն օրը այնպես փախար, ասես ուրվական էիր տեսել: Լսի՛ր, չլինի՞ Ալեքսին ճանաչում ե՞ս: Ի դեպ, նա երեկ խանութ էր եկել, քեզնից էր հարցնում: Ես կծեցի շրթունքս ու զգացի, ինչպես տաք արյունը հոսեց ներս: Չգիտեի ինչ պատասխանել: -Մոնա, հիվանդ էի, այսօր ամպայման կգամ խանութ: -Նա էլի է գալու, քեզ համար իհարկե: Դե, նա իմ ճաշակով չէ, հետո էլ մեծ է տարիքով:

* * *

Ամեն կերպ աշխատում էի գեղեցիկ տեսք ունենալ, իսկ վերջում ուղղակի ներկված տիկնիկի տեսք ստացա: Լվացվեցի ու դեմքիցս մաքրեցի շպարը, հագա սովորական ջինսերս ու դուրս եկա տանից: Վերջիվերջո նա անծանոթ էր, սովորական տղամարդ և ուրիշ ոչինչ:

***

 Այստեղ ուզում եմ ընդհատել հիշողությունների ու իմ երիտասարդության անհետաքրքիր շղթան: Մինչև զբոսայգի, դեռ 25 րոպե կա: Այսօր ամռան վերջին օրն է, ուրեմն արժի մեկ բաժակ սուրճի հետ վերհիշել կյանքիս լավագույն ամառը, իսկ Մոնիկան կսպասի:

***

Նա երիտասարդ չէր, 42 գուցե՞, ես հիացած էի նրանով, ինչպես մանուկը, որ առաջին անգամ կարուսել է նստել: Ինձ դուր էր գալիս մեր տարիքների տարբերությունը, ինձ երեխա էի զգում, բայց միևնույն պահին հասուն կնոջ առավելություն, որը գրավել էր նրան: Նա նկարիչ էր, իսկական խենթ, ում համար սահմաններ գույություն չունեն: Նա ինձ պատմում էր աշխարհի լավագույն քաղաքների, ճանաչված ցուցասրահների ու հրաշքների մասին: Նա իմ աչքերում մի կախարդի էր նման, որն ամեն ինչ գիտի: Ես տեսնում էի աշխարհը նրա աչքերով: Երկար չտատանվեցի, երբ նա առաջարկեց իր բնորդուհին դառնալ: Դա երազանք էր, որը կատարվում է: ժամերով նստում էի արհեստանոցում, կտրված աշխարհից, և ողջ աշխարհը սրտումս: Արհեստանոցը, մի քանի գրքեր ու երկու բաժակ թեյ, մի՞թե սա, այն լավագույնը չէ, որ նա կարող էր տալ ինձ: Անհամբեր էի դարձել, ուզում էի տեսնել նրա աշխատանքը, որն իմն էլ էի համարում: Երեկոներն անցկացնում էինք աստղերին նայելով, կամ զբոսնում էինք, այն ժամանակ, երբ քաղաքը քնել էր: Մի օր մեքենայով ողջ քաղաքով ման եկանք: Կամուրջի մոտ կանգնեցինք ու, մեքենայից երկու շիշ գինի վերցնելով, դուրս եկանք: Քաղաքը մեր ոտքերի տակ էր, նա կողքիս էր, աշխարհը սրտումս էր: Նա բռնել էր իմ ձեռքից, իսկ ես քայլում էի կամուրջի վրայով, մի քայլ ու անդունդը կլափեր ինձ, ես նրա ձեռքերում էի, ես տրվել էի նրան՝ամբողջովին… Նա պատմել էր ինձ իր բազում սիրուհիների մասին, ես գիտեի, որ նրա կյանքում առաջինը չեմ ,և ոչ էլ վերջինը, և շուտով այս հեքիաթը վերջանալու էր, բայց ես իմ կյանքը ապրած էի համարում, քանի որ հանդիպել էի նրան, սիրել էի… - Հիմա դու ազատ ես,- գոռաց նա ողջ կոկորդով,- դու սովորեցիր, որ ոչինչ կյանքում հավերժ չէ, և ոչինչ ստիպողաբար չես պահի: Դու գիտեիր, որ մեր սերը հավերժ չէ, և հաճույք էիր ստանում մեր ապրած ամեն վայրկյանից, դու ապրում էիր ամբողջ հոգով: Մի՞թե նույնը կզգայիր, եթե մենք տարիներով միասին լինեինք, հավերժ՝ ինչպես գրված է գրքերում: Դա միանգամից կխեղդեր մեր սերը, մեր օրերը սովորական կդառնային, իսկ կյանքը՝անիմաստ: Նա գրկեց ինձ, ես ամուր սեղմվեցի նրան, կուլ տվեցի արցունքներս, հասկանում էի, որ նա ճիշտ է, նա սովորեցրեց ինձ ապրել… Մենք նստեցինք մեքենան ու վերադարձանք արհեստանոց: Դա վերջին գիշերն էր, առավոտյան նա մեկնել էր քաղաքից, իմ գլխավերևում կտավն էր՝ մեր սիրո արտացոլումը…

***

-Տիկի՛ն, ներեցեք, բայց արդեն փակվում ենք: -Ի՞նչ.- ես նայեցի ժամացույցին ու հասկացա, որ կեսգիշերն անցել էր, Մոնիկան մնացել էր այգում, իսկ ես անցյալում…

31.08-26.12. /2013/

Հեղինակ՝ © Քրիստինե Սուքիասյան
Սեղմեք այստեղ՝ ստեղծագործությունը Գրքամոլ էջում կարդալու համար: