Ռեյ Բրեդբըրի «Աշխարհի Վերջին Գիշերը»

- Ի՞նչ կանեիր, եթե իմանայիր, որ այսօր աշխարհի վերջին գիշերն է:

- Ինչ կանեի՞: Իսկապես հետաքրքրու՞մ է քեզ այդ հարցի պատասխանը։

- Այո՛, իհարկե։

- Չգիտեմ, երբևէ չեմ մտածել։

Ամուսինը մի փոքր սուրճ լցրեց։ Նրանց երկու փոքրիկ դուստրերը խաղում էին հյուրասենյակի գորգի վրա՝ կանաչագույն ճրագի լույսի ներքո։ Երեկոյան օդը լցվել էր եփած սուրճի անուշ ու թարմ բուրմունքով։

- Դե, ավելի լավ կլինի սկսես մտածել այդ մասին,- ասաց ամուսինը։

- Իսկ դու դեմ չե՞ս այդ հարցում,- ասաց կինը։

Նա գլխով արեց։

- Պատերա՞զմ։

Նա թափահարեց գլուխը։

- Ոչ էլ ջրածնային կամ ատոմային ռու՞մբ:

- Միգուցե համաճարա՞կ։

- Թվարկածներիցդ և ոչ մեկը,- ասաց նա,- դանդաղ խառնելով սուրճը։ Բայց կարելի է այն վերագրել որպես մի գրքի ավարտ։

- Վստահ չեմ, որ հասկացա։

- Ոչ, իրականում ես էլ չեմ հասկանում. Դա ուղղակի մի զգացում է։ Երբեմն այն ինձ վախեցնում է, երբեմն բոլորովին չեմ վախենում, այլ ընդհակառակը, հանգստանում եմ։ Նա մի պահ հայացք ձգեց աղջիկներին. Վերջիններիս խարտյաշ ծամերը շողում էին պայծառ ճրագանու լույսի ներքո։

- Ես քեզ ոչինչ չեմ ասել։ Դա առաջին անգամ չորս օր առաջ` գիշերն է պատահել։

- Ի՞նչ։

- Երազ եմ տեսել։ Երազումս կարծես մոտենում էր աշխարհի վերջը և այդ ամենի մասին ինձ մի ձայն էր հուշում, ոչ մի տիպի ձայն չեմ կարողանում հիշել, բայց ամեն դեպքում այն ասում էր՝ ամեն ինչ կավարտվի այստեղ՝ Երկիր մոլորակի վրա։ Հաջորդ օրն այդ մասին անգամ չէի էլ մտածում, բայց հետո, երբ աշխատանքի գնացի, կեսօրին նկատեցի, որ Ստեն Վիլսը պատուհանից դուրս է նայում ու հարցրի,- հետաքրքիր է իմանալ, ի՞նչ ես մտածում,- ու նա պատասխանեց,- այս գիշեր երազ եմ տեսել,- ու նախքան նա կպատմեր իր երազը, ես արդեն հասկացա բանն ինչումն է։ Ես ուզում էի ասել, բայց նա ինձ պատմեց ու ես լսեցի իրեն։

- Դա նույն երա՞զն էր։

- Ճիշտ նույնը։ Ես ասացի Ստենին, որ նույն երազն եմ տեսել։ Բայց նա այդքան էլ չզարմացավ, ընդհակառակը, շատ հանգիստ էր։

- Դու հավատու՞մ ես այդ երազին։

- Այո, ավելին քան երբևէ։

- Եվ ե՞րբ այն կավարտվի. նկատի ունեմ՝ աշխարհը։

- Այն կլինի մի գիշերվա ընթացքում։ Երբ գիշերը գա, այն իր հետ կբերի աշխարհի վերջը։ Ընդամենը քսանչորս ժամ կտևի այդ ողբերգությունը։

Նրանք անշարժ նստած էին. անգամ սուրճ չէին խմում։ Հետո դանդաղ վերցրին բաժակներն ու իրար հայացքներ նետելով սուրճ խմեցին։

- Ախր, մի՞թե սրան էինք արժանի։

- Այստեղ արժանի կամ ոչ արժանի լինելու խնդիրը չէ. ընդամենը կյանքում բաներ կան, որ անկանխատեսելի են։ Ինչպես երևում է, դու անգամ չվիճաբանեցիր այդ հարցի շուրջ. հետաքրքիր է իմանալ՝ ինչու՞։

- Միգուցե դրա համար պատճառ ունեմ,- ասաց կինը։

- Հիմնարկու՞մ էլ էր նույն քաոսը տիրում։

Նա կամաց գլխով արեց։

- Ես չէի ուզում որևէ բան խոսել այդ մասին։ Դա անցյալ գիշեր է պատահել։ Եվ այսօր մի կին թաղամասի կենտրոնում կանգնած այդ մասին էր պատմում։ Նույն երազն էին տեսել։ Իսկ ես կարծում էի դա ընդամենը զուգադիպություն է։

Նա վերցրեց երեկոյան թերթն ու մրմնջաց.

- Այստեղ որևէ լուր չկա այդ մասին։

- Բոլորն էլ գիտեն այդ մասին. կարիք չկա գրելու։ Ամուսինը դեպի մեջքով նստեց աթոռին՝ հայացքը հառած կնոջը։

- Վախենու՞մ ես։

- Ո՜չ, միշտ մտածել եմ, որ կվախենամ մահից, բայց հիմա, երբ այդ պահն է հասել, չեմ վախենում։

- Ու՞ր է այդ ոգին, որ կոչվում է ինքնապաշտպանություն, և, որ մարդիկ այդքան խոսում են այդ մասին։

- Չգիտեմ։ Մարդն այդքան էլ շատ չի տխրում, երբ զգում է, որ ամեն ինչ տրամաբանական է, ինչպես և այս խնդիրը։ Միգուցե ուրիշ էլ ոչինչ, բայց սա պետք է, որ մի օր պատահեր։

- Մենք այդքան էլ վատ չենք ապրել, այնպես չէ՞։

- Ոչ լավ, ոչ էլ շատ վատ։ Կարծում եմ հենց դա է ամենասարսափելին։ Մենք բացի մեզնից այլևս ոչինչ չենք ներկայացնում, մինչդեռ աշխարհի մեծ մասը լի է միանգամայն ահավասարսուռ դեպքերով ու մտքերով։

Երեխաները զվարճանում ու հրճվում էին հյուրասենյակում։

- Ես միշտ կարծել եմ մարդիկ նույնպես ժամանակի ընթացքում այսպես կճչան փողոցներում։

- Դժվար թե։ Մարդիկ չեն ճչում ու արձագանքում իրական դեպքերի համար։

- Գիտե՞ս, ինձ բացի քեզնից ու երեխաներից այլևս ոչինչ պետք չէ։ Ես երբևէ իմ աշխատանքը կամ որևէ այլ բան այդքան չեմ սիրել, ինչպես ձեզ։ Ինչպես կարող ենք այսքան հանգիստ նստել և խոսել այս ամենի մասին։

- Որովհետև այլևս ոչինչ չկա անելու։

- Իհարկե, եթե լիներ որևէ բան, կանեինք։ Կարծում եմ՝ սա աշխարհի պատմության մեջ առաջին դեպքն է, երբ բոլորը գիտեն, թե ինչ է պատահելու իրենց հետ այս գիշեր։

- Հետաքրքիր է՝ մյուսներն ինչ են անում հիմա, կամ ինչ կանեն այս երեկո, երբ ընդամենը հաշված ժամեր են մնացել։

- Կգնան ցուցահանդես, ռադիո կլսեն, հեռուստացույց կդիտեն, թղթախաղ կխաղան, երեխաներին կքնեցնեն և իրենք նույնպես կգնան քնելու. ինչպես և միշտ։

- Այնպես, կարծես ինչ որ բան կա հպարտանալու... ինչպես միշտ...

Նրանք մի պահ լուռ նստեցին, հետո տղամարդը սուրճ լցրեց։

- Ինչու՞ ես ենթադրում, որ այսօր է այդ օրը։

- Որովհետև՜։

- Ինչու ոչ անցյալ դարում, կամ հինգ, տասը դար առաջ գիշերը։

- Միգուցե նրա համար, որ նախկինում՝ պատմության մեջ երբևէ հազար ինը հարյուր վաթսունինը թվականի հոկտեմբերի տասնինը չի եղել, և այժմ այդ օրն է, որովհետև այս ամսաթիվն ավելին է նշանակում, քան մեկ այլ ուրիշը և դրա համար էլ սա է վերջը։

- Դե՜,- ասաց տղամարդն ու վեր կացավ,- ի՞նչ անենք, լվանա՞նք ափսեները։

Նրանք լվացին ափսեներն ու դասավորեցին դրանք իրենց հատուկ կոկիկությամբ։ Ութն անց երեսունին երեխաներին պառկեցրին, համբուրեցին ու բարի գիշեր մաղթեցին։ Վառեցին անկողնու կողքին դրված փոքրիկ լուսամփոփները և դուռը մի քիչ բաց թողեցին։

- Հետաքրքիր է,- ասաց ամուսինը, դուրս եկավ ննջասենյակից, հետ հայացք ձգեց ու մի պահ կանգ առավ՝ ծխամորճը բերանին։

- Ի՞նչը։

- Հետաքրքիր է, եթե երեխաներն իմանայի՜ն։

- Ո՛չ, միայն ոչ դա։

Նրանք նստեցին, թերթ կարդացին, մի քիչ երաժշտություն ու ռադիո լսեցին, ապա միասին նստեցին բուխարու կողքին՝ նայելով ածուխե խարույկին. ժամն արդեն տասն անց կես էր, մի փոքր անց ժամացույցի սլաքը կանգնեց տասնմեկի վրա, ապա՝ տասնմեկն անց կեսի։ Նրանք մտածում էին աշխարհում գտնվող այլ մարդկանց մասին, ովքեր իրենց երեկոն անցկացնում էին ամեն մեկն իր ուրույն ձևով։

- Լա՜վ,- վերջապես ասաց ամուսինը։ Երկար համբուրեց կնոջը։

- Ամեն դեպքում, մենք լավ ամուսիններ ենք եղել։

- Ուզում ես լացե՞լ,- տխուր հարցրեց ամուսինը։

- Չեմ կարծում։

Նրանք շրջեցին տանը, մարեցին բոլոր լույսերը, փակեցին դռները, ապա գնացին ննջասենյակ։ Մերկ կանգնել էին գիշերվա լուռ խավարում։ Բացեցին անկողինը։ Սավանները շատ մաքուր ու գեղեցիկ էին։

- Ես հոգնած եմ։

- Մենք բոլորս ենք հոգնած։ Նրանք պառկեցին։

- Մի րոպե,- ասաց կինը։

Ամուսինը լսեց կնոջ վերկենալու ձայնն ու դուրս գալը դեպի խոհանոց։ Մի րոպե անց նա վերադարձավ։

- Խոհանոցի ծորակը բաց էի թողել,- ասաց կինը։

Ինչ-որ բան այնքան զվարճալի էր նրա ասածի մեջ, որ ամուսինը սկսեց ծիծաղել։ Կինը նույնպես ժպտաց՝ հասկանալով, որ այն, ինչ նա արեց, իսկապես ծիծաղելի էր։ Ի վերջո, դադարեցին ծիծաղել և պառկեցին իրենց տաքուկ անկողնում՝ ձեռքերն իրար հպած ու ողջագուրված։

- Բարի գիշեր,- ասաց ամուսինը մի րոպե անց։

- Բարի գիշեր,- ասաց կինը, մեղմորեն շշնջալով՝ սիրելի՜ս։

Վ Ե Ր Ջ

* * *

© Թարգմանությունն անգլերենից` Անի Ղուկասյանի