Սերգե Ավետիսյան «Անվասայլակի մեղեդին»

Անվասայլակի մեղեդին

Երեկոն վրա հասավ: Ամեն օր սպասում էի նրա գալուստին, հանձնվում էի իմ համեստ անկողնուն և, ականջս հպելով սառը պատին, որը միջանցիկ պատ էր հարևան բնակարանի հետ, լսում էի անքուն անվասայլակի սլացքի ձայնը: Այդ ձայնը, կարծես մի երաժշտություն, գերում էր ինձ ամբողջ գիշեր և թույլ չէր տալիս հանձնվել աչքերիս երազած հանգստին՝ ստիպելով լսել այն մինչև  կդադարեր գերի պահել լսողությունս:

Առավոտ էր: Լուսացավ, ինչպես բոլոր օրերը: Կիսաքուն՝ չհիշելով նինջս, ականջս հեռու տարա արդեն ջերմացած միջանցիկ պատից և ինձ դուրս նետեցի անկողնուց: Արդեն ուշանում էի, պետք էր գնալ: Փողոցով քայլելիս, երբ  նկատում էի անվասայլակներով  անցնող մարդկանց, մի պահ կանգ էի առնում, փորձում լսել դրանց արձակած ձայները, համեմատել ամեն գիշեր ինձ հյուր եկող ձայների հետ, որոնց մեջ հանգստություն էի գտնում: Ես նորեկ էի այդտեղ, երբեք չէի տեսել այդ ձայներ արձակող անվասայլակի հասցեատիրոջը: Միշտ այդ ելևէջների մեջ փորձել եմ պատկերացնել դրա հասցեատիրոջը, կերպավորել նրան, հասկանալ՝ ինչպիսի՞ն կարող է լինել, ինչո՞ւ են անվասայլակի ձայները նրա սենյակից անպակաս, արդյոք նա՞ է գամված անվասայլակին… Հարցեր, որոնք իրենց պատասխանը պահանջելու և գտնելու փոխարեն ստեղծում էին մի մեծ խառնաշփոթ:

Օրն անցնում էր՝  իր հետ հասունացնելով մտքերի տեղատարափում առաջացած հարցերը: Իմ ամենասիրած վայրն այս վերջին ամիսներին, ինչ տեղափոխվել էի այս նոր բնակարանը, անկողինն է՝ փոքրիկ թախտ, վրան երկու սպիտակ սավան՝ առանց բարձի: Փոքրիկ անկողինս անկարող էր իմ բարձրահասակ մարմինը տեղավորել իր սահմանափակ կառուցվածքում: Ոտքերիս մեծ մասը միշտ դուրս էր մնում անկողնու հետնամասից և օդում կախված՝ վայելում ազատությունը: Կիսատ թողնելով թեյով բաժակը՝ մեկնվեցի անկողնուս: Պառկելուն պես հարմար տեղավորվեցի և փորձեցի որսալ  ինձ համար արդեն գեղեցիկ դարձած երաժշտությունը….. Այն ուշանում էր: Անհանգստությունը պատել էր հոգիս, ինչպես երգչախմբի ելույթին սպասող ունկնդիրն է անհանգիստ սպասում և ուշացման համար սկսում ինքն իրեն վրդովվել: Սակայն ես չունեի ո՛չ հասցեատեր և ո՛չ էլ համերգին մասնակցելու տոմս, ուր մնաց թե վրդովվեի: Ահա և դռան ճռռոցը լսվեց, այն ազդարարեց համերգի մեկնարկը: Դռան ձայնին հաջորդեց անվասայլակի ձայնը, որը առաջ ու հետ, այս ու այն կողմ գնալով՝  ծնում էր մի գրավիչ և ականջ շոյող երաժշտական գլուխգործոց: Այդ գեղեցիկ երաժշտության ալիքները որսալուն խանգարում էր միայն այն միապաղաղ ձայնը, որ գալիս էր պատի մեջից, որը կարծես քամու միատարր խլացնող ձայն լիներ: Այդ ձայնը նման էր այն նվագակցին, ով անկանոն է նվագում և փորձում է գրավել ներկաների ուշադրությունը՝ անտեսելով  միասնական երաժշտությունը, համանվագը: Սակայն այս պարագայում ունկնդիրը մեկն էր. ես էի և ես ընտրել էի ինձ համար հաճելի երաժշտություն, որի խորքերն ընկղմվելը անլսելի էր դարձրել այդ պատանցիկ սուլոցը:  Գեղեցիկ երաժշտությունն ինձ խելագարության էր հասցնում, խենթացնում և նետելով հուշերի գիրկը՝ դարձնում անցյալի գերին: Այդ ամենը հիշողություններ էր արթնացնում՝ նման այն ձայնին, երբ բանալին միախառնվում էր դռան կողպեքի հետ՝ վերջինիս կալանավոր դարձնելով հեռանում: Այդ ձայնը մանկությանս տարիներին ես լսում էի ամեն օր: Երբ ծնողներս գնում էին աշխատանքի, այդ բանալին արդեն ինքնըստինքյան պտտվում էր դռան մեջ, ինձ ու այդ դռանը դարձնում գերի: Ահա թե ինչու էին հարազատ այդ հնչյունները, այնքան մտերմիկ էին ինձ, որ արձագանքում էին իմ մեջ այնքան ժամանակ, մինչ նորից լսում էի պտույտի ձայնը, դուռը բացվում էր ու տեսնում էի մորս: Ինչպես կերդանիների մոտ, երբ ռեֆլեքս է դառնում կրկնվող գործողությունը: Իսկ ինձ համար այդ ձայնն էր դարձել ռեֆլեքս, որը չէր լքում ինձ ոչ մի վայրկյան: Ամեն պահի քնած, թե արթուն սպասում էի այդ ձայնին, որ մորս ընդառաջ վազեի և նրան գգվելով ասեի.

– Մա՛մ, ես եկա՞ր, գիտե՞ս էսօր բոլոր տվածդ գործերն արել եմ, դու ավելի լավ է հանգստացիր:

Սակայն նա հանգստանալու ժամանակ չուներ: Գործերը վերջացնելուն պես նստեցնում էր ինձ ու քրոջս կողքին և սկսում էր խրատներ տալը: Երբ նրա խոսքերը շարունակում էին շարադրվել՝  անտեսելով, որ աչքերը հոգնածությունից փակվում էին, ես հասկանում էի, որ նրա սիրտը մեզ հետ միշտ արթուն է՝ աչքերը քնած լինեն, թե արթուն:

Հանդարտ փակվում էին աչքերս, իսկ անվասայլակի գալարվելու ձայները չէին դադարում: Կարծես սրտիս համար անընդհատ մեղեդի էին հյուսում և ինձ հուզում: Երբ մենակ պառկած ես անկողնում և կողքիդ չէ այն մարդը, որին կարող ես գգվել ու մտորումներդ պատմել, այդքան սիրով լի արցունքներդ նվիրել, այդժամ մնում է քեզ մի բան՝ արցունքներդ խեղդել և պահել այն երազած հանդիպման համար, երբ նրանք կգտնեն իրենց հանգրվանը: Երբ անվասայլակը անհանգիստ ձայնով շրջադարձ կատարեց, նրա արձակած ձայնը սիրտս խոցեց և իմ սրտի մեջ հավաքված արցունքներին տեղի տվեց:  Դա այն պահն է, երբ մոռանում ես ամեն ինչ, մթագնում է հոգիդ, միայն վառվում է նրանում հանդիպման հույսի լույսը: Ու այդպես կրկին քուն մտա՝ ամբողջ մարմնով դողղալով, արցունքներիս ծով ալիքներին ենթարկվելով, անուշ սայլակի ձայնից սրտումս հավաքված հուշերը պահելով: Կարելի էր մտածել, թե այդ գիշերն անվերջանալի էր: Անգամ երազումս էի զգում դրա անվերջանալի լինելը: Ես չգիտեի՝ ուրա՞խ եմ, թե՞ ոչ, սակայն իմ շուրթերը ժպտում էին՝ երազիս կուլ գնալով: Այդպես ամբողջ գիշեր այդ անքուն անվասայլակը  շրջում էր պատից այն կողմ, կարծես ինձ համար երգ էր երգում, հուզում, երազկոտ դարձնում, իսկ առավոտյան ինձ միայնակ թողնում և գնում, ինչպես թափառականին են առավոտյան լքում են գիշերն ուղեկցող փողոցային շները: Արթնանալով՝ ոչինչ անելու ցանկություն չունեի: Ամեն ինչ խառնված էր ներսումս: Կարծես, իրկնային մի փոթորիկ մտած լիներ իմ փոքրիկ, անհարմար անկողինը  ու նաև հոգիս փոթորկեր: Ձեռքս տարա դեպի պարանոցս և սահեցրի ողնաշարիս երկայնքով, որքան ձեռքիս հնարավորությունը թույլ էր տալիս ինձ: Գիշերային երազանքներից, խենթացնող երազներից արթնանալով ինձ հանձնեցի  փոքրիկ սեղանի դիմաց դրված աթոռակին՝ կարծես սպասելով, որ ինչ-որ մեկն ինձ մատուցի այդքան սպասված սուրճը: Սակայն մոռացել էի, որ վաղուց էր, ինչ մենակ էի այդ սենյակում, որտեղ միակ զրուցընկերը մեկ գավաթ սուրճի կամ թեյի գավաթի մեջ հայտնվող իմ թրթռացող պատկերն էր, որը լուռ լսում էր ինձ նաև այն ժամանակ, երբ լռում էի: Ահա և պատրաստ է սուրճս՝ թունդ, ինչպես իմ խելագար հոգին, այդ մոլեգին գիշերվանից հետո, և հաճելի զրուցակիցս, որը երբեք ինձ չէր ընդհատում և անիմաստ հարցերով չէր խեղդում, այլ լռության մեջ հասկանում էր ինձ, հպվում շուրթերիս և արթնացնում ինձ այդ մտատանջող երգերի ելևէջներից, գեղեցիկ հուշերից և ինձ սպանող հարցերից: Սակայն այս անգամ սուրճն էլ օգուտ չտվեց, ես այդ երաժշտությունն էի ցանկանում լսել, կրկին այդ ամենը վերապրել: Կարծես կախվածության մեջ ընկած՝ օդում սկսեցի ամեն կերպ որսալ այդ ամենը, սակայն ապարդյուն: Օդը մեռած էր, ինչպես դագաղի մեջ  կուտակված օդը, որը երբեք պետք չի գալու հանգուցյալին, քանզի նա արդեն այդ օդի կարիքը չունի: Այդ ժամանակ ես այդ սովորական օդի կարիքը այլևս չէի զգում: Ինձ պետք էր այն, ինչն ինձ ստիպում էր ապրել և կրկին լիաթոք շնչել, փարվել սառը պատին և զգալ, որ այն միակ փափուկ հենարանն է այս չոր աշխարհում, որը հասկանում էր ինձ և թույլ էր տալիս գրկել իրեն: Ամեն օր, ինչպես խելագար թմրամոլ, ես նույնպես սպասում էի իմ թմրանյութին, որպեսզի կտրվեմ այս աշխարհից: Գուցե այդ անգամ բախտս բերեր և հավերժ դառնայի այդ ամենի գերին, հաճույք ստանայի մինչև վախճանս՝ չզգալով իմ մարմնական վախճան, այլ զգալ միայն հոգեկան վերածնունդ: Ժամանակը չէր սահում ինչպես միշտ, իսկ իմ անհագ ցանկությունը՝ լսելու այդ անվասայլակի ձայնը, գնալով դառնում էր անտանելի և ինքնակառավարելը՝ անհնար: Եղունգներիս սրածայրը, քերելով գլխամաշկս, սահում էր դեպի հոնքերս և կանգ առնում: Սուրճը վաղուց վերջացել էր, և իմ սփոփիչ արտացոլանքը սև մրուր էր դարձել բաժակի խորունկ հատակին:

–Մի՞թե կարելի է այսքանից հետո կրկին տառապել,- հարցնում էի ինքս ինձ:

Տանջվել մի երաժշտության համար, որը զուրկ է նոտաներից, արվեստի գործ լինելուց: Սակայն ունակ է մարդկանց տանջել, հիշողություններ արթնացնել և տեր չկանգնել, թողնել հիշողությունների սարսափելի, միևնույն ժամանակ հաճելի մթնոլորտում: Սակայն այդ ամենի պակասն այդժամ ստիպում էր միևնույն ժամանակ զղջալ և պայքարել այդ գեղեցիկ մեղեդու համար: Արևն սկսեց նահանջել, սակայն իմ մեջ չէր նահանջում այդ զգացումը՝ ինձ ապրեցնող զգացումը:  Ես ոչինչ չուտելով քաղց առհասարակ չէի զգում: Մարմնական քաղցն այդ մի քանի շաբաթվա ընթացքում ինձ դարձել էր օտար զգացում: Միայն զգում էի հոգեկան քաղց ու ծարավ, որը հագեցում էր պահանջում: Ոչ մի զգացում դեռ չէր կարողացել այնպես արթնացնել և պարարտացնել այդ զգացմունքները, ինչպես հարևան սենյակից լսվող անվասայլակի հորինված երաժշտությունը: Շրթունքներս այդ հոգեկան ցավից այնպես սեղմեցի, որ ցանկացա բղավել: Ատամներիս  ամուր գրկախառնումից պատռված շրթունքս սկսեց արյունահոսել: Բերանիս համը սկսեց փոխվել: Այդ զզվելի համն այլևս չկարողանալով պահել  բերանումս՝ ցավից կուլ տվեցի այն ու ինչպես արյունարբու մի գիշատիչ ինքս իմ արյան համը զգացի: Ամբողջ մարմնով ցնցվեցի, երբ այդ արյան շաղախը կոկորդովս անցավ ու այնպիսի զգացում առաջացավ, որ կործանվում եմ ահա այդ անհաս հնչյունների և վաղեմի հուշերի կուլ չգնացող զգացումից: Ժամացույցը կարծես դադարել էր իր պարտականությունը կատարել, նա դադարել էր շարժվել ինձ համար, աշխարհն իմ շուրջը կանգ էր առել: Ես ցանկանում էի ինձանից խլված հիշողությունները հետ բերել, անցյալը կրկին վերապրել: Եթե հարկավոր էր այդ ամենի համար տանջվել, ապա ես պատրաստ էի, քանզի այդ պահին տանջվում էի խորապես: Ուր էր այդ երաժշտությունը, այն միալարը, սակայն միևնույն ժամանակ անվասայլակի իմ սիրելի համանվագը: Այդ ամենից տանջվելով կիսամերկ մարմինս հանձնեցի դեռ չհավաքված անկողնուս: Սենյակն աչքիս առջև սկսեց մթնել, իսկ հոգիս՝ ցավից գոռալ: Կիսաբաց կոպերիս տակից միայն նկատում էի, թե ինչպես է արևի  տանջվող կիսավառ շողը դողդողում մերկ կրծքիս վրա և կամացուկ փորձում շարժվել ներքև: Սրտիս անկանոն հարվածներից և մակերեսային շնչառությունից որավայնս կրծքավանդակիս հետ բարձրանում և իջնում էր ինձ համար արդեն անիմաստ բանի համար, քանզի մարդն առանց հիշողությունների մարդ չէ, իսկ անասնական շնչառություն ինձ հարկավոր չէր: Ես տանջվում էի այդ ամենից, ինչպես վիրավոր երեն՝ վերջին շունչը փչելիս: Նկատեցի, որ արևի շողն սկսել էր նահանջել և արդեն անհետանում էր մարմնիս վրայից: Իսկ ես` վիրավոր խելագարս, զրկված բանականությունից՝ ինձ հույս էի տալիս մոտալուտ փրկության, քանզի գիտեի, որ շուտով կլսեմ  իմ հիշողությունները վերածնող  մեղեդին, և այդ ամենը կյանքի շունչ  կփչի իմ անշնչացող մարմնին: Ահա և իմ վերածննդի ժամը եկավ, երբ արդեն համերգն սկսելու կանչը պիտի լսվեր և իմ հոգու մեջ պետք է սկսվեր հիշողությունների թատերախաղը, իսկ հոգիս նրանց համար թատերաբեմ լիներ:  Վերջին ուժերս հավաքեցի, ձեռքս անկողնու եզրին սեղմեցի և ինձ պատի կողմը մի կերպ հրեցի: Ահա և իմ սիրելի երգասաց պատը, որի սառնությունը  ջերմանում էր թեժացող կրքերից: Ականջս ամուր հպեցի պատին և հույսով սպասեցի, որ այդ օրն իմ վերջին օրը չի լինի: Այն զգացումը, որ այդ օրը կարող է լինել վերջինը, այնքան դառը զգացմունք է, ինչպես հիվանդ ժամանակ, երբ  բերանումդ միայն դեղի դառնությունն է և կարծում ես,  թե այլևս քաղցրության բերկրանքն էլ չէս զգալու: Այդպես էլ իմ հոգում էր: Զգում էի իմ հոգու լույսի մարումը՝ արևի մարած շողերի հետևից:  Արդեն կուլ գնացած աչքերս սկսեցին կենդանության նշաններ ցույց տալ այն ժամանակ, երբ լսվեց անվասայլակի սենյակ մտնելու մուտքի նոտան: Ամեն մի արձակած ձայնից սկսեցի շարժվել, սակայն ամեն ուժով շարունակում էի ականջս պատից չհեռացնել:  Մեղեդու սահուն, անխախտ շարանն ուկնդրելով  սկսում էի վերակենդանանալ: Հիշողություններս սկսեցին արթնանալ նորից: Բանալին կրկին պտտվեց, բայց այս անգամ դրա պտույտին սպասողը ես չէի, այլ ես պտտեցի այն, ու այդ փայտե դուռն ընդմիշտ մնաց իմ հետևում: Դեմ առ դեմ կանգնել էի դռան առջև, զգում էի նրա հինավուրց փայտի դառը  և շունչս կտրող փայտանյութի հոտը: Զգում էի ինձ մենակ, այդ դեպքում կար միայն մի ճանապարհ, որը տանում էր դեպի սանդուղքն ի վար և  հեռացնում ինձ դռնից: Բայց ցավն այն չէր,  որ ես հեռանում էի այդ դռնից, այլ  հեռանում էի իմ կյանքից, իմ երազանքներից, այն գեղեցիկ գրկախառնություններից և քնքշագին ձայներից, որոնց համար հիմա տառապում եմ, որոնք հուշ դարձած ինձ իրենց գիրկն են կանչում և իմ մեղանչած հանցաքների համար ինձնից ներում են պահանջում: Սակայն ստիպված էի այդպես վարվել և կյանքս այդ դռնից այն կողմ թողնել: Ես վստահ էի, որ կրկին հետ էի դառնալու, կրկին նրան էի տեսնելու և հուշերիս հասցեատիրոջ մոտ շարունակելու էի երազել: Սակայն իմ մեջ դադարել էր ապրումն ու վերապրումը,  հուշերս հօդս էին ցնդել: Ամեն ինչ մոռացվել էր, հոգուս մեջ միայն մոխրացած հուշերն էին, որ մի կայծ էին փնտրում՝ կրկին վեր հառնելու և ինձ ապրեցնելու համար: Սողոսկող երաժշտության ալիքը ցնցեց մարմինս և ջղաձգվեցի ու կրկին թուլացա: Մատներս սկսեցին հանգիստ սահել մարմնիս վրայով, ներքուստ պարզ զգում էի արյանս հոսքը, որը եռում էր և տենդի մեջ պահում ինձ: Դուռը փակելուց հետո ես նմանվեցի մի փոքրիկ սարդի, որն աշխարհի անծանոթ ձեռքից մոլոր փախչելիս զգում էր կյանքի սառնությունը, կծկվում էր, հարվածից ուշքի չգալով դառնում անուղի ճանապարհորդ, ամեն տեղ ամեն հարվածից կորցնում էր հիշողությունները և երազում գեթ մեկ դադարի մասին՝ դրանք վերականգնելու համար: Երբ հանձնվում ես անկողնուդ և զգում ես, որ չունես հուշերին տրվելու, երազելու կարողություն, այդժամ դառնում ես այն, ինչ ես էի՝ գամված անկողնուն, անվասայլակի հուշեր բերող դողղացող ձայնային շշուկներին սպասող: Մատներս հպելով աչքերիս, հետ ու առաջ անելով դեպի մազերիս խորքը՝ ինձ չէր հաջողվում վերհիշել անցյալը, ինչպես անսանձ երիվար, որը չգիտե, թե ուր մնացին իր սանձը, այն քնքշությամբ սանձող հոգատար մարդը, նրա վարսերը շոյող ձեռքերը: Հուշերից ու երազանքներից զուրկ մարդուն, այս դեպքում ինձ, կենդանու հետ համեմատելը սխալ չէ: Քանզի այդ ժամանակ նախանձում էի անգամ փողոցով իրենց տիրոջ հետ քայլող շներին, որոնք գիտեին, թե ում պիտի փարվեին,  ում հետ ննջեին և իրենց կյանքով ում պարտական լինեին: Իսկ ես  այդ ժամանակ գիտեի մի բան միայն՝ պարզ ու հասարակ. որ ես շնչում եմ և ուրիշ ոչինչ: Երաժշտությունը հասավ շուրթերիս և ես զգացի իմ վիրավոր շուրթը՝ պատռված ցավից, ատամներիս ամուր սեղմումից: Սակայն զգացի նաև այն շոյող քնքուշ, բուժիչ մատների հպումը: Գիտեի, որ այդ ամենը միայն հուշ է, ուրիշ ոչինչ, բայց դա ինձ դուր էր գալիս: Այդ ժամանակ ինձ զգացի պիտանի, սիրված ու մորս մշուշե ձեռքը բռնելով՝ ապրեցի այն հուշերը անցած, որ խլել էր ինձնից ժամանակը, սակայն հետ էր բերել անվասայլակի սլացքը: Զգում էի, թե ինչպես է անհետանում այդ մշուշը՝ իմ սեղմումից  արդեն բռունցք դարձած ձեռքում:

– Ինչո՞ւ եմ ստիպված այսպես տառապել,- ավա՜ղ, չգիտեի, քանզի հիշողություն էր պետք, որ այդ ամենն էլ հիշեի: Իսկ ես գամված այդ արքայական անկողնուն՝ մի պահ լքվածություն էի զգում, մի պահ տրվում  հուշերիս: Հուշերը գալիս էին թռուցիկ և անհետանում այն պահին, երբ հանկարծ դադարում էր հնչել սայլակի մեղեդին: Մահամերձն իր հոգին տալիս այնքան չի տանջվում, որքան ես էի տանջվում իմ հուշերը կրկին հետ բերելիս և նորից վերապրելիս:  Զգում էի, որ արդեն վաղուց երազի մեջ եմ, սակայն երազս դադարել էր երազ լինելուց, քանզի ամեն ինչ իրական էր: Զգում էի , թե ինչպես են մաշկս պատող մազերն իմ ցնցման ալիքի հետ վեր բարձրանում և հանդարտվում ալիքի նահանջի հետ մեկտեղ: Ոչ միայն ականջս, այլ նաև ամբողջ աջ կեսս սոսնձվել էր պատին և սայլակի այս ու այն կողմ գնալու հետ մեկտեղ ալիք էր տալիս մարմինս և ենթարկվում նրա հրահանգներին, մեղեդու շարժումներին: Բանալու, որը ձեռքիս տարակուսած շարժումով կատարել էր երկու շարժում և այն ընդմիշտ փակել, սառնությունը զգացի իմ ափում,  կարծես այդ ահագնացող արյան կրակը հանգցնել ուզեց  իր  սառնությամբ, ինչպես կյանքի սառնաշունչ քամին մարդկանց սառը սրտի չարամտությամբ մարեց հուշերս: Այդ դուռը փակող բանալին ոչ միայն փակեց ճանապարհս, այլև ամուր կողպեց սրտիս հուշերն ու հույզերը՝ թողնելով ինձ անզգամ, ինչպես իրենք են, վայել իրենց սրտի զարկին:

Օրը լուսանում էր, ինչպես լուսանում էր իմ հոգին՝ լցվելով անգին հուշերով, մոռացված երազներով: Արևի տաք ճառագայթն սկսեց տաքացնել արդեն ներսից այրված մարմինս: Դա կյանքումս միակ անգամն էր, որ ես չէի ցանկանում վեր կենալ անկողնուց: Անշունչ պատի արդեն շնչացած քարերում դեռ պահպանվել էին մեղեդու վերջին խաղերը և մերթ ընդ մերթ լսելի էին իմ ականջին, որը գամված էր պահում ինձ անկողնուն:  Արևի տաք հարվածը սկսեց սթափեցնել ինձ, և ես սկսեցի հասկանալ, որ ամեն ինչ վերջացել էր: Չկար մեղեդին, գիշերը մնացել էր հեռվում: Ես կիսով չափ վերականգնեցի իմ կորցրած հուշերը, այն ամենը, ինչի համար ամիսներ շարունակ տանջվում էի: Երեկոյան այդ ամենը վերածնվեց իմ մեջ: Ես կրկին ծնունդ տվեցի իմ կորցրած հուշերին, կամաց- կամաց սկսում էի ինձ մարդ զգալ, որը միայն չի շնչում, այլ նաև գիտակցում է շնչելու անհրաժեշտ, սրտի զարկն ապահովող հուշերի կարևորությունը: Երբ արդեն լիովին արթնացած էի, զգացի, որ բռունցք դարձած ձեռքը դեռ պահպանում է իր նախկին վիճակը: Ձեռքիս ափում դեռ զգում էի մորս ձեռքի հպումը, նրա ձեռքի ջերմությունը, որն ստիպում էր ինձ այդ գիշեր պայքարել և անվասայլակի մեղեդու ուղեկցությամբ հաղթել անգութ մահին: Հուշերը կրկին գերի վերցրին իմ գիտակցությունը և այս անգամ արդեն՝ արթուն վիճակում: Դիմացիս դրված բաժակը ցնցվեց ձեռքիս ուժգին հարվածից: Ես կրկին կանգնած էի նույն դռան առջև, սակայն ձեռքումս չկար բանալին, որը կարող էր բացել այն: Առանց եղունգ մատներս հպում էի  դռանը, բղավում, որ բացեն, եկել էի, վերադարձել, սակայն պատասխան չկար:

– Մա՛մ, դե դուռը բաց, ես եկա, քո հաշմանդամ դարձած կարոտի մեղեդին վերադարձրեց իմ հուշերը, և ես եկա:

Ապարդյուն հարվածներից ես վայր ընկա՝ ծնկներս գետնին խփելով:  Սպասում էի դռան բացվելուն, սակայն սթափվելով նկատեցի իմ դողղացող պատկերը իմ սիրելի սև սուրճի  գավաթում:

–Ախր, որքան կարելի է այսպես շարունակել, ո՞վ է այդ ամենի հեղինակը, ինչո՞ւ է ինձ տանջում այդ մեղեդիով:

Երկու ձեռքս հպեցի երեսիս և որոշում ընդունած կանգնեցի՝ թողնելով իմ սիրելի աթոռն արդեն անհրապույր դարձած սուրճի հետ միասին և դուրս եկա սենյակից: Սանդուղքներն արհամարհելով, կիսամերկ ու բոկոտն հասա ամեն գիշեր երաժշտություն հրամցնող պատի մեղեդու դռանը: Վախենում էի դուռը թակել, կարծում էի՝ այն նույնպես չի բացվի, և ես վերջնականապես իմ հուշերի հետ խելագարված հօդս կցնդեմ: Թակոց, կրկին թակոց, սակայն արձագանք չկա:

–Մի՞թե, Աստվա՛ծ, բոլոր դռները փակ են իմ առջև, մի՞թե լքված եմ լինելու այսպես: Կարծում ես հե՞շտ է, Տե՛ր, այսպես թափառականի պես ամեն տեղ որպես հացի կտորտանք իմ հուշերը որոնել, իմ մարդ լինելը որոշել:

Այդժամ լսեցի մեղեդին, այո՛, իմ սիրելի անվասայլակի մեղեդին, որը մետենում էր դռանը, որի երաժշտության ձայնը գնալով ավելի էր բարձրանում: Ես հետ քաշվեցի դռնից, կարծես մոտալուտ հարձակումից էի փորձում պաշտպանվել: Ու լսվեց իմ այդքան սիրելի բանալու ձայնը: Այն այս անգամ բացեց դռան կողպեքը, սակայն դուռը դեռ փակ էր: Մեղեդու ձայնը կրկին հեռացավ, իսկ իմ քայլերը մոտեցան դռանը: Ձեռքս տարա դեպի դուռը, մատներս վախով հպեցի դռան բռնակին: Բռնակը իջեցրել էի, բայց դուռը ներս հրել չէի համարձակվում: Կրկին լսվեց մեղեդու ձայնը, այն ինձ ստիպեց վճռականորեն դուռը հետ հրել և առաջանալ: Ես արդեն տանն էի: Պատերի գորշ գույնը, հատակի բազմագույնը և անհարթությունը լրացնում էին ստեղծված խելագար մթնոլորտը: Այդ ամենի մեջ զգում էի իմ անմիջական ներկայությունը և համերգի լիակատար լինելը: Ահա և անվասայլակը: Այն առաջ ու հետ էր անում, միջանցիկ պատի ուղղությամբ գնալով կարծես ինչ-որ մեկին էր որոնում: Երբ տեսա այդ անվասայլակի մեղեդին արձակող երգահանի աչքերը, հասկացա, որ ինձ է որոնում:  Արցունքները խեղդեցին ինձ, ես հիշեցի ամեն ինչ, ամեն բան: Ոտքերս սահեցին մորս ընդառաջ և ես հանձնվեցի նրա գոգին: Լացի ու հուշերիս հեղեղում նրան այնպես անուշ էի գրկել, այնպես ուրախ էի, այնպես ապահով, որ ցնորումից ուշագնաց եղա, ընկղմվեցի իմ երազած երազի մեջ:

Արդեն երեկո էր, արթնացա, անվասայլակի մեղեդին էլ չկար, կար միայն անվասայլակը, որն ամուր գրկած ծնկել էի: Անվասայլակը դադարեց երգել այդ օրվանից, իսկ ես սկսեցի ապրել այդ իսկ օրվանից:

Երանի նրանց, ովքեր ապրում են՝ իրենց հուշերում և երազներում կրելով երջանկության մեղեդին:

Հեղինակ՝ © Սերգե Ավետիսյան