Սերգեյ Մկրտչյան «Զուգարան գնացեք սիրով»

Զուգարան գնացեք սիրով
(Էսսե, որից լավ վիպակի հոտ է գալիս)

Ֆիզիկական բեռից ազատվելիս, նախևառաջ, ազատվում է միտքը։ Այդժամ պետք է ուրախանալ, ի վերջո հարկավոր է գնահատել ժամանակը։ Ձանձրալի է սովորական համարել մի բան, որն անում ես տարիներ շարունակ և այդքան հաճախ օրվա ընթացքում։ Վերջապես, հասունացել, եկել է զուգարանը սիրելու ժամանակը՝ այն տարբերելու համար։ Ստանալով հանրային խոսքի իրավունք, որը ձեր անկախ սոցիալական կայքը ցանկացավ ինձ շնորհել՝ ես, անչափ երախտապարտ զգալով ու չափելով ձեր հույսերն իմ կարևորության հետ, չեմ կարող չպարտավորեցնել ինձ հանդես գալ մանիֆեստով։ Ամեն ոք, առավել ևս ամեն Է՜, առօրյայում բազմիցս անցնելով ինքնամաքրման ամենակիրառելի, կրկնվող ու կենսունակ ճանապարհը, մոռանում է ըստ կարելվույն արժևորել սեփական ապրումները։ Այդ իսկ պատճառով, դեռ չհղկված մարսողությամբ զգալի զանգված շտապում է ժամանակից շուտ հայտնել, չափազանցնել, խեղաթյուրել, տագնապի հասցնել, դրամատիզացնել սեփական փորացավը։ Փորացավի խնդիրն առանձնանալն է, բայց որոշ մարդիկ, իրենց փորացավով նետվում են ուրիշ մարդկանց ստամոքսներ, կենցաղ և բարքեր՝ օրգանական դուրսպրծման ուղղությունները շեղելու նպատակով։ Այսպիսով, տեղահանվել է սանհանգույցի գաղափարը՝ խաղաղ ինքաբավությունից դեպի դժվարամարս գլոբալիզացիա՝ իր եզակի, միայն իրեն հատկացված տեղից դուրս բերվելով անմաքուր քաոսի կենտրոն։ Հազարավոր աչքեր ծռվում են մեկի նստատեղից։ Առաջացել է նոր սոցիալական շերտ՝ վիրտուալ զուգարանաքաղքենիներ, լրիվ նոր կեղծ-ինտելեկտուալ փիլիսոփայական եզրույթ՝ կանալիզահրապարակախոսություն, և նվազել է զուգարանաթղթի արտադրությունը, քանզի ոմն Քրոուն Անսրբ Քրեյզիմանին և իր իսկ կողմից հիմնադրված, իր անվան հապավումով կոչված առևտրական կազմակերպությանը հաջողվեց, «ինձանից ու քեզանից դուրս եկածը պետք է զարդարի մեզ» լոզունգով, մարդկությանը հավատացնել, որ գայռուտ (կեղտոտ) նստուկները (հետույք) մոդայիկ են։ Սա ապացուցեց, որ ամեն պարզ բան, ինչ թաքնված է մարմնի խորքում, վեր է գիտակցությունից և հոգու ճշմարտացի հայելին է։ Սկսվեց լայնամասշտաբ՝ մանր ու մեծ կղանքի առուծախ, իսկ թղթի բացակայության հետևանքով, ստիպված, նստուկները չեն կարող մաքրել նրանք, ովքեր իրապես թղթի կարիքն ունեն։ Մի խոսքով, անմաքուր հետույքները դարձան անչափ մոդայիկ։ Նրբաճաշակ մարդիկ, ընդգծելով իրենց բնականությունը, կղկղանքակորը օգտագործում են որպես խնամքի պարագա, առավել մարդասերները, սեփականը քիչ համարելով, բուռն եռանդ ներդրեցին կիրառելու ամենայն բոլորի արտաթորանքը իրենց երեսներին։ Այսօր արդեն վերջիններիս դեմքը վերստին փակվել է։ Աշխարհն այլևս չի զգում սանհանգույցի անհրաժեշտությունը։ Սակայն սարսափելին սա չէ։ Ես անկարող եմ մարդկային ադապտացիայի գերբնազդային ներուժը իմանալուց հետո մեղանչել դրա դեմ։ Ինչպե՞ս կարող էր դեռ երիտասարդ մեկը՝ հարուստ լոկ իր տարակուսանքներով և դեռևս հղկվող արժեհամակարգով, կասկածել զգալի մեծամասնության ճաշակի վրա։ Ես ապրեցի այս շփոթմունքներն ու ներքին խռովքը և քիչ էր մնացել թղթի պակասի պատճառով մահանայի փորացավից... վերջապես, ի՞նչ սրտով կարող էի հնչեղության արժանացնել զուտ իմ տագնապները, եթե չկատարեի լուրջ հետազոտություն։ Պարզունակ համարելով «Գեմառոյի» գոյացման միտքը՝ ժամանակի իրարանցման մեջ փոշոտված հանրագիտարանների էջերում գտա իրական զուգարանագետների մարգարեական ակնարկները։ Բոլորը կանխագուշակում էին նույնը, որ երկրի ստորին ու վերին շերտերի միախառնման արդյունքում առնետները դուրս են գալու գետնախորշերից, հարձակվելու են կեղտակոլոլ մարդկանց վրա և տիրելու է ժանտախտ ու խառնակություն՝ ավելի ազդու, քան նախկինում եղել է՝ ընդգրկելով ամբողջ մոլորակը։ Ի՞նչ պետք էր անել։ Զգում էի, որ մի բան պակասում է, մի շատ կարևոր բան պակասում է ճշմարտությունը հասկանալու համար։ Վերցրի եգիպտական հնագույն պապիրուսները, դեգերեցի աշխարհով մեկ, գտա մտահոգությունս կիսող լեզվագետների, գիտնականների, սոցիոլոգների, խորհրդակցեցի Ռոբերտ Դաունի Կրտսերի հետ և կարողացա հավաքել աշխարհի փրկության գաղափարին հավատարիմ թիմակիցներ։ Բազում մտատանջություններից հետո եկանք այն եզրահանգման, որ պետք է գտնել, թե ինչ կա մարդկային մտքի մետաֆիզիկական վերընթացիկ զարգացման ամենավերին սկուտեղի մեջ, այլ կերպ ասած՝ մտքի ազատ թռիչքի պարագայում մինչև ուր կարող է հասնել մարդկային գիտակցությունը, արդյոք ինչն է մարդու համար ամենակարևորը, պարզ ասած՝ ի՞նչ է պետք նրան, ի՞նչ։ ՕՃԱՌՈՎ հին եգիպտացի դեղագործների հերոգլիֆները մի լավ սրբելուց հետո ստեղծվեց ամենաուժգին հոգեակտիվ դեղամիջոցը, որին տրվեց cannabis բույսի անվանումը։ Այն թափանցում է օրգանիզմ միայն շնչառական համակարգի միջոցով, ահա թե ինչու մենք փորձարկման համար ընտրեցինք ամենամեծ քթով կամավորին։ Վերջին հաշվով, նա մեզ հավատացրեց, որ իր քիթը կարողանում է մտնել անհավանական վայրեր, ու պարզել է, որ մեկի փոխարեն գոյություն ունեն հազարավոր այլ սև խոռոչներ։ Նա խնդրեց մեզ գաղտնի պահել իր անունը, որովհետև քիթը, երբեմն իրեն ազատ մարմին երևակայելով, բազում անթույլատրելի տեղեր էր մտել։ Հավանաբար նրան խիստ զարմացրեց այն հանգամանքը, երբ մենք բացեցինք ընդամենը լաբորատորիայի դուռը, և նա ներս մտնելով հարցրեց՝ միայն այսքա՞նը։ Այնուհետև եկավ բարձրագույն ճշմարտությունը բացահայտելու պահը։ Այժմ, սիրելիներս, խնդրում եմ բանեցնել-սևեռել ձեր ուշադրությունը։ Ճշմարտափնտրուկը կամավորի գլխին տեղավորելուց հետո, մենք ապակեփակ լաբորատորիայի ներսում տարածեցինք cannabis-ի ծուխը և մեկ առ մեկ փոքրիկ ամպիկներ ներս քաշելով՝ դուրս եկանք։ Կամավորը մնաց միայնակ՝ գլխաձև սարքը գլխին ու աթոռին կապված։ Ճշմարտափնտրուկի օգնությամբ մենք մոնիտորին կարող էինք տեսնել կամավորի մտապատկերը, թե նա դեպի վեր ճախրելիս ինչ կարող է տեսնել, փնտրել, թե ի վերջո, որն է վերին վերջին կարևորագույն ափսեն, տեղը, որ նրան պետք է տար մարդկային գիտակցությունը, և նա ներս մտներ։ Ներքին պատերը քանդելու և մտքի ազատ թռիչքն ապահովելու համար՝ մեզ օգնության եկավ, իհարկե, նորին մեծություն երաժշտությունը։ Մարդու (կամավորի) գլխին դրված սարքից դեպի ականջները սլացավ Նինա Սիմոնեի Sinnerman (մեղավորը) երգը (խորհուրդ ենք տալիս միացնել երգը, նոր կարդալ)։ Նա առաջին իսկ նոտաներից կորցրեց տեսողությունը, ձեռք բերեց ստրկալսողություն, խոնարհվեց, սուզվեց մինչև ոտքը և ճակատը ուժգնորեն զարկվեց ոտքի բութ մատին՝ ծակելով գլուխը։ Մարմինը արագորեն վերադարձավ իր նախկին դիրքին։ Միտքը գոտկատեղից ամբողջ մարմնով վեր սլացավ և գլխանցքի օգնությամբ դուրս եկավ ճակատից (հրապույր)։ Մարմին ստանալով՝ սկսեց վազել, ինքնամոռաց վազել... վազել տան մեջ՝ շփոթելով հարազատ մարդկանց հայացքները, հետո թաղով, քաղաքով, երկրով մեկ՝ շփոթելով ընկերներին։ Ոտքերն արագացան, ձեռք բերեցին թռչելու ունակություն, նրա համար բացվեց լանդշաֆտը, սավառնեց, սավառնեց (պատրանք) ու կտրուկ ծեփվեց ժայռին (հիասթափություն)։ Կանգ չառավ, ծնկների միջնորդությամբ սվաղված վիճակում սկսեց սողալ, սողալ մինչև ժայռի պռունկը, կծեց մի մասնիկ, թքեց գետնին, (բարկություն) բարձացավ վերև, շարունակեց սավառնել բացատների, դաշտավայրերի, լեռների ու ծովերի վրայով։ Նետվեց օվկիանոսը (ինքնակործանում)՝ մտածելով, թե ընկնում են նրա համար, որպեսզի սովորեն ՄՆԱԼ, սակայն շփոթեց օվկիանոսը՝ դա գետ էր։ Գնաց անհուն, գնաց եկար, հասկացավ, որ խեղդվում է, տրամադրվեց, հավաքեց բոլոր ուժերն ու պոկվեց, ճախրեց վերև, ավելի վերև՝ հույսի հետևից՝ շրջանցելով մոլորակը, հիշեց կծած ժայռի պատառը, չարացած նայեց հետ՝ մոլորակներին, մտածեց, որ երկիրն իրականում կծած խնձորի արժեք էլ չունի, ու շարունակեց ուղղահայաց ճանապարհը։ Լույս տեսավ, լույսը մոտենում էր, նա ավելի էր մոտենում լույսին, ժպտաց, կարծես գտավ իր լուսաճաճանչ ապավենը, հենարանը, նեցուկն իր տիեզերական սառնության ու... հանկարծ կրակ բռնկվեց, զգաց, որ վառվում է, նայեց իրեն, տեսավ, որ իրոք վառվում է։ Դա Աստղ է՜ր։ Օգնություն գոչեց, բարձր, ավելի բարձր, գոչեց երկարաձիգ, խնդրեց օգնություն, բայց ումի՞ց. նա շփոթել էր աստծուն։ Սկսեց ուղղակի գոռալ, գոռալ, գոռաաաաալլլլլլլլլ, աղաղակել, կծկվել, եղծվել և հասկացավ, որ այլևս չի կարող բարձրանալ, որովհետև անկարելի է պատկերացնել, թե բարձրից վերև էլ ինչեր կան։ Բացի այդ կուչ էր եկել, մարմինը անհասկանալի ձև էր ընդունել և ուղղակիորեն ճեմում էր բաց տիեզերքում, տեսնում իրեն հայտնի ու անհայտ մարդկանց, իրերի, երևույթների պատրանքացրիվ շրջապտույտ (քաոս), ինչ-որ բանան, որը կեղևազրկվում է, ու նրանից դուրս է գալիս մարդկային քրքջացող դեմք, որի հետևից գլխովմեջ առաջանում ու ալիքվելով դուրս են գալիս այլ մարդկային մարմիններ՝ իրար միակցված, իրենցով մի մարմին։ Հպվում է ՆՐԱՆ, փոխում դիրքը, տեսնելով, թե ինչպես են բանջարեղենները ժպտում նրան, իսկ Աստված իրականում սեռ ունի ու Տարանտինոյի տասներորդ ֆիլմոմ կին է լինելու՝ խելագարվում է։ - Փաստորեն մարդը հիմար է, ոչ թե է ինչ-որ պատաճառով, այլ հիմար չլինելու պատճառ չունի,- միաձայն ասացին թիմակիցներս՝ նայելով մոնիտորին, և ուսերը թոթվելով` տրվեցին երաժշտության ռիթմին՝ միօրինակ շարժվելով ու պարելով։ Ես որոշեցի կամավորի մտքին աջակցելու համար արագացնել երգի տակտը, ու մոնիտորի էկրանին երևաց, թե քաոսի մեջ պտտվելով նա ինչպես է ջանասիրաբար փնտրում կարևորագույն ափսեն, ավելի ճիշտ իր չափսերին համապատասխան անոթը, և միաժամանակ միացրի Բարրի Ուայթի «Never gonna give you up» (Ես երբեք քեզ չեմ լքի) երգը։ Առաջին երգի խառնիխուռն ռիթմին ավելացավ երկրորդ երգի սրտաշուք տագնապը: Կուլմինացիան մոտենում էր: Անսպասելիորեն քաոսից երևաց դուրսպրծման համար իրեն մոտեցող, իր չափսերին հարմար միակ շրջանակը՝ տակառը, բերկրալի, մերձավորագույն վայրը, որտեղ բոլորը նախընտրում են միայնակ մնալ։ Կամավորը գտավ սանհանգույցը և...........՜՜՜՜՜՜՜՜՜՜՜՜՜՜՜՜՜ (կատարսիս): Ի՞նչ է զուգարանը, և ի՞նչ ենք մտածում զուգարանի մասին։ Նույն դժվարությունն է և ապրելու հարցում։ Մենք չգիտենք բանավիճել պարզ, ակներև, շոշափելի, բազմանշանակ վայրերի և գույների շուրջ։ Եվ այնուամենայնիվ, ինձ համար շատ կարևոր է այս մարդը, որը թեթևացավ փետուրի պես և հասավ իր ներդաշնակությանը։ Այժմ ինձ մնում է ի սրտե շնորհակալություն հայտնել բոլոր նրանց, ովքեր ինձ ընձեռեցին այս մեծաշուք ամբիոնից խոսելու հնարավորությունը, և հրապարակավ երախտագիտությունս հայտնել այն բոլոր անձանց, որոնք իսկական հպարտությամբ, յուրաքանչյուր օր, սեփական առանձնավայրերում նստած, լռելյայն հասնում են իրենց կատարսիսին։

Հեղինակ՝ © Սերգեյ Մկրտչյան