Շուշան Մարուքի | Ջոնաթան Ֆրանզենի «Ազատությունը»

Ջոնաթան Ֆրանզենի «Ազատությունը» ամերիկյան կյանքի մասին սիմֆոնիա է, վեպ, որի մեղեդին հնչում է բարոյականության նորմերի և սանձարձակության ձգտող հասարակության սահմաններին։ Սա վեպ է անձնային ազատության որոնումների բարդության մասին: Ֆրանզենը ժամանակակից մարդկային սրտի քարտեզագիրն է, և «Ազատություն» վեպում նա անշեղ ու կարեկցող հայացքով քարտեզագրում է Բերգլունդ ընտանիքի ներքին բարդ աշխարհագրությունը: 2010 թվականին հրատարակված այս գիրքն ավելի ամրապնդեց հեղինակի համբավը՝ որպես ժամանակակից վիպագրության վարպետ և ամերիկյան ժամանակակից գրականության լավագույններից մեկը: «Ազատությունը» այն գրական կտավն է, որի վրա Ֆրանզենը պատկերում է ինքնության համար տարբեր սերունդների պայքարը՝ համընդհանուր արժեքային համակարգի հարափոփոխության ֆոնին:

Ֆրանզենը խորանում է իր հերոսների սրտի ցավի անդունդները՝ հումորի միջոցով։ Պատումը զգացմունքային վերուվարումների պատկեր է, յուրաքանչյուր նախադասությունը՝ Բերգլունդների գոյության ճահիճների հաղթահարում ու վերապրում: Ներքին մենախոսությունները, մասնավորապես Փաթիի «ինքնակենսագրական» հատվածները, վեպում առկա ափսոսանքի ու ամենաչոր կերպարները ամենափափուկ կողմերից բացահայտելու քննություններ են, որոնք ընթերցողներին թույլ են տալիս ապրել հերոսների կյանքով:

Վեպը պատկերում է սերունդների միջև գոյացող գաղափարական մարտերը, որոնք սահմանում են ժամանակակից ամերիկյան կյանքը, ներքին հակամարտությունները, որոնք արտացոլում են հզոր երկրի թույլ կողմերը: Բերգլունդների կյանքի մանրուքները դրված են հասարակության վերափոխման ավելի մեծ կտավի դիմաց՝ նրանց պատմությունը դարձնելով հավաքական խնդիրների միկրոաշխարհ:

«Ազատությունը» ավելին է, քան վեպ. այն փորձառություն է, զգացմունքային ոդիսական, որը խոսում է այն բանի մասին, թե ինչ է նշանակում ապրել մի աշխարհում, որտեղ ազատության ձգտումը կարող է և՛ վեր բարձրացնել, և՛ ծուղակը նետել։ Ֆրանզենի արձակը լեզվական ճոխություն է բոլոր նրանց համար, ովքեր փնտրում են ճշմարտությունը սիրո, ընտանիքի և մեզ բոլորիս կապող և բաժանող ազատության մասին:

Յուրաքանչյուր հերոսի ճամփորդության հետ Ֆրանզենը բացահայտում է անձնային ազատագրման պարադոքսները, թե ինչպես են մեր ընտրությունները սահմանում մեր կյանքը և սահմանազատում մեզ, ինչպես են մեր երազանքներն ու թուլությունները հանգեցնում մեզ և՛ հաղթանակների, և՛ ողբերգությունների: Մի հասարակության մեջ, որտեղ ազատությունը ամենաբարձր իդեալն է, Ֆրանզենը ցույց է տալիս մարդկային ողբերգությունների անսահման գեղեցկությունը: Սա պարզապես վեպ չէ, այլ մեծ կտավ է, որը հաստատում է Ֆրանզենի անջնջելի հետքը գրականության պատմության մեջ։

Հեղինակ՝ © Շուշան Մարուքի