Նյու Յորք թայմսի բեսթսելլեր «Օլիվ Քիթերիջ» վեպի հեղինակ Էլիզաբեթ Ստրաութը միավորում է տասներեք փոխկապակցված, բայց պատմողական առումով ընդհատվող պատմվածքների հավաքածու, որի իրադարձությունների կիզակետը մտացածին Քրոսբի փոքր քաղաքն է։ Հեղինակը քաղաքը կոչել է Քրոսբի ի պատիվ իր ուսանողական ընկերոջ՝ Էլլեն Քրոսբիի։ Դեռևս երիտասարդ տարիներից հեղինակին գրավում էին գրքերը և իր ժամերն անցկացնում էր տեղի գրադարանում՝ թաքնվելով գեղարվեստական գրականության կույտերի մեջ: Հարցին, թե որ գիրքն ընթերցելուց հետո է նա սկսել ստեղծագործել, հեղինակը պատասխանում է․ «Չեմ կարծում, որ որևէ կոնկրետ գիրք պատճառ հանդիսացավ, որ սկսեմ գրել: Դրանք բոլորն էլ ինչ-որ դեր խաղացին, ես միշտ եմ ցանկացել գրել»։

Վեպը ներկայացնում է վերնագրի հերոսի՝ Օլիվ Քիթերիջի և մի շարք կրկնվող կերպարների դիմանկարները։ Օլիվը մաթեմատիկայի ուսուցչուհի է, նրա ամուսինը՝ Հենրին, դեղագործ, իսկ որդին՝ Քրիստոֆերը, ստեղծագործության սկզբում ներկայացվում է որպես դեռահաս՝ ավագ դպրոցում: Օլիվը բարդ խառնվածքով կին է, ում հայրն ինքնասպան է եղել, մինչդեռ Հենրին՝ Օլիվի ամուսինը, բարի և սիրալիր մարդ է։ Ստեղծագործության ընթացքում Օլիվը թոշակի է անցնում, իսկ Հենրին սրտի կաթված է ստանում և ավելի ուշ մահանում: Քրիստոֆերը՝ նրանց զավակը, մասնագիտանում է բժշկության մեջ և երկու անգամ ամուսնանում․ առաջինի ժամանակ կինն իրեն լքում է, իսկ երկորդ կինը մինչ ամուսնությունն արդեն արդեն երկու երեխա ուներ։ Իրադարձություններից նաև անմասն չեն մնում այլ քաղաքաբնակներ․ մի երաժիշտ, ում շարունակ հետապնդում է հին սիրավեպը, նախկին ուսանող ՝ կյանքի իմաստը կորցրած և այլն։ Պատմվածքները ներկայացվում են Օլիվի ընկալման տեսանկյունից՝ անկախ նրանից, թե արդյոք նա որևէ դեր ունի այդ պատմվածքում, թե ոչ։

Պատմվածքներից մեկում ներկայացվում է, թե ինչպես է որդու հարսանիքի օրը Օլիվը կախարդական սև նշիչով փչացնում հարսի մարմնագույն սվիտերը, քանի որ Սյուզանը՝ հարսնացուն, մի անգամ ծաղրել էր Օլիվի հագուկապը: Մեկ այլ պատմվածքում Օլիվն իր նախկին աշակերտին ետ է պահում ինքնասպանություն գործելուց, մյուսում՝ Օլիվն ու Հենրին հանգամանքների բերումով պատանդ են ընկնում հիվանդանոցում և սկսում վիճել մեկը մյուսի հետ։ Սակայն բոլոր պատմվածքները չէ, որ պտտվում են Օլիվի և իր ընտանիքի շուրջը․ ներկայացվում են մանրամասներ այլ քաղաքաբնակների կյանքից ևս, որոնք հիմնականում կապված են առաքինության, հիվանդությունների, մահվան, դավաճանության և սպանությունների հետ։ Յուրաքանչյուր պատմվածքի մեջ զգացողություն է, իբր հենց ընթերցողի հետ է կատարվում ամենը, որովհետև ծանոթանում ես ոչ միայն հերոսների անձնական կյանքին, այլև նրանց ամենաինտիմ մտքերին և գաղտնիքներին։ Ընդհանուր առմամբ, գիրքն ուսումնասիրում է առօրյա կյանքի ընթացքում տեղի ունեցող բազմաթիվ իրադարձություններ և թեմատիկորեն այն կենտրոնանում է այն նրբությունների վրա, թե ինչն է մարդկանց երջանկություն տալիս կամ ինչ-որ մեկին բարություն կամ չարություն պատճառում։ Ամեն պատմության մեջ կա առնվազն մեկ գաղտնիք և շրջադարձային պահ և միգուցե դա է պատճառը, որ այս գիրքը ներկայացնում է այն, ինչը հիմնականում դժվար ենք հանդիպում այլ գրական գործերում, այն է՝ անհանգստություն, կասկածանք, անորոշության զգացում։ Այս փայլուն գրողի աչքերով ողջ աշխարհը կարծես ամփոփված լինի Քրոսբիում, որտեղ ապրող կյանքերը լցված են մարդկային դրամաներով՝ հուսահատությամբ, խանդով, հույսով և սիրով։

Ըստ Պուլիցերյան մրցանակաբաշխության հանձնաժողովի, Ստրաութի ստեղծագործությունը միաձուլում է զգացողությունների վայրիվերումների մի գունապնակ, որոնք արտացոլվում են հեղինակի մանրակրկիտ մանրամասնություններով Օլիվի՝ բութ, հետաքրքրաշարժ, անկանխատեսելի կերպարի կողմից։

© Նյութը պատրաստեց՝ Հենրիետա Ավագյանը