1992թ․-ին ամերիկացի գրող Ռոբերտ Օլեն Բաթլերը Վիետնամի պատերազմի ժամանակ թարգմանչի և լրտեսի իր փորձառությունների հիման վրա հրատարակեց այդ պատերազմի փախստականների մասին պատմվածքների ժողովածու: Ժողովածուն, որը վերնագրվել է պատմվածքներից մեկի՝ «Լավ բույր մի արտասովոր լեռից» անունով, արժանացել է Պուլիցերյան մրցանակի:

1975թ․-ին Վիետնամի պատերազմի ավարտին Սայգոնի^[1] անկումից հետո ավելի քան 3 միլիոն փախստական լքեց երկիրը, որոնց մոտ կեսը հաստատվեց Միացյալ Նահանգներում: Նրանք անկարող էին վերադառնալ Վիետնամ, քանզի այն վերածվել էր անճանաչելի մի վայրի, որը վտանգ էր ներկայացնում կոմունիստ հեղափոխականներից փախչողների համար: Բաթլերը բարձրաձայնում է նոր միջավայրում փախստականների առջև ծառացած տարբեր խնդիրների մասին:

Ժողովածուի յուրաքանչյուր պատմություն գրված է առաջին դեմքով՝ Լուիզիանայում տարբեր վիետնամցի ներգաղթյալների տեսանկյունից՝ թեմատիկորեն կապված մշակութային բախման, ինքնության պահպանման և ձուլման հարցերով: Պատմվածքներից շատերն առաջին անգամ տպագրվել են գրական ամսագրերում, իսկ ժողովածուն վերահրատարակվել է 2001թ․-ին՝ երկու լրացուցիչ պատմվածքներով։

 «Նամակներ հայրիկիցս»-ը պատվմում է մի դեռահաս աղջնակի կողմից, ով մեծացել է Վիետնամում՝ առանց իր ամերիկացի հոր: Այստեղ աղջնակը պատմում է Սայգոնում անցկացրած տարիների, իր ընկերների, հասակակից երեխաների գերեզմանի մոտ խաղալու և հորը մեղադրելու մասին։ Երբ նրան և մորը վերջապես թույլ են տալիս ներգաղթել ԱՄՆ, նա դժվարանում է մտերմանալ հոր հետ, ում 9 տարի շարունակ չէր տեսել և միայն լուսանկարներից էր ճանաչում։ Սակայն, երբ աղջիկը գտնում է այն նամակները, որոնք հայրը գրում էր ԱՄՆ կառավարությանը՝ վրդովված ու զայրույթախառն տոնայնությամբ, որ աղջկան ու կնոջը թույլ տան մուտք գործել երկիր, նա զգում է հոր սիրո ուժգնությունը ու սառնացած, հիասթափված սիրտը քիչ-քիչ սկսում է ընդունել իրեն օտար թվացող հորը։

Իսկ ժողովածուի համանուն պատմվածքում Դաո անունով մի շատ ծեր, մահամերձ մարդ նկարագրում է, թե ինչպես են բազմաթիվ մարդիկ տուժել Վիետնամում տեղի ունեցածի պատճառով: Պատմվում է, թե ինչպես են իր փեսան և թոռնիկն իրեն օգնել սպանելու մի ներգաղթյալի, ով աջակցություն էր հայտնել Վիետնամում կոմունիստական ռեժիմին։ Երբ Դաոն մոտենում է մահվանը, նա մտորում է պատերազմի հանդեպ իր վերաբերմունքի մասին, այն է՝ մնալ դրան հնարավորինս չներգրավված և մշտապես ձգտել խաղաղության։

Ժողովածուի մեջ «Փնտրվում է»-ն միակ պատմվածքն է, որը գրված է ամերիկացու տեսանկյունից։ Այն պատմում է մի զինվոր, որը պատերազմից հետո մնացել է Վիետնամում ՝ իր սիրած կնոջ հետ լինելու համար։ Այժմ նրանք ապրում են գյուղում և դուստր ունեն։ Մի օր, սակայն, նրա ձեռքն է ընկնում ամերիկյան մի ամսագիր, ուր դրված էին «փնտրվող» զինվորների լուսանկարները․ իր նկարը ևս այդ շարքում էր։ Բայց նախկին զինվորին Ամերիկա վերադառնալու միտքը խորթ էր թվում։ «Ես կորած չեմ։ Ես այստեղ եմ»։