Սիբլիս Դրուրի «Ֆեյրվյու»
2024-04-26
2019թ. ապրիլին Սիբլիս Դրուրիի «Ֆեյրվյու[1]» ստեղծագործությունը արժանացել է Պուլիցերյան մրցանակի՝ դրամայի անվանակարգում, որը քննադատում է սպիտակամորթներին, մասնավորապես, թատրոնում, որտեղ սովորական բան են դարձել սևամորթ դերասանների մասնակցությամբ ներկայացումները, ուր բեմադրիչն ու հեղինակը սևամորթներ են, իսկ հանդիսատեսը մեծամասամբ սպիտակմորթներն են:
Սիբլիս Դրուրին Ամերիկայի առաջին սերնդի ներկայացուցիչներից է: Նա մեծացել է Նյու Ջերսի նահանգի Պլեյնֆիլդ քաղաքում, բայց ծնողները Ջամայկայից են: Մանկության տարիներին մայրիկի հետ շարունակ Նյու Յորքում ճանապարհորդելուց և Բրոդվեյում թատերական ներկայացումներ դիտելուց հետո դրամատուրգիա է ուսումնասիրել Յեյլի դրամատիկական դպրոցում:
«Ֆեյրվյու»-ն սկսվում է շատ ներկայացումների նման, որոնք բեմադրվում են Մանհեթեն քաղաքի կենտրոնում: Այն նման չէ այս ժանրի տիպիկ գործերին, որտեղ առեղծվածներ են բացահայտվում, արցունքներ թափվում և մենախոսություններ ասվում:
«Ֆեյրվյու»-ի ամենատպավորիչ հատկանիշն իր ստեղծագործական մոտեցումն է, որով այն անդրադառնում է կյանքի տարօրինակություններին: Առաջին գործողությունն այն մասին է, որ մի սևամորթ ընտանիք պատրաստվում է նշելու տոհմի ամենատարեց կնոջ ծննդյան տարեդարձը: Բայց ներկայացումը ամբողջությամբ գլխիվայր է շրջվում երկրորդ գործողության մեջ, երբ բառացիորեն կրկնվում են նույն գործողություններն ու տեսարանները, բայց անձայն: Փոխարենը, հանդիսատեսը լսում է չորս սպիտակ հերոսների համաժամանակյա մեկնաբանությունները, որոնք դիտել են ներկայացումը և, ի վերջո, սկսում են խոսել այն մասին, թե ինչ ռասսայի կպատկանեին, եթե ընտրության հնարավորություն ունենային: Երրորդ գործողության մեջ սպիտակամորթները հանդիսատեսի դերից դուրս են գալիս ու ներգրավվում են ընտանեկան դրամայում: Տեղի է ունենում «հեղաշրջում», և պիեսն ավարտվում է հանդիսատեսի և դերասանների միջև դերերի անակնկալ փոփոխությամբ:
Դերասանները սկսում են ներկայացումը բեմադրել հանդիսատեսի համար, սակայն պիեսի կեսից (մի փոքրիկ սփոյլեր) չորրորդ պատը կոտրվում է, և հանդիսատեսին խնդրում են խաղալ դերասանների համար (և միմյանց համար): «Ֆեյրվյու»-ն հանդիսատեսին «խնդրում է» մասնակցել իր գործողություններին, բայց ոմանք հրաժարվում են, կամ բացասական արձագանքներ տալիս այդ խնդրանքին: Դրուրիին զվարճացրել է այն հանգամանքը, որ ներկայացումն այնքան է նյարդայնացրել սպիտակամորթ հանդիսատեսին, որ «Նյու Յորք Թայմզ»-ը հոդված է գրել այդ ներկայացման «անհարմար» լինելու մասին: «Ինձ համար հետաքրքրական է, որ սպիտակամորթների գերիշխանությունը մերկացնելու նույնիսկ ամենաաննշան ժեստն այսքան դժվար է ընդունվում մարդկանց կողմից,- ասում է նա,-ես դրանից չեմ նեղացել. դա պարզապես այն է, ինչ կա»:
Դրուրիի պիեսների ռեժիսոր-բեմադրիչ Սառա Բենսոնի խոսքով՝ թեմաներից մեկը, որն անցնում է Դրուրիի ամբողջ աշխատանքի միջով, ռասաների միմյանց հանդեպ տածած օտարության զգացումն է և կաղապարների ստեղծումը, թատերականացվում է, թե ինչպես է մեկը վերաբերվում մյուսին և ինչ է մտածում դիմացինի մասին: «Նա գրում է իսկը թատրոնի համար»,-բացատրում է Բենսոնը:
Դրուրին պնդում է, որ ինչքան քիչ իմանանք ներկայացման մասին այն դիտելուց առաջ, անքան ավելի լավ: Միգուցե հենց դա էլ այն դարձնում է այդչափ հետաքրքիր:
[1] Քաղաք ԱՄՆ-ի Կենտուկի նահանգում:
© Նյութը պատրաստեց՝ Անի Գասպարյանը:
մեկնաբանություններ