Ալբերտո Մորավիա «Արհամարհանք»

2021-06-05 43665

 

Բեռնել գիրքը

► Մեր զգացմունքների կատարյալ և խոր ներդաշնակությունը ուղեկցվում էր այն մթագնությամբ կամ, եթե կուզեք, բանականության այն լռությամբ, որի պայմաններում դադարում է ամեն մի դատողություն, և սիրած մարդու գործողություններն ու բնավորությունը գնահատելիս ենթարկվում ես միայն սիրո ձայնին: Մի խոսքով, ինձ թվում էր, թե նա ոչ մի թերություն չունի, և, կարծում եմ, որ այդ նույն ձևով էլ նա էր ինձ պատկերացնում: Կամ, գուցե, ես նրա թերություններն էի տեսնում, իսկ նա` իմը, բայց սիրո կատարած ինչ-որ մի հրաշագործ կերպարանափոխության շնորհիվ այդ թերությունները մեր երկուսին էլ թվում էին ոչ միայն ներելի, այլև սիրելի, կարծես դրանք ոչ թե թերություններ էին, այլ առաքինություններ, թեև արտասովոր բնույթի:

► Որքան ավելի մեծ է երջանկությունը, այնքան ավելի քիչ է դա նկատելի:

► Սիրած մարդու գործողություններն ու բնավորությունը գնահատելիս ենթարկվում ես միայն սիրո ձայնին:

► Ես ինձ հաշիվ չէի տալիս, թե որքան եմ երջանիկ: Ինձ թվում էր, թե անում եմ այն, ինչ բոլորն են անում. սիրում եմ իմ կնոջը, և նա էլ սիրում է ինձ, և այդ սերը ինձ թվում էր շատ բնական, նորմալ, այնպիսի մի սովորական բան, որն իրենից առանձին արժեք չի ներկայացնում, կարծես դա օդի նման մի բան է, որը մենք շնչում ենք, որից այնքան շատ կա մեր շուրջը և որը մեզ համար թանկ է դառնում միայն այն ժամանակ, երբ այլևս չի բավարարում, և մենք սկսում ենք շնչահեղձ լինել նրա բացակայությունից:

► Ես հետո միայն հասկացա, որ երբեք կյանքից այնքան դժգոհ չեմ եղել, որքան այն ժամանակ, երբ, ըստ երևույթին, ես կատարելապես և անհունորեն երջանիկ էի:

► Այդպես դեռևս խաղաղ ու պարզ երկնքում փոփոխված ու ճնշող օդի ծանրությունը ազդարարում է մոտալուտ փոթորիկ։

►   Սերը, իհարկե, ամենից առաջ զգացմունք է, բայց նաև մարմինների անարտահայտելի, գրեթե հոգեկան մերձեցում:

► Միտքը, որքան էլ ուզում է տրամաբանական թվա, խաբում է մեզ ավելի հաճախ, քան թե անորոշ և աղոտ զգացումը:

► Մեկ-մեկ, երբ միտքդ զբաղված է լինում որևէ կարևոր հարցով, պատահում է, որ ձեռքիդ տակ եղած բանը,- գիրք, խոզանակ, կոշիկ,- ինչ-որ տեղ ես դնում, իսկ հետո զուր տեղը ժամերով փնտրում, մինչև որ գտնում ես այնպիսի մի աներևակայելի տեղում, որ մտքովդ էլ չէր անցնի` պահարանի վրա, սենյակի ամենահեռավոր անկյունում կամ էլ սեղանի դարակում:

► Սերը օժտված է մի մեծ հատկությամբ. նա ոչ միայն գիտե հուսալ, այլև մոռանալ:

► Կյանքում միշտ հեշտությամբ է մոռացվում այն, ինչը մարդ չի ուզում հիշել:

► Սցենարիստը այն արվեստագետն է, որը իր ամբողջ հոգին դնում է ֆիլմի մեջ, չստանալով որևէ մխիթարանք ու հոգեկան բավարարվածություն այն զգացումից, որ ֆիլմում նա ինքն իրեն է արտահայտել:

► Ինչպիսի տղամարդ էլ ուզում է լինի, միշտ էլ գտնվում է մի կին, որը նրան գնահատում է և սիրում, հետևապես, սխալ է, երբ դատում ես ուրիշների զգացմունքների մասին, ելնելով քո իսկ չափանիշներից:

► «...Վաղուց է, ինչ Էմիլիան ինձ չի սիրում, նա այլևս երբեք ինձ չի սիրի»: Այդ միտքը ինձ այնպիսի մի խոր, գրեթե ֆիզիկական ցավ պատճառեց, որ ես նույնիսկ դեմքս ծռմռեցի:

► Սակայն մարդը միշտ հույսով է ապրում, նույնիսկ այն ժամանակ, երբ համոզված է, որ այլևս հուսալու ոչինչ չկա:

► ...Կինը միշտ էլ կարող է պատրվակ գտնել մերժելու համար:-Էմիլիա

► Անհայտ դժբախտության կանխազգումից մարդ իրեն մի տեսակ անհանգիստ է զգում, չնայած հոգու խորքում մինչև վերջին րոպեն էլ հույսը չի կտրում, որ այդ նախազգացումը կարող է նաև խաբուսիկ լինել: Իսկ անխուսափելի դժբախտությունը, ընդհակառակը, մարդու մեջ որոշ ժամանակ առաջ է բերում ճնշող դժնդակ մի հանգստություն:

► Մեկ-մեկ, երբ միտքդ զբաղված է լինում որևէ կարևոր հարցով, պատահում է, որ ձեռքիդ տակ եղած բանը,- գիրք, խոզանակ, կոշիկ,- ինչ-որ տեղ ես դնում, իսկ հետո զուր տեղը ժամերով փնտրում, մինչև որ գտնում ես այնպիսի մի աներևակայելի տեղում, որ մտքովդ էլ չէր անցնի` պահարանի վրա, սենյակի ամենահեռավոր անկյունում կամ էլ սեղանի դարակում:

► Ես նկատել եմ, որ մարդու մեջ ինչքան ավելի շատ է լինում կասկածը, այնքան ավելի հաճույքով է նա ձեռքը գցում մտքի կեղծ տրամաբանական փաստարկին, հույս ունենալով բանականության օգնությամբ պարզել այն, ինչը պղտորում ու մթագնում է զգացմունքը:

► - Մենք այստեղ՝ քաղաքում, բնությանը հակառակ կյանք ենք վարում…մարդը ստեղծված չէ նրա համար, որպեսզի ապրի գրասենյակում, այս թղթապանակների մեջ:-Բատտիստա

► - Աստվածաշունչը աշխարհում երբևէ գրված բոլոր գրքերից ամենաառողջն է:-Բատտիստա

► Երբեմն կարելի է լինել անսահման հավատարիմ և, այնուամենայնիվ, չսիրել...Դեռ ավելին, որոշ դեպքերում հավատարմությունը ինքնասիրության վրեժի, փոխհատուցման մի ձև է...Հավատարմություն և ոչ թե սեր:

► Կարելի է երևակայությամբ պատկերացնել անհամար տհաճ հեռանկարներ և համոզված լինել, որ իրականում հենց այդպես էլ նրանք կկատարվեն: Սակայն երբ մեր այդ ենթադրությունները կամ, ավելի լավ է ասենք, մեր համոզվածությունը հաստատվում է, դա մենք այնքան անսպասելի ենք համարում և ընդունում ցավագին, որ թվում է, թե այդպիսի բան մեր մտքով երբեք չէր անցել: Փաստորեն ես վաղուց արդեն գիտեի, որ Էմիլիան այլևս ինձ չի սիրում: Բայց երբ այդ լսեցի նրա բերանից, թվաց, թե արյունը երակներիս մեջ կանգ առավ: Էմիլիան այլևս ինձ չի սիրում, այս բառերը, որոնք ես մտովի այնքան եմ կրկնել, այժմ, երբ ելնում էին նրա շուրթերից, ստացել էին բոլորովին նոր իմաստ: Հիմա դրանք արդեն փաստ էին և ոչ թե ենթադրություն, որը իր հերթին նույնպես գրեթե հաստատ համոզմունք էր: Նրանք այժմ ձեռք էին բերել այնպիսի կշիռ, դարձել էին այնքան ծավալուն, ինչպիսին երբեք չէին եղել իմ պատկերացմամբ: Ես արդեն լավ չեմ հիշում, թե ինչպես ընդունեցի Էմիլիայի այդ խոստովանությունը: Հնարավոր է, որ երբ ականջիս հասան նրա այդ խոսքերը, ես ցնցվեցի, ինչպես սառը դուշ ընդունող մարդը. թեև նա գիտե, որ վրան թափվող ջուրը սառն է լինելու, այնուամենայնիվ շիթերի տակն ընկնելիս այնպես է ցնցվում, կարծես իր համար բոլորովին անսպասելի էր:

► - Ես ուզում եմ ճշմարտությունն իմանալ, ինչպիսին էլ ուզում է լինի դա...Ամենավատ ճշմարտությունն ինձ համար ավելի գերադասելի է, քան կեղծիքը...Բացի դրանից, եթե դու ինձ ճշմարտությունը չասես, ով գիտե, թե ես ինչեր կարող եմ մտածել...մտքովս կարող է հազար ու մի բան անցնել:-Ռիկկարդո Մոլտենի

► - Երբեմն խիղճը նույնպես խաբում է:-Ռիկկարդո Մոլտենի

► - Ես արհամարհում եմ քեզ... ահա թե որն է քո հանդեպ ունեցած իմ զգացմունքը, և ահա այն պատճառը, որի հետևանքով ես այլևս քեզ չեմ սիրում... ես արհամարհում եմ քեզ և քո ամեն մի շփումից զզվանք եմ զգում... ահա թե որն է ճշմարտությունը... ես քեզ արհամարհում եմ... նողկում եմ քեզանից:-Էմիլիա

► Երեխաները լացի են դիմում, ծառայեցնելով այն որպես շրջապատի վրա բարոյական ճնշում գործ դնելու ծայրահեղ փաստարկ կամ միջոց։ Այդպէս են անում նաև կանայք, ինչպես և առհասարակ բոլար թուլակամ և փոքրոգի մարդիկ:

► Ծառան ամեն ինչ կարող է անել, բացի տիրոջ կամքը չկատարելուց:

► - Ժամանակակից աշխարհը այնպես է կառուցված, որ ոչ ոք չի կարող անել այն, ինչ կուզենար, ընդհակառակն, պետք է անի այն, ինչ ուրիշներն են ուզում... Որովհետև ամեն ինչի հիմքում փողն է ընկած. փողից է կախված և այն, ինչ անում ենք, և այն հանգամանքը, թե ինչ ենք մեզանից ներկայացնում, ինչ ենք ուզում դառնալ, փողից են կախված մեր աշխատանքը, մեր լավագույն ձգտումները, փողն է ընկած նույնիսկ մեզ համար սիրելի մարդկանց հետ ունեցած հարաբերությունների հիմքում:-Ռիկկարդո Մոլտենի

► - Այնքան ժամանակ, քանի դեռ դուք ինչպես պետքն է չգիտեք, թե ինչ եք ուզում, ավելի լավ է մոռանաք այդ իդեալների մասին կամ ծալեք ու մի կողմ դնեք... Բայց երբ զգաք, որ ձեր ոտքի տակ արդեն ամուր հող կա, այն ժամանակ իսկույն հիշեցեք իդեալի մասին:-Բատտիստա

► - Ուզու՞մ եք իմանալ, որն է հաջողության գաղտնիքը, կանգնել կյանքի հերթում և սպասել մինչև ժամանակը հասնի, ճիշտ այնպես, ինչպես կայարանի տոմսարկղի առաջ են հերթ կանգնում... և մեր հերթը ամպայման կգա, եթե համբերությամբ սպասում ենք և ոչ թե մի հերթից վազում դեպի մյուսը... Այո, հերթը անպայման նաև մեզ կհասնի, և տոմսեր վաճառողը յուրաքանչյուրիս կտա իր պահանջած տոմսը... Ինքնըստինքյան հասկանալի է, ըստ մեր արժանիքների:-Բատտիստա

► - Բավական է ձեռնամուխ լինես, և բոլոր դժվարություններն իսկույն հարթվում, գնում են:-Էմիլիա

► Առանց հոգեբանության բնավորություններ չեն լինում:-Ռայնգոլդ

► Բոլոր նրանց համար, ովքեր քաղաքակրթված չեն, քաղաքակրթությունը կարող է թվալ (իսկ հաճախ պարզապես թվում է) բարոյական նեխվածություն, անբարոյականություն, անսկզբունքայնություն, ցինիկություն...-Ռայնգոլդ

► Ուժեղ զգացմունքները լավ են նրանով, որ իրենք իրենց, առանց մեր կամքի և գիտակցության, անցնում են գործողության:

Հ.Գ. Եթե դուք ունեք մեջբերումներ` դուրս բերված այս գրքից, ապա կարող ուղարկել մեզ հետադարձ կապով:

Դիտեք ավելին Մեջբերումներ Գրքերից բաժնում

մեկնաբանություններ