Արման Բեգոյան «Տագնապ Հաջող»

► Ողջո՜ւյն։ Գիրքը տագնապի և դրա հետ առնչություն ունեցող երևույթների, ինչպես նաև այդ ամենի, այսպես ասած, հաղթահարման կամ բուժման մասին է։ Ինչու՞ այսպես ասած, որովհետև «հաղթահարել» կամ, ասենք, «բուժել» բառերն ավելի գործածելի են հիվանդությունների կամ հակառակորդի մասին խոսելիս, բայց ոչ տագնապի, կամ թեկուզ վախերի և ֆոբիաների։ Զարմացա՞ք։ Բնական հարց կառաջանա ձեզ մոտ. այդ դեպքում ի՞նչ է տագնապը՝ եթե ոչ հիվանդություն, կամ, ասենք, հակառակորդ, թշնամի, որին միանշանակ պետք է բուժել, հաղթել, հաղթահարել, և այլն, և այլն։ Ձեր միջի մասնագետն էլ կառարկի՝ մի րոպե, բա էլ ինչո՞ւ են հոգեկան առողջության ուղեցույցներում և դասագրքերում այդ ամենը ներկայացված որպես խանգարումներ, բա էլ ինչու են այդ ամենի համար հոգեբույժներն ու նյարդաբանները նույնիսկ դեղորայք նշանակում։ Սակայն, հոգեբանական խորհրդատվության և հոգեթերապիայի ոլորտի իմ համեստ փորձն ինձ անընդհատ ուժգնացող ձայնով այլ բան էլ է հուշում (գուցե և մոլորեցնում է. ով իմանա)։ Այո, այդ բոլոր դրսևորումները, որոնք ընդունված է անվանել տագնապային խանգարումներ, իհարկե խնդիր են և կլինիկական տեսանկյունից արդարացված է դրանք «խանգարում» անվանելը (սակայն ոչ մի դեպքում՝ հիվանդություն)։ Բայց պատճառականության, դրանք հասկանալու և կարգավորելու տեսանկյունից վերջիններս ոչ այլ ինչ են, քան անձնային առանձնահատկությունների (նյարդային համակարգի տիպ, օրգանիզմի հորմոնալ փոփոխություններ, ֆիզիոլոգիական վիճակ, արժեքային համակարգ, ապագայի սցենար և այլն) և տարաբնույթ արտաքին, միջավայրային գործոնների (սթրես, կորուստ և այն) փոխազդեցության արդյունքում՝ նորմալ հոգեկան գործընթացների օրինաչափ շեշտադրում կամ շեշտադրվածություն։

► Ձեզնից շատերին հավանաբար մտերիմները փորձում են ոգևորել, օգնել տարատեսակ «կենցաղային իմաստություններով» կամ մոտիվացնող զրույցներով, ինչպիսիք են, օրինակ՝ «սաղ լավ ա, բան չկա, որ ամուսնանաս՝ կանցնի», «աշխատանք գտնես՝ կանցնի», «դե լավ հա, թարգի ու դուրս արի զբոսնելու», «դու ուղղակի քեզ ներշնչել ես»։ Վատագույն դեպքերում էլ ձեզ կարող են ընդհանրապես չհասկանալ ու կարծել, թե ձևացնում եք, կամ պարզապես կամակորություն ու ծուլություն եք անում, և որ բավական է միայն ցանկանաք՝ ամեն ինչ կավարտվի։ Վերջինս թերևս ամենացավոտն է։

► Հաճախ, հատկապես նախկին ԽՍՀՄ տարածքում, տագնապի սոմատիկ ախտանշաններով անձինք հայտնվելով բժշկի մոտ՝ ստանում են «անոթային վեգետատիվ դիստոնիա» (Вегето-сосудистая дистония) ախտոշորումը։ Եվ այս փաստն ավելի շատ հեռվացնում է մարդուն իր խնդրի լուծումից, քան օգնում է այն հաղթահարել, քանի որ անոթային վեգետատիվ դիստոնիան արդեն հնացած և վիճելի ախտորոշում է, որն իր մեջ ներառում է մեծ թվով տարբեր պատճառականությամբ և տարաբնույթ ախտանշաններ։ Եվ որ ամենակարևորն է՝ այն ներառված չէ «Հիվանդությունների միջազգային դասակարգման» (ICD-10) մեջ:

► Դուռը թակում են, իսկ մենք տանը մենակ ենք և ժամացույցը ցույց է տալիս գիշերվա ժամը 2-ը։ Ոչ ոքի չենք սպասում, իսկ մուտքի լույսն էլ հակառակի պես փչացել է։ Տեսնես ով է։ Ահա, նորից թակեց։ Ականջ ենք դնում. ծանր շնչառության ձայն է լսվում։ Դռան անցքից միայն աչք բթացնող խավար է։ Հանկարծ լռության մեջ մի պահ զգում ենք, թե ինչպես է մեր սիրտը բախում։ Նույնիսկ ավելի ուժեղ, քան հետևի շենքի Գուրգեն պապու շան հաչոցը։ Մի պահ նույնիսկ քրտինք պատեց մեր ճակատը... Լավ, բավական է. այստեղ կանգ առնենք։ Կարդալիս դու՞ք էլ զգացիք նկարագրածը. հնարավոր է։ Ինչևէ, սա վախ կոչեցյալն է, որը մենք կարող ենք ապրել այս կամ այն հաճախականությամբ, այս կամ այն իրավիճակներում, երբ կա գիտակցված իրական օբյեկտ՝ հնարավոր վտանգի աղբյուր։ Իրավիճակը հասկանալի է, իսկ դրսևորված վախը՝ համարժեք և արդարացված։ Սակայն այլ է իրավիճակը ֆոբիաների դեպքում։ Այստեղ վախի դրսևորումը կամ վերջինիս ինտենսիվությունը համարժեք չէ իրավիճակին կամ օբյեկտին։ Ֆոբիան որևէ երևույթի կամ օբյեկտի նկատմամբ ունեցած կայուն վախն է, որը դրդում է վերջինիս խուսափել այդ երևույթի կամ օբյեկտի հետ առերեսումից, որի ընթացում վախի ինտենսիվությունը չի նվազում նույնիսկ այն դեպքում, երբ մարդ հասկանում է այդ ամենի անհեթեթությունը։

Հ.Գ. Եթե դուք ունեք մեջբերումներ` դուրս բերված այս գրքից, ապա կարող ուղարկել մեզ հետադարձ կապով: