ԲԱՆ✎ Սեյրան Գրիգորյան

Գրականությունը

Գրականությունը հաղորդակցում է անցյալի, ներկայի և ապագայի հետ, մարդու շփումն է ինքն իր ներաշխարհի հետ: Այն ինքնաճանաչում է, անհայտ ու հայտնի երազանքների աշխարհ է, ծննունդ է ու մահ: Հանդիպում է մարդու և իր աշխարհին: Մարդու կողմից ինքն իրեն կողքից տեսնելու հնարավորություն է: Հաղորդակցումն է Աստծո, տիեզերքի, և մարդաբանական իրողությունների հետ, անվերջ վերադարձ է, անվերջ՝ փախուստ: Գրականությունը ինքնասպանության ձգտում է և ապրելու կամք: Առանց գրականության քաղաքակրթությունը դժվար թե կարողանար իր մանկությունից վեր բարձրանալ կամ զարգանալ: Մարդը կմնար իր ծագումնաբանական տեսակի մեջ և հնարավոր է շատ քիչ բաներով տարբերվեր իր նախատեսակից: Գրականությունը մարդուն սովորեցնում է ատել, սիրել, կողմնորոշվել, տարբերակել չարը բարուց, լինել հպարտ, պայքարել, ծնկի չգալ, սեփական կյանքի գնով նվիրվել մարդուն և հայրենիքին, կամ դառնալ խոնարհ, կարգապահ ստրուկ, գոհ ու երջանիկ զգալ, որ հենց այդպես է ապրում ու արդարացնել իր բոլոր դավաճանությունները, ստորություններն ու չարագործությունները: Գրականությունը մարդկությանը, ջունգլիներից, անտառներից, տափաստաններից, սարերից, անապատներից, քարանձավներից բերեց հասցրեց քաղաքակրթության բավականին բարձր մակարդակին և դրան զուգահեռ պատրաստ է ամեն ինչ նետել ձորը՝ իր իսկ փորած ձորը: Գրականության մասին դեռ շատ ու շատ բաներ կասվեն, քանզի շատ քիչ բան է ասվել, որովհետև մարդը դեռ շա՜տ քիչ բան է հասցրել հասկանալ:

Անորակ գրականություն

Յուրաքանչյուր անձ ինքն է որոշում և գնահատում վատ կամ լավ գրականությունը: Չես կարող մարդուն պարտադրել ինչ-որ մեկի կարծիքը: Վատ գրականությունը վատ է, ինչպես վատ գաղափարները, վատ զգեստը, վատ կերակուրը, վատ մարդը: Վատ գաղափարախոսությունը միլիոնավոր մարդկանց կյանքեր է խլում, քաղաքներ ու բնակավայրեր ավերում: Մարդուն դարձնում է բառի բուն իմաստով մարդակեր, մարդկային կերպի մեջ գազան, խելացնոր, մարդկանց, շրջապատի, հասարակության և ինքն իր թշնամին դարձնում, մարդուն դարձնում է չարիք, թունավորում մարդու ներաշխարհը:

Անորակ գրականությունը մարդու ծոցում պահվող թունավոր օձ է, որը պարբերաբար խայթում է տիրոջը, թունավորում նրան և հայտնի չէ՝ ով կհաղթի:

Անկախ ամեն ինչից, այն նաև պահանջված է, և եթե պահանջված չլիներ, ապա վաղուց կդադարեր գոյություն ունենալ:

Ժամանակակից գրականությունը

Ընդհանրապես ամեն ժամանակն իր ասելիքն ունի: Ժամանակակից գրականությունը՝ քաղաքակրթության ժամանակակից աշխարհի մասին է, նրա բոլոր ձևախեղումներով, մարդկային և տարաբնույթ աշխարհընկալումներով, խորդուբորդ երերումներով և այն ամենի մասին, ինչի մասին գիտենք և կամ չգիտենք: Անշուշտ, ժամանակակից գրականությունը վաղ ժամանակվա գրականությունից դարերով առաջ է անցել և շարունակում է առաջ ընթանալ այնտեղ, ուր մարդը դեռ ոտք չի դրել:

Սիրել կարդալ

Եթե ուզում ես ճանաչել ինքդ քեզ, մարդուն, հասկանալ Աստծուն, տիեզերքը և վերջին հաշվով՝ քո տեղը աշխարհում, պետք է կարդաս ու կարդաս: Թե դադարեցիր կարդալ, համարիր, որ ավարտվեցիր, քանզի կյանքը հսկայական արագությամբ առաջ է ընթանում, իսկ դու չհասցրիր նրա ետևից:

Անպայման պետք է կարդալ...

Կարդալ, նշանակում է հաղորդակցվել այնկողմնայինի հետ: Վերջինս անցյալն է, ներկան և ապագան, որոնք մեկ միասնություն մեջ են: Անցյալը նույնքան իրական է, որքան ներկան և ապագան: Անգամ հայտնի չէ, արդյոք այնկողմնայինն է իրական, թե այն աշխարհը, որում ապրում ենք: Կարծում եմ՝ մարդու ինքնաճանաչման համար կարևոր է կարդալ այնպիսի գրականություն, որը կօգնի ճանաչել նաև աշխարհը: Այդպիսի հեղինակներից և գրականությունից կարող եմ նշել Շեքսպիր, Չարենց, Հեգել, զանազան հանրագիտարաններ, Ֆրիդրիխ Նիցշե, պատմական գրքեր, Լև Տոլստոյ, հոգեբուժության և հոգեբանության վերաբերյալ գրականություն, փիլիսոփայական գրականություն, Վիլյամ Սարոյան, զանազան բառարաններ, Գյոթե, կրոնների պատմություններ և այլն:

Երբեք չկարդաք

Կարծում եմ յուրաքանչյուր մարդ ինքը պետք է որոշի այն գրականությունը, որը ընթերցում է լա՞վն է, թե՞՝ վատը, ինքը պետք է որոշի՝ այն ինչ կտա իրեն, ինչպես ասենք՝ վատ ֆիլմեր դիտելով, անորակ երաժշտություն լսելով կամ վատ արվեստին առնչվելով է գտնում այն, ինչն իրենն է: Յուրաքանչյուր մարդ ինքն է որոշում՝ ում հետ շփվել, ընկերություն անել: Մարդիկ էլ կան, որ հենց անորակ գրականությունն են հարազատ ընդունում, այդ կերպ՝ նրանք կարող են օրեր շարունակ անորակ գրքեր կարդալ և բավականություն ստանալ:

5 գիրք, որոնք կօգնեն մուտք գործել գրականության աշխարհ

Մուտք գործել գրականություն դեռևս չի նշանակում, որ ամեն բան հասկանալի է. դա ընդամենը ինչ-որ դռներ բացելու և աշխարհը ճանաչելու հնարավորություն է: Մարդ կա կարդում է պարզապես ժամանակ անցկացնելու համար, մարդ կա կարդում է՝ կարդալու համար, մարդ կա կարդում է՝ հասկանալու համար, մարդ կա կարդում է, որ հաղորդակցվի… մարդ կա ցանկանում է ինչ-որ բան տալ, մարդ կա կարդում է, որ վերցնի, մարդ կա կարդում է, որ քաղաքակրթությանը նոր բան ասի, մարդ կա կարդում է, որ գիտության, արվեստի, գրականության և այլ բնագավառներում նորություններ ու հայտանագործություններ անի: Կարծում եմ՝ յուրաքանչյուր մարդու համար էլ հետաքրքիր կլինի կարդալ զանազան հանրագիտարններ, որոնք մարդուն օգնում են հասկանալ աշխարհը, տիզերքը, մարդուն: Բառարանները պատուհան են դեպի իմացությունը: Կրոնների պատմությունները՝ աշխարհընկալում են… իմացության, իմաստության աղբյուր: Հոգեբանական և հոգեբուժական գրականությունը՝ մարդուն ճանաչելու մեծ ճանապարհ են, ինքնաճանաչման արվեստ: Մեծ մարդկանց կյանքի մասին կարդալով՝ հասկանում ես, թե յուրաքանչյուր մեծ մարդ ինչ դժվարին ճանապարհ է անցել ու դա ինչ-որ մի տեղ կարող ես նաև քոնը համարել: Չարենցը հոգու կրակ է՝ լի հուսով ու մթով, Շեքսպիրը ինքնաչանաչում է, Վիլյամ Սարոյան՝ պարզապես զգում են...