Բոլեսլավ Պրուս

Բոլեսլավ Պրուս (լեհ. Bolesław Prus)

(Օգոստոսի 20, 1847թ. Գրուբեշով, Լեհաստան - մայիսի 19, 1912թ. Վարշավա, Լեհաստան )

Կյանքը: Ալեքսանդր Գլովացկին (հայտնի որպես Բոլեսլավ Պրուս գրական կեղծանվամբ) ծնվել է 1847թ.-ին (որոշ աղբյուրների համաձայն 1845 թ.-ին) Լեհասանի Գրուբեշով քաղաքում: Նրա ընտանիքը սնանկացած շլյախտայից էր: Վաղ զրկվելով ծնողներից, Ալեքսանդրը ապրում է մորաքրոջ մոտ, իսկ հետո եղբոր մոտ՝ Լեոնի, ով ակտիվ մասնակցում էր ազգային-ազատագրական շարժմանը: 1866թ.-ին Ավարտելով գիմնազիան, Ալեքսանդրը ընդունվում է Վարշավայի Գլխավոր Դպրոցի ֆիզիկա-մաթեմատիկական ֆակուլտետը:  Գլխավոր դպրոցը հիշյալ տարիներին այն կենտրոնն էր, որտեղ ծնունդ էին առնում հասարակական մտքի նոր ուղություները: Ապագա հեղինակի ուսանողական տարիները լի էին տքնությամբ ու զրկանքներով: Դեռևս մինչև վերջ չպարզված պատճառներով, իսկ ավելի շուտ նյութական ծանր պայմանների պատճառով, Պրուսը 1868 թվականին  հեռանում է Գլխավոր Դպրոցից: Վաստակ որոնելու համար նա ստիպված է լինում կատարել ամենատարբեր տեսակի աշխատանքներ. սկսում է մասնավոր դասեր տալ, աշխատում է որպես բանվոր Վարշավայի «Լիլպոպ և Ռաու» գործարանում, ծառայում է վիճակագրական գրասենյակում: 1872 թվականից Պրուսը իրեն ամբողջովին նվիրում է գրական գործունեությանը: Նա իրավացիորեն համարվում է լեհական նովելի հիմնադիրներից ու վարպետներից մեկը: 1872 թվականից մինչև 1885 թվականը նա գրում է մոտ վաթսուն պատմվածք: 1885 թվականին գրում է «Ֆորպոստ» վիպակը, ուր  մեծ խորությամբ ու լիարյուն ցույց է տրված լեհ գյուղացու կյանքը, կենցաղն ու հոգեբանությունը: Պրուսի հաջորդ խոշոր ստեղծագործությունը էր «Տիկնիկ» վեպը, որը նա սկզբում մտադիր էրանվանել «Երեք սերունդ»: 1897 թվականին գրված նամակներից մեկում նա պատմում է , թե ինչպես է ծնվել իսկական անվանումը. «Վեպում կա մի գլուխ նվիրված տիկնիկի գողությանը, իսկական մանկական տիկնիկի: Այդպիսի դեպք իրոք տեղի է ունեցել Վիեննայում: Եվ քանի որ այդ փաստն իմ մտքերի մեջ առաջացրեց բյուրեղացում, մի միասնության մեջ ամբողջացրեց վեպը, և ես, ի նշան երախտագիտությանս ,«Տիկնիկ» բառն օգտագործեցի որպես վերնագիր»: Թերևս վեպում գործողությունները կատարվում են երկու տարիների ընթացքում՝ 1878-1879 թթ.-ին, շնորհիվ գրքում մտցված օրագրի, որը վարում է գործող անձանցից մեկը՝ դառնալով անցյալին, Պրուսը շոշափում է գրեթե քառասնամյա հնության դեպքեր: Պրուսը ինքն իր վեպի գլխավոր հերոսի՝ Ստանիսլավ Վոկուլսկու մասին կարծիք է հայտնում, նրան նկարագրելով որպես «անցման դարաշրջանի մարդ»: «Վոկուլսկին դաստիարակվում ու գործում էր այն շրջանում, որը սկսվել էր պոեզիայով և ավարտվել գիտությամբ, սկսվել էր կնոջ պաշտամունքով և ավարտվել գիտակցված պոռնկությամբ, սկսվել էր ասպետությամբ և ավարտվել կապիտալիզմով, սկսվել էր ինքնազոհությամբ և ավարտվել փողի հետևից վազքով»: Սկզբում Վոկուլսկին հանդես է գալիս որպես աշխատավոր, գիտնական, որպես հասարակական գործիչ և 1863 թվականի ապստամբության մասնակից: Սակայն հետագայում ծանր սոցիալական պայմանների պատճառով նա ընդունում է մի վճիռ, որը հավասարազոր է դառնում իր կենսագրության առաջին մասից հրաժարվելու և որոշիչ՝ նրա հետագա կյանքի համար: Թվում է, թե մեկ ու կես դար առաջ տեղի ունեցող դեպքերի մասին գրված գիրքը այնքան էլ արդիական չի կարող լինել, սակայն Պրուսի գրքում այնքան նուրբ թեմաներ են շոշափվում, որոնցից շատերը արդիական են անգամ այսօր և այդ ամենը ներկայացված է գեղեցիկ նկարագրված հետաքրքիր պատմության ներքո: 1897թ.-ին Պրուսը գրում է «Փարավոն»  վեպը: Այնուհետև գրում է «Մանուկներ»  (1909թ.)  և «Փոփոխություններ » (1911թ.) վեպերը: «Փոփոխությունները» գրողի վերջին ստեղծագործությունն էր, որ նա չհասցրեց ավարտել:

1912 թվականին Պրուսը մահանում է Վարշավայում, թողնելով իր ետևից հսկայական ժառանգություն լեհ մշակույթի համար: Ստեղծագործությունները`

- Պալատը և խրճիթը  (Pałac i rudera) 1875

- Ստասյայի արկածները  (Pałac i rudera) 1879

- Անցյալի ձայնը (Milknące głosy) 1883

- Սխալ  (Omyłka) 1884

- Տիկնիկ (Lalka) 1890

- Նա  (On) 1892

- Փարավոն (Faraon) 1897

- Մանուկներ (Dzieci) 1909

(Ցանկը ավարտուն չէ)  

Մտքեր Բոլեսլավ Պրուսից:

► Թույլերը միշտ հատուցում են ուժեղների միջև եղած գժտությունների համար:

► Երջանկության զգացումը մարդու համար կատարյալ է, երբ նա իր շուրջը տեսնում է այն, ինչ կրում է իր մեջ: Միևնույն չէ, թե մարդն ինչու է երջանիկ, կարևորն այն է, որ նա իրեն լավ զգա:

► Որքան դաժան է այս աշխարհը, եթե երկու մարդ, որ  դժբախտ են նույն ճանապարհով, չեն կարող օգնել իրար:

► Չկա ավելի վատ բան, քան ուշացած սերը…