Դանիել Վարուժան

Դանիել Վարուժան

Ժամանակաշրջան: 20րդ դար Լեզու: Արևմտահայ Ոճ: Բանաստեղծություն - Դասական (Ապրիլ 20, 1884 - Օգոստոս 26, 1915), 20-րդ դարի արևմտահայ բանաստեղծ: Նա ծնվել է Արևմտյան Հայաստանի Սեբաստիա նահանգի Բրգնիկ գյուղում։ Վարուժանը գրաճանաչություն սովորել է ծննդավայրի դպրոցում, իսկ 1896 թվականից ուսումը շարունակում է սկզբում  Պոլսի  Սագըղ Աղաջիի Մխիթարյան դպրոցում, ապա՝ Քաղկեդոնի վարժարանում։ Պոլիսը  ծանր տպավորություն է թողնում երեխայի վրա։ Սուլթան Համիդի կազմակերպած ջարդի  հալածյալներից էր նաև բանաստեղծի հայրը, որին հարազատները երկար ժամանակ որոնում և վերջապես գտնում են բանտում՝ շղթաների մեջ։ Տարիներ անց, Վարուժանը գրում է «Հորս բանտին մեջ» ոտանավորը: Հայրը մի կերպ կարողանում է   ազատվել  բանտից և աշխատում  է Պոլսի իջևանատներից մեկում։ 1902 թվականին Վարուժանը տեղափոխվում է Վենետիկի Մուրադ-Ռաֆայելյան դպրոցը։ Բանաստեղծին գերում են Վերածնության շրջանի նկարչության ու քանդակագործության կոթողները իրենց առողջ և հյութեղ ռեալիզմով։ Նա հափշտակությամբ ընթերցում է նշանավոր գրողների երկերը, հատկապես տարվում է ռուս հանճարեղ գրող Լև Տոլստոյի և ֆրանսիացի մեծ մտածող Ժան-Ժակ Ռուսոյի գաղափարներով։ Վարուժանն առանձին սիրով ուսումնասիրում է Հայաստանի պատմությունը, հայ հին ու նոր գրականությունը։ Վենետիկում էլ նա գրում է առաջին բանաստեղծությունները՝ պանդուխտների կյանքի և 1896 թ. ջարդերի մասին։ 1905 թվականին բանաստեղծը մեկնում է Բելգիա և ընդունվում Գենտի համալսարանը։ Ստանալով բարձրագույն կրթություն, բանաստեղծը 1909-ին վերադառնում է ծննդավայր։ Երկու տարի ուսուցչություն է անում Սեբաստիայի Արամյան վարժարանում, ապա 1911-ին տեղափոխվում Եվդոկիայի (Թոքատի) ազգային ճեմարան։ 1912-ին Վարուժանը հրավիրվում է Պոլսի Բերայի վարժարան՝ տեսչի պաշտոնով։ Այս տարիներին Վարուժանի բանաստեղծությունները լայն ճանաչման են արժանանում։ Նա դառնում է Պոլսի գրական շրջանների ազդեցիկ դեմքերից մեկը, գրական հավաքույթների ոգին։ Տասը տարվա ընթացքում բանաստեղծը գրում է չորս գիրք՝ «Սարսուռներ», «Ցեղին սիրտը», «Հեթանոս երգեր» և «Հացին երգը»։ Գրում է նաև նոթեր, հոդվածներ, կատարում է թարգմանություններ։ 1915թ Վարուժանը շարունակում էր լրացնել «Հացին երգի» շարքը, պատրաստվում էր գրել «Հայկական հոմերագիրք» ժողովածուն, ուր պետք է տեղավորեր հին հայկական առասպելների ու ավանդությունների մշակումները, երազում էր ամբողջովին մշակել «Սասնա ծռեր» ժողովրդական էպոսը։
Բայց վրա հասավ արյունալի աղետը։  Այս ողբերգական օրերի զոհերից մեկը եղավ Վարուժանը։ Թուրք մարդասպանները աքսորի ճանապարհին, Չանղըրի քաղաքի մոտ մի ձորում հոշոտեցին 31-ամյա բանաստեղծին։   Աղբյուրներ՝ ՀՍՀ, հատոր 11, էջ 348.  Հայ գրականության դասագիրք 9-րդ դասարանի համար.  

Հ.Գ. Եթե դուք ունեք լրացուցիչ տեղեկություններ, հետաքրքիր դիպվածներ այս հեղինակի կյանքից, ապա կարող եք ուղարկել մեզ հետադարձ կապով կամ էլ թողնել համապատասխան մեկնաբանությունը: