Դավիթ Սամվելյան «Սպիտակը ցուրտ է»
2017-04-26 6787
Գետերն իրենց համար խաղաղ ու լուռ, ըմբոստ ու բուռն հոսում են, որ միանան ծովերին, տարրալուծվեն ու մեծանան, սարերն անվերջ ձգտում են հասնել երկնքին, որ հանգիստ շունչ քաշեն ու մաքուր օդ շնչեն՝ ուշք չդարձնելով ներքևում մնացածներին, իսկ մենք անուններ ենք տալիս նրանց, չափում մեծությունն ու խորությունը, բարձրությունը, որպեսզի տարբերենք:
Իսկ նրանք անտարբեր են մեր հանդեպ:
Միայն քաղաքներն են տարբեր՝ մարդակերտ ու անբնական, որոնց միշտ ձգտում են լայնացնել ու խոյացնել դեպի երկինք ու հետո լքել դրանք, անտարբեր դառնալ դրանց հանդեպ:
Բա մի բարձր կետ չունենա՞ քաղաքը, որ բարձրանաս ու աչքով չափես սահմանները, իմանաս՝ տե՞ր ես էդ քաղաքին, թե անտեր ես մնացել քաղաքում:
Օտար տեղերում ավելի լավ է շրջել դատարկ փողոցներում, քան անծանոթ դեմքերով լցված օտարության մեջ հարազատ մի բան փորձել որոնել, միևնույն է, քոնը չի, ճնշող է ու վանող: Հիմա կանգնել ու փորձում եմ սահման կամ գոնե հորիզոն գտնել, բայց դիմացս անսահմանություն է, աչքերս արդեն շաղվում են անվերջությունից: Կարճատես չեմ, բայց ունեցածս մի զույգ աչքով միայն մի մեծ դատարկություն եմ տեսնում: Միակ բարձր կետը հեռուստաաշտարակն է՝ մշուշոտ, աղոտ լույսերի մեջ թաղված, անդուր կարմիր լույսերով ամեն գիշեր վառվող: Իր լռությամբ ու կմախք հիշեցնող տեսքով ինչ-որ բան է կարծես զգուշացնում ու խորհրդանշում՝ դատարկ, չորացած, բայց դեպի երկինք ձգտող:
Պատուհանից կես աչքաչափ հեռու գնացքի գծեր են անցնում: Չգիտեմ՝ որտեղից են գալիս ու որտեղ են գնում: Բայց միշտ գնում-գալիս են գնացքները, տանում ու բերում են: Չգիտեմ՝ ինչ կամ թե ում: Գիշերվա կեսին երկաթի ծանր շփումից ահավոր ու կցկտուր ձայներ են հասնում ականջիս, որոնք չեն թողնում հանգիստ մնամ անգամ անկողնում: Երևի պետք չի, որ քնեմ, միշտ պետք է արթուն լինեմ, որ հասկանամ, թե ուր են տանում գնացքները, որտեղ եմ հիմա ես: Մի օր, գիշերվա կեսից էլ մի բան անց հնարավոր է, որ ինձ տանեն, բայց չգիտեմ, թե ուր. դեռ չգիտեմ:
Պետք է փակեն բոլոր օդանավակայանները, գնացքի գծերն ու ճանապարհները քանդեն. աղմուկն ահավոր շատ է, գնացողները շատ են:
Ամեն եկող գնացք արթնացնում է մի կտոր հիշողություն, դառնում սրտաքամ երազ, շոյում է մտքերդ, մի պահ հառնում աչքերիդ դիմաց, լցնում ներսդ ու միանգամից, ակնթարթ հետո միայնակ թողնում իրականության հետ: Իրականության, որը լի է աղբով, կեղտոտ ու ցեխոտ փողոցներով, դատարկված, դեն շպրտված շշերով ու ծխախոտի մնացորդներով, հինավուրց շենքերով, կիսախարխուլ տանիքներով, պինդ փակված երկաթյա դռներով, կիսաբաց ու դատարկ աչքերով, որոնք ժամանակից շուտ ծերացել են՝ քամու և փոշու հետ հավերժական ու անվերջ կռվի արդյունքում։
Մի տեսակ հիշողության հոտ է գալիս՝. անցյալի, ապրած-վերջացած, բայց դեռ ենթագիտակցության մեջ թարմ մնացած պատմության: Իսկ գնացքները գնում են ու գալիս չգիտեմ, թե ուր, չգիտեմ, թե ինչու: Մի օր, գիշերվա կեսից էլ մի բան անց հնարավոր է, որ ինձ տանեն Քո մոտ:
Ամենավատը դավաճանություններից՝ երբ հիշողությունդ է դավաճանում: Ամեն հնարավոր ու անհնարին վարկած, ամեն վատ կամ հուսադրող միտք մտքովդ անցնում է, սկսում ես քեզ ներսից կրծել, մի փոքր, չնչին կետ որսալ, որից կկառչես ու կշարունակես մտքերդ, հուշերդ ճիշտ ու տրամաբանորեն շարադրել: Մեղադրում ես ինքդ քեզ, անիծում ես կյանքը, պատճառներ փնտրում արդարացումների համար:
Ամենավատը դավաճանություններից թերևս այն մեկն է, երբ ինքնակամ, ինքնաբռնության միջոցով փորձում ես հիշողությանդ, հուշերիդ դավաճանել, հրաժարվել նրանցից: Հեռանում ես նրանցից, ուրանում ես ասածներդ, զգացողություններդ, ապրածներդ, որի արդյունքում հեռանում ես ինքդ քեզանից, ինքդ քո ներսում:
Ամենավատը դավաճանություններից՝ երբ ինքդ քեզ ես դավաճանում հանուն կամ պատճառով ինչ-որ բանի: Դեռ ձմեռ է այստեղ՝ փողոցներում ու տներում, գիշերով ու ցերեկը, պատերից ու սրտերից ներս: Ամենուր սպիտակ է ու դատարկ, իսկ սպիտակը ցուրտ է, ինչպես անունդ, որը սառած օդում թափառող ձյան բյուրեղների հետ ինքնասպան է լինում անշունչ փողոցներում:
Ամենուր սպիտակ է ու ցուրտ՝ մրսող փողոցներ, կծկված մայթեր, դողացող մատներ ու ծխախոտ, որի ծուխը չի տարբերվում արտաշնչվող գոլորշու անգույն ու թանձր քուլաներից:
Սևը դատարկ է ու մութ, ինչպես անունդ, որ ամեն գիշեր հնչում է ծխահարված ու լքված պատերից լսվող խուլ արձագանքների մեռելային մեղեդու ներքո՝ դանդաղ, տառ առ տառ:
Որքան էլ այն փորձեմ արտաբերել սառած շուրթերիս արանքից, գոռալ դատարկ ու ցուրտ սենյակի մեջտեղում, հարվածել պատերին, որ արձագանք տա ու թնդա ականջներումս կամ թե ուրիշներին սխալմամբ քո անունով դիմեմ ծանոթ ու անծանոթ փողոցներում՝ չխորշելով խեթ ու խոժոռ հայացքներից, միևնույն է, անունդ անտեր է մնացել, ու դարձել տառերի սառցակալած մի շարք, որ թափվում է բերանից ու փշրվում դատարկ փողոցներում, ինչպես տանիքներից կախված անգույն մի սառցախումբ։
Թեկուզ երկու վերնաշապիկ հագնեմ ու փաթաթվեմ հաստ ու մաշված շորերի մեջ, մատներս ժամերով խցկած պահեմ ջեռուցիչի նեղ արանքներում, միևնույն է, սպիտակը ցուրտ է, սևը՝ մութ:
Վերմակի տակ կուչ եկած ու սեփական արտաշնչած օդի ջերմության միջից դանդա՜ղ լսվում են անտեր մնացած անվանդ տառերը, որոնք հառնում են մթից, փաթաթվում աչքերիս ու քուն պարգևում՝ քեզանից զուրկ, քեզանից հեռու, քեզանից անմաս:
Սպիտակը ցուրտ է, սևը՝ մութ, իսկ անունդ՝ սև ու սպիտակ հագած, հարություն է առնում ամեն գիշեր իմ սենյակում ու մահանում առավոտյան օդում հնչող դատարկ հնչյուններում...
Իսկ գնացքները գնում են ու գալիս սառած ռելսերի վրայով, բայց չգիտեմ, թե ուր, չգիտեմ, թե ինչու: Մի օր՝ գիշերվա կեսից էլ մի բան անց, երբ պատուհանիցս դուրս ելնող ծխախոտի տաք քուլաները կխառնվեն սառած օդի աներևույթ գոլորշուն, հնարավոր է, որ գնացքները կանգնեն պատուհանիցս կես աչքաչափ հեռու ու որոշեն ինձ էլ տանել այնտեղ, որտեղ անունդ՝ սև ու սպիտակ հագած, երբեք չի մահանում հարություն առնելու համար:
Հեղինակ՝ © Դավիթ Սամվելյան
Դիտեք ավելին Ստեղծագործություններ բաժնում
մեկնաբանություններ