Երկու տարբեր ժամանակաշրջանի գրողների համեմատությունը, հատկապես այն դեպքում, երբ երկուսն էլ իրենց ժամանակաշրջանի լավագույն ներկայացուցիչն են եղել և այդպիսինն են մինչ օրս, անօգուտ գործ է։ Եվ այստեղ մենք բոլորովին նպատակ չունենք համեմատելու նրանց, փոխարենը ներկայացնելու ենք, թե ինչպիսի վերաբերմունք է ունեցել 20-րդ դարի մեծագույն գրողներից մեկը՝ Էռնեստ Հեմինգուեյը Ֆյոդոր Դոստոևսկու նկատմամբ։
Մի կողմում Դոստոևսկին է՝ հին Ռուսաստանի, այնտեղ տիրող աղքատության, սպանությունների ու այդ ժամանակաշրջանի հուսահատված մարդու մասին իր ծավալուն նկարագրություններով, մյուս կողմից՝ Հեմինգուեյը, ավելի արկածախնդիր, մարդկային բնազդներին անդրադարձող, ուղիղ, պարզ ու կարճ նախադասություններով ստեղծագործողը։
Հեմինգուեյը կարդացել է օտարազգի գրողների գործերի թարգմանությունները, որոնց թվում են եղել նաև Դոստոևսկու վեպերը։ Սակայն բոլորիս է հայտնի, որ որքան էլ վատ թարգմանված լինի գործը, միևնույն է, գրվածքի ոգին շատ ուժեղ ազդում է ընթերցողի վրա։ Եվ հակառակը, ոչ մի լավ թարգմանություն չի կարող փրկել վատ գրված գործը։
Հեմինգուեյը՝ նկարագրելով իր կյանքի ավստրիական ճանապարհորդություններից մեկը, որի ժամանակ իր հետ ունեցել է Դոստոևսկու «Ոճիր և պատիժ» գիրքը, ասել է, որ նույնիսկ ընթերցանության ծարավն իրեն չի կարողացել ստիպել, որ կարդա այն։ Նա նախընտրել է գերմաներեն թերթեր կարդալ, քան Դոստոևսկու վեպը։ Իր՝ Դոստոևսկի կարդալուց հրաժարվելու մասին նա ասել է․ «Դոստոևսկու գործերում հանդիպում ես այնպիսի երևույթների, որոնց կարող ես հավատալ կամ ոչ, սակայն կան այնպիսի ճշմարտություններ, որոնք կարդալիս զգում ես, թե ինչպես ես ինքդ փոխվում․ տկարությունը և խելագարությությունը, մեղքն ու սրբությունը, մոլեգին կախվածությունը դառնում են իրական»:
«Տոն, որը միշտ քեզ հետ է» վեպում Հեմինգուեյը գրել է իր երևի թե ամենաշատ քննարկման առարկա դարձած միտքը Դոստոևսկու մասին․ «Ես անըդհատ մտածում եմ Դոստոևսկու մասին․․․ ինչպե՞ս կարող է մարդ գրել այդքան վատ, անհնարին վատ և այդպես ուժեղ ազդել ընթերցողի վրա»։
Չնայած իր այս կարծիքին, Դոստոևսկու «Կարամազով եղբայրները» Հեմինգուեյի համար կարևոր գրքերի շարքում է եղել և այդ ստեղծագործության մասին խոսելիս գրողն ասել է․ «Ես պատրաստվում եմ ևս մեկ անգամ ձեռքս վերցնել «Կարամազով եղբայրները» գործը։ Հնարավոր է խնդիրը ոչ թե հեղինակի մեջ է, այլ՝ իմ»։
Այնուամենայնիվ, որքան էլ տարբեր լինեն գրողների՝ իրար հանդեպ ունեցած կարծիքները, մենք՝ ընթերցասերներս, նրանց ու նրանց ստեղծագործությունները սիրում ենք նախ և առաջ իրարից տարբեր լինելու համար, յուրաքանչյուրի առաջ քաշած գաղափարների և գրական ոճերի բազմազանության համար։
© Նյութի հեղինակ՝ Եսթեր Սարգսյան
Դիտեք ավելին Հետաքրքրի մասին բաժնում
մեկնաբանություններ