ՍԱՐՏՐ | ԿԱՄՅՈՒ․ դժվար գտած և հեշտ կորցրած ընկերության մասին

«Սիրելի՛ Կամյու, մեր ընկերությունը հեշտ ձեռք բերվածներից չէր, և ես մեծ ցավ եմ ապրում այն կորցնելու առթիվ»,- գրել է Սարտրը իր հոդվածներից մեկում։

Ալբեր Կամյուն և Ժան Պոլ Սարտրը եղել են մտերիմ ընկերներ։ Երկու գրողների փիլիսոփայական հայացքները շատ հարցերում էին համընկնում։ 
Սակայն նրանց ընկերությանը խոչընդոտող հանգամանքներն էլ շատ էին։ Կամյուն ծնվել էր աղքատ ֆրանսալժիրական ընտանիքում. Սարտրը սերում էր ավելի բարձր խավից։ Կամյուն իր խարիզմայով հմայում էր բոլորին. Սարտրին քչերն էին համարում հմայիչ։

Գրողները ծանոթացել էին Փարիզում` օկուպացիայի ժամանակ, և մտերմացել արդեն Երկրորդ աշխարհամարտից հետո։ Նրանց ընկերությունը դարձել էր ժամանակի թերթերի ամենաքննարկվող թեմաներից մեկը։ Նոր կյանք և նոր գաղափարախոսություն։ Առաջնորդվելով նոր կյանքի գաղափարախոսությամբ՝ Կամյուն ու Սարտրը ստեղծեցին Էքզիստենցիալիզմը։ Նրանք հրաժարվեցին կրոնից և սկսեցին ստեղծագործել աբսուրդի ժանրում` նկարագրելով մարդկային կյանքն ու դրա իմաստի որոնումները։ Դա աշխարհ էր, որտեղ մարդն ինքն էր ընտրում, և հենց սեփական որոշումները պետք է իմաստավորեին մարդու գոյությունը։ Գրողներին միավորում էր ոչ միայն մարդկային ազատության գաղափարը, այլև արդարությունը, որը, ըստ նրանց, ի վերջո պետք է հաստատվեր։

Ալբեր Կամյուն խստորեն դատապարտում էր հեղափոխությունները և բռնությունը դրանց ֆոնին։ 1951 թվականի հոկտեմբերին նա գրում է «Ընդվզող մարդը» էսսեն, որում վերլուծում էր հեղափոխությունների պատմական և մետաֆիզիկական զարգացումը  Արևմտյան Ե

վրոպայում և Ռուսաստանում։ Այս էսսեն, սակայն, Սարտրին այնքան էլ դուր չէր եկել։ Նրա գաղափարները ազատության մասին հիմնականում պտտվում էին կոմունիզմի շուրջ, և նա այնուամենայնիվ կարծում էր, որ իշխանական կարգի փոփոխությունները պետք է տեղի ունենան բռնության և հեղափոխության միջոցով։ Կամյուն, հակառակը, կոմունիզմի մեջ ընդհանրապես ազատություն չէր տեսնում։ Գրողների կարծիքների այս հակադրությունը դարձել էր մամուլի ամենաքննարկվող թեման և բեկում էր մտցրել նրանց ընկերության մեջ։ Սարտրի հիմնադրած ամսագիրն անգամ քննադատական գրախոսություն էր գրել Կամյուի «Ընդվզող մարդը» էսսեի վերաբերյալ։ Այդուհանդերձ, երկու գրողներն էլ պայքարում էին այն հակասությունների շուրջ, որ տիրում էր աշխարհում և իրենց գլխում։

Հետագայում Սարտրի գաղափարները կոմունիզմի վերաբերյալ փոխվեցին (թեև նա շարունակում էր պնդել, որ հեղափոխության շահերից բխող բռնությունը կարող է արդարացված լինել), իսկ Կամյուի հետ հարաբերություններն այդպես էլ առաջվանը չդարձան, և կարծիքների այդ տարբերությունն այլևս թույլ չտվեց գրողներին շարունակել իրենց ընկերությունը:

© Նյութի հեղինակ՝ Ֆլորա Օհանյան