Միլան Կունդերա «Կեցության անտանելի թեթևությունը»

► Մարդը երբեք չգիտի ինչ ուզի, որովհետև նրան մի կյանք է տրված, և նա չի կարող ո՛չ համեմատել այն նախկին կյանքերի հետ, ո՛չ էլ սխալներն ուղղել հետագա կյանքերում: Երբեք չես իմանա՝ որն է ճիշտ որոշումը, որովհետև երբեք չես կարող համեմատել: Կյանքում ամեն ինչ ապրում ես միանգամից, առաջին անգամ և առանց նախապատրաստվելու:

► Փոխաբրությունները վտանգավոր բան են: Փոխաբերությունների հետ հանաք չեն անում: Սերը կարող է ծնվել  ընդամենը մեկ փոխաբերությունից:

► Միայն զգացմունքայնությունից զուրկ հարաբերությունն է ունակ պարգևել եկուսեք երջանկություն, որի դեպքում զուգընկերներից ոչ մեկը ոչ մի ոտնձգություն չի գործում մյուսի կյանքի և ազատության դեմ:

►Չկա առավել ծանր բան, քան կարեկցնքը: Նույնիսկ սեփական ցավն այնքան ծանր չէ, որքան օտարի հետ կիսած, օտարի համար, օտարի փոխարն զգացած ցավը, որ մեր երևակայությունը բազմապատկում, երկարաձգում է հարյուրավոր արձագանքներով:

► Բոլորի համար էլ անընկալելի է, որ մեր կյանքի սերը կարող է թեթև, անկշիռ մի բան լինել. մենք երևակայում ենք, որ մեր սերը չէր կարող այլ դեմք ունենալ, որ առանց նրա մեր կյանքը կդադարեր մեր կյանք կոչվելուց:

► Քանի դեռ մարդիկ համեմատաբար երիտասարդ են, և նրանց կյանքի երաժշտական պատրիտուրան նոր է միայն իր առաջին տակտը նվագել, նրանք կարող են այդ պարտիտուրան միասին հյուսել՝ իրար հետ տարբեր մոտիվներ փոխանակելով, բայց երբ ավելի հասուն տարիքում են ծանոթանում, նրանց երաժշտական պարտիտուրան այս կամ այն չափով գծված , ավարտված է, և օգտագործված յուրաքանչյուր բառը, առարկան տարբեր իմաստներ ունի յուաքանչյուրի պարտիտուրայում:

►Այն, ինչը ընտրության արդյունք չէ, չի կարելի ո՛չ արժանիք, ո՛չ էլ ձախողում համարել:

► Դավաճանությունը: Մանկուց ի վեր հայրիկն ու դպրոցի վարժապետը կրկնում են մեզ, որ դավաճանությունն ամենազազրելի բանն է, որ երբևէ հնարավոր է պատկերացնել: Բայց ի՞նչ է նշանակում դավաճանել: Դավաճանել նշանակում է թողնել դուրս գալ շարքից: Դավաճանել նշանակում է շարքը լքել ու մեկնել դեպի անհայտություն: Սաբինայի համար դեպի անհայտություն մեկնելուց ավելի գեղեցիկ բան չկա:

►Հենց հիվանդանոցում էր, որ սկսեց գրքերը երկու կատեգորիայի դասակարգել. ցերեկային և գիշերային: Իսկապես, գրքեր կան, որ ստեղծված են ցերեկվա համար, և գրքեր, որ միայն գիշերը կարող ես կարդալ:

►Բոլոր կեղծիքների ակունքը պետք է փնտրել այն փաստի մեջ, որ մեր կյանքը տարանջատված է անձնական և հանրային տիրույթների. անձնական կյանքում մեկն ես, հանրային կյանքում՝ մի ուրիշը: «Ճշմարտության մեջ ապրել»  նշանակում է վերացնել անջրպետը անձնականի և հանրայինի միջև:

► Սերերը նման են կայսրությունների, բավական է՝ խարխլվի այն գաղափարը, որի հիմքի վրա կառուցված են դրանք, և սերերը խորտակվում են այդ գաղափարի հետ միասին:

► Կերպարները, ի տարբերություն կենդանի էակների, ծնվում են ոչ թե մոր արգանդից, այլ որևէ իրադրությունից, ֆրազայից, փոխաբերությունից, որն իր մեջ սաղմնային վիճակում ամփոփում է մարդկային հիմնաար մի հնարավոր, որը, ըստ հեղինակի, դեռ ոչ ոք չի բացահայտել, կամ որի մասին դեռ էական ոչինչ չի ասվել:

► Մարդու ժամանակը շրջանաձև պտույտներ չի գործում, այն սուրում է առաջ ուղիղ գծով: Այդ պատճառով էլ մարդուն տրված չէ երջանկությունը, որովհետև երջանկությունը ոչ այլ ինչ է, քան կրկնության ցանկություն:

► Աշխարհում ոչ ոք չի ծնվում հատուկ առաքելությամբ: Եվ ի՜նչ թեթևություն է, երբ նկատում ես, որ ազատ ես, որ ոչ մի առաքելություն չունես:

► Սարսափը նման է ուժեղ ցնցման, բացարձակ կուրացման ակնթարթի: Այն զերծ է գեղեցիկի ամեն մի նշույլից: Այդ պահյին ամեն ինչ մթագնում է մեզ սպասվող անհայտության վայրագ փայլատակումից:

► Մենք նախապես երազում ենք մեր սիրելիների մահը:

► Կյանքում լինում են իրադրություններ, երբ մարդ դատապարտված է թատրոն խաղալու:

► Մի ժամանակ մարդկային էակը երկսեռ էր, Աստված վերջինիս բաժանեց երկու կեսերի, որոնք այդ օրից դեգերում են աշխարհով մեկ և փնտրում իրար: Սերև մեր այդ կորուսյալ կեսի տենչանքն է:

► Անծայրածիր մի երջանկություն էր իրեն ողողում, որովհետև վերջապես գտել էր նրան, վերջապես կարող էր նրա կողքին լինել: Նստեց կնոջ մոտ, մի քանի բառ ասաց նրան, և կինն իր հերթին մի քանի բառ ասաց իրեն: Կինը հանդարտություն էր ճառագում: Ձեռքի շարժումներն անշտապ էին և սահուն: Ինքն ամբողջ կյանքում ծարավի էր եղել այդ խաղաղ շարժումներին: Դա կանացի այն հանդարտությունն էր, որի կարիքն է զգացել ամբողջ կյանքում:

► Ենթադրենք, տիեզերքում գոյություն ունենար մի մոլորակ, որտեղ մարդիկ աշխարհ գային երկրորդ անգամ: Ու միևնույն ժամանակ շատ լավ հիշեին երկրում ապրած իրենց կենսագրությունը, այստեղ ձեռք բերած փորձը: Եվ գուցե գոյություն ունի երրորդ մի մոլորակ, որտեղ յուրաքանչյուրը ծնվում է երրորդ անգամ՝ հարստացած երկու կյանքերի փորձով: Եվ գուցե գոյություն ունեն էլի ու էլի մոլորակներ, որտեղ վերածնվելու է մարդկային ցեղը՝ ամեն անգամ հասնության սանդուղքի վրա նոր մի աստիճան (մի կյանք) հաղթահարելով: Մենք՝ երկրի զավակներս (զավակները թիվ մեկ մոլորակի, անփորձության մոլորակի), բնականաբար, միայն աղոտ, շատ աղոտ պատկերացում կարող ենք ունենալ այն մասին, թե ինչ կարող էր պատահել մարդուն մյուս մոլորակների վրա: Արդյոք ավելի խելո՞ք կլիներ: Կհաջողվե՞ր ավելի հասուն դառնալ: Հնարավո՞ր է դրան հասնել կրկնության շնորհիվ: Այս ուտոպիայի հեռանկարում է միայն, որ լավատեսություն և հոռետեսություն հասկացություններն իմաստավորվում են: Լավատես է նա, ով երևակայում է, որ թիվ հինգ մոլորակի վրա մարդկային պատմությունը պակաս արյունահեղ կլիներ: Հոռետես է նա, ով չի հավատում դրան:

► Տղամարդկանց, որոնք անվերջ վազում են կանանց ետևից, առանց դժվարության կարելի է բաժանել երկու տեսակի: Առաջին տեսակն իրար հաջորդող կանանց մեջ փնտրում է սեփական երազը, կնոջ մասին ունեցած իր սուբյեկտիվ պատկերացումը: Երկրորդ տեսակին առաջնորդում է կանացի օբյեկտիվ աշխարհի անվերջանալի բազմազանությանը տիրանալու ցանկությունը: Առաջինների մտասևեռումն իր բնույթով ռոմանտիկական է. Կանանց մեջ նրանք սեփական «ես»-ը, սեփական կատարելատիպն են փնտրում, նրանք մշտապես և անընդմեջ հիասթափվում են, քանի որ կատարելատիպը, ինչպես հայտնի է, հենց այն է, ինչն այդպես էլ չես գտնում: Քանի որ նման տղամարդկանց մի կնոջից մյուսը տանող այդ հիասթափությունը նրանց անկայունության յուրօրինակ մելոդրամատիկ արդարացումն է դառնում, որոշ զգացմունքային կանանց հուզում է այդ մարտնչող բազմակնությունը:  Մյուս մտասևեռումը թեթևաբարոյի մտասևեռումն է, և կանաց համար ոչ մի հւզիչ բան  այդտեղ չկա. Քանի որ այս դեպքում տղամարդը ոչ մի սուբյեկտիվ կատարելատիպ չի պրոյեկտում կնոջ վրա, նրան ամեն ինչ հետաքրքրում է, ու ոչինչ չի կարող հիասթափեցնել: Եվ հիասթափվելու այդ անընդունակության մեջ ինքնին խայտառակ ինչ-որ բան կա: Թեթևաբարո սիրեկանի մտասևեռումը ոչ մի ներում չունի մարդկանց աչքում(որովհետև այն ոչ մի հիասթափությամբ չի քավվում): Քանի որ ռոմանտիկ սիրեկանը միշտ կնոջ նույն տեսակն է փնտրում, նրա շրջապատում նույնիսկ չեն էլ նկատում, որ մի սիրուհուն մյուսն է փոխարինել, նա մշտական թյուրիմացությունների մեջ է ընկերների հետ, որովհետև նրանք շփոթում են իր սիրուհիներին և բոլորին նույն անունը տալիս:

► Հենց մեր լավ դաստիարակությունն է երբեմն դառնում ոստիկանության դաշնակիցը: Մեզ չեն սովորեցրել ստել: «Ասա՛ ճշմարտությունը» հրամայականը, որ մայրիկն ու հայրիկն են մտցրել մեր գլուխ, մեզ ստիպում է բնազդաբար ամաչել ստելուց նույնիսկ այն դեպքում, երբ կանգնած են մեզ հարցաքննող ոստիկանի առջև: Մեզ համար ավելի հեշտ է վիճել նրա հետ, հայհոյել (մի բան, որ լրիվ անիմաստ է), քան ուղղակի ստել(միակ բանը, որ իրականում արժի անել):

► Ծայրահեղությունները գծում են այն սահմանը, որից անդին կյանքն ավարտվում է, ծայրահեղության կիրքն ինչպես քաղաքականության մեջ, այնպես էլ արվեստում, մահվան ծպտված տենչանք է:

► Իր բնակավայրը լքել ցանկացող մարդը դժբախտ մարդ է:

► Չկա առավել ծանր բան, քան կարեկցանքը: Նույնիսկ սեփական ցավն այնքան ծանր չէ, որքան օտարի հետ կիսած, օտարի համար, օտարի փոխարեն զգացած ցավը, որ մեր երևակայությունը բազմապատկում, երկարաձգում է հարյուրավոր արձագանքներով:

Հ.Գ. Եթե դուք ունեք մեջբերումներ՝ դուրս բերված այս գրքից, ապա կարող եք ուղարկել մեզ հետադարձ կապով: