► -Կյանքը, Կամո, պայքար է հանուն գիտելիքների ընդլայման, հանուն բնության խորհրդավոր գաղտնիքները մարդկային կամքին ենթարկելուն: Բոլոր մարդիկ պետք է հավասարապես զինված լինեն այդ պայքարի համար: Իլյիչը ճիշտ է ասել, սովորեցեք:-Ալեքսեյ Մաքսիմովիչ

► -Կա կյանք, որն ամենալավ դպրոցն է մարդու համար:-Աշուղ Վասիլ

► Ամեն մարդու համար շատ ցանկալի է ուսումնասիրել իր բնավորությունը: Ինչպես վեպերի մեջ կարելի է իմանալ զանազան անձերի կերպարները, ելնելով նրանց արարքնեից ու խոսակցություններից, այնպես էլ ամեն մարդ պետք է ինքն իրեն ուսումնասիրի իր ապագա գործունեության համար:-Լասսալ

► -Ով փոքր գործ կատարել չի կարող, նա մեծ գործերի մե էլ անընդունակ կլինի:-Սոսո

► Հասարակ, բայց ԱՆԿԵՂԾ ասված խոսքը հաճախ ավելի ազդեցիկ է լինում, քան գեղեցիկ ու փքուն ճառը:

► Լադո Կեցխովելու նամակը Կամոյին, որը ընթերցում էր այն բանտում «Համբերությունը լավ բան է, մարդու արժանիքն է, սակայն այնտեղ, որտեղ գործը վերաբերում է մարդկային արժանապատվությանը, իրավունքներին ու զգացմունքներին, համբերությունը կամ վախկոտություն է, կամ անգիտակցություն: Համենայն դեպս խայտառակություն և մարդկային բնավորության քայքայում: Կյանքը թանկ է, բոլորն էլ ուզում են ապրել, բայց եթե ծաղրում են քո սրբությունը, ոտնահարում են քո հոգին ու մարդկային արժանապատվությունը, այն ժամանակ էլ ինչի՞ է պետք հոգին ու կյանքը…»

► -Մենք թշնամիներ շատ ունենք, բայց ամենավտանգավոր թշնամին նա է, ով մեր լեզվով սխալ մտքեր է քարոզում մեզ:-Կամո

► Բարիք գործելը հատուկ է միայն կատարյալ մարդուն:-Կամո

► -Ինչպես Տուրգենևի Ինսարովն էր ասում. «Ահա, երբ մեզանից մեկնումեկը կմեռնի հայրենիքի համար, այն ժամանակ կարելի կլինի ասել, թե նա սիրում էր իր հայրենիքը»:

► Իզուր չէ Տոլստոյն ասել, որ երաժշտությունն ազդում է մարդու հոգու վրա վսեմացնող կերպով:

► Ձուկ որսացողի հագուստը թաց կլինի:-Ժողովրդական ասացվածք

► Այն ո՞ր ձմեռն է, որ պիտի արգելի գարնան մուտքը մեր հայրենիքում, այն ո՞ր ուժն է, որ լեռներից գահավիժող ջրերին պիտի  կարողանա դեպի ետ մղել, այն ի՞նչ շանթարգել է, որ պիտի կարողանա սանձել գարնանային երկնքի ահավոր կայծակների թափը…Ցարիզմի հենարան նահանգապետ գեներալները, ֆաբրիկատներն ու գործարանատերերը չեն դիմանալու ժողովուրդների սրարշավ ընթացքին, կփշրվեն նրանց անասնական եղջյուրները, գայլային ատամները…ՀԻՄՔԻՑ Է ՓՏԱԾ ՆՐԱՆՑ  ԿՅԱՆՔԻ ԾԱՌԸ, ՈՐԻ ՎՐԱ ՀՅՈՒՍԵԼ ԵՆ ՆՐԱՆՔ ԻՐԵՆՑ ԳԱՐՇԱՀՈՏ ՏՆԵՐԸ…-Կամո

► Կան մարդիկ, որոնք նույնսիկ եթե չեն էլ մերժում քեզ, բայց դարձյալ դու հեգեպես դժգոհ ես մնում: Կան մարդիկ էլ, որոնք թեև մերժում են քեզ, սակայն չես դժգոհում:

► Գործը վարպետից է վախենում:-Կամո

► -Հավատա ինձ, մայր, եթե որդիները չեն կարողանում դուրս գալ իրենց մայրերի բարոյական պարտքի տակից, այդ ոչ թե որդիների երախտամոռությունից է, այլ նրանից, որ մայրական պարտքը մեծ է, չափազանց մեծ, և վարձահատույց լինելն էլ չափազանց դժվար է...-Կամո:

► Վարիր ազնիվ ու բարոյական կյանք, մի հրապուրվիր րոպեական հաճույքներով, քանի որ մարդուն ոչինչ այնպես չի քայքայում, թե՛ ֆիզիկապես և թե՛ բարոյապես, ինչպես անբարոյականությունը:-Կամոի նամակն իր քրոջը

► Ավելի լավ է քիչ, բայց լավ կարդալ:-Լենին

► Կինը պետք է հասկանա իր ամուսնու հոգին, նրա ազնիվ ձգտումները, հույզերն ու երազանքները, և եթե չի կարող օգնել, ապա գոնե չխանգարի նրան:

► -Հաղթող են ոչ թե նրանք, որոնք հաղթության պտուղներն են վայելում, այլ նրանք, ովքեր ընկնում են կռվում:-ասել է Գորկին

Հատվածներ

► Ծովի փրփադեզ ալիքները հանճարեղ նկարչի վրձնի տակ կենդանացել, շունչ ու կերպար էին ստացել: Իր հոգու տարերքին հարազատ այդ նկարի առջև քարացած, կանգնած, Կամոն չնկատեց, թե ինչպես գրաֆինով լի սառը ջուրը ձեռքին, խոհանոցից վերադարձել է տիկին Սոնյան և չի ուզում խանգարել, սթափեցնել նրան իր տարված, վերացված վիճակից: Բավականին ժամանակ այսպես կանգնելուց հետո Կամոն ետ դարձավ ու նոր միայն նկատեց տիկնոջը: -Ներող եղեք, Սոնյա Ալեքսանդրովնա, չնկատեցի...Ի՜նչ հոյակապ նկար է, ինչ տարերք, ինչ թափ և ուժգնություն...Նայեցեք, Սոնյա Ալեքսանդրովնա, ինչպես է լեռնացել ծովը, կայծակների ճայթյուն կա ալիքների բախման մեջ, լսու՞մ եք...Տեսեք, Սոնյա Ալեքսանդրովնա, թե ինչպես են նավաստիները ջանում փրկել լաստը... Հոգեկան ու բարոյական ինչ մեծ ուժ է հարկավոր այդպիսի նավաստի լինելու համար, այդպես չէ՞ Սոնյա Ալեքսանդրովնա... -Իհարկե, բայց անշուշտ, կտավից մի այդպիսի պատկեր կերտելու համար էլ մեծ ուժ է պետք,-խոսեց տիկինը: -Անշուշտ, Այվազովսկու հանճարը աշխարհն է հիացրել, կորստաբեր ծովում...Պատերազմ...Ընդհարում. ծառացած ահեղ բնության և մարդկային կամքի ու տոկունության ինչպիսի՜ ընդվզում. Սոնյա Ալեքսանդրովնա, մի պահ պատկերացրեք, թե դուք էլ գտնվում եք այդ նավաստիների հետ, փոթորկալի ծովում, կայծակնացայտ ալիքների գրկում... -Օ՜յ, զարհուրելի է... -Հրդե՞հը: -Ի՞նչ հրդեհ, ջուրը... -Այո, բայց մի՞թե ձեզ վրա ծովի ալիքները հրդեհի տպավորություն չեն թողնում: Բայց թողնենք կրակի ու հրդեհի տպավորություն թողնող ալիքները ու նայենք ծովի զարհուրելի ալեկոծության դեմ մաքառող նավաստիների աչքերին: -Աչքերի՞ն: -Այո, ՉԷ՞ ՈՐ ԱՉՔԵՐԸ ՄԱՐԴԿԱՅԻՆ ՀՈԳՈՒ ՀԱՅԵԼԻՆԵՐՆ ԵՆ: -Բայց մի՞թե նավաստիների աչքերը երևում են: Նրանց կերպարները այնքան մանր են նկարված: -Ի՞նչ փույթ...Ես տեսնում եմ նրանց աչքերը և հոգիները: Այնտեղ հրդեհ է բռնկված, բնության ահեղ տարերքը հաղթահարելու կամքի հրդեհը...հերոս նավաստիներ... -Բայց չէ՞ որ նկարիչը չի լուծել հարցը: -Ի՞նչ հարց: -Ո՞վ է հաղթելու, բնությու՞նը, թե մարդիկ: -Ես կարծում եմ, ՈՐ ԱՅՍ ԱՇԽԱՐՀՈՒՄ ՀԱՂԹՈՒՄ ԵՆ ՄԻԱՅՆ ՄԵԾ ԿԱՄՔԻ ՈՒ ՏՈԿՈՒՆՈՒԹՅԱՆ ՏԵՐ ՄԱՐԴԻԿ: Մկրտիչ Կորյուն «Կամո» Հ.Գ. Նկարն անվանվում է «9-րդ ալիք», 1850թ. Հեղինակ՝ Հովհաննես Այվազովսկի (1817-1900 թթ.), հայազգի հանճարեղ նկարիչ:

► Կանաչ մարգագետնում արածում էին երեք եզներ: Նրանցից մեկը կարմիր էր, մյուսը՝ սպիտակ, երրորդը՝ սև: Քանի դեռ նրանք հաշտ ու համերաշխ էին, ոչ մի գազան սիրտ չէր անում մոտենալ նրանց: Վտանգի դեպքում նրանք մեջք-մեջքի էին տալիս և եղջյուրների ծայրերին առնելով թշնամուն, ոտքի տակ էին տալիս, տանջամահ անում: Օրերից մի օր գայլը մոտենում է սպիտակ եզանն ու ասում. «Ծեր ու փորձված գայլ եմ ես ու քո սերունդի բարեկամը: Չեմ կարող չզգուշացնել, որ մեծ փորձանք է կախված ձեր գլխին»: «Ի՞նչ փորձանք,-սարսափած հարցնում է սպիտակ եզը»: «Ձեր կարմիր ընկերը հուր-հրատին է տալիս և իր ալ ու վառվուն գույներով նկատվում հեռվից: Ուրիշ բան եք դուք, մեկդ սպիտակ եք, ցերեկը չեք նկատվում, մյուսդ սև, գիշերն եք անտեսանելի, իսկ կարմիրը թե՛ գիշերն է երևում, թե՛ ցերեկը և մատնում է ձեզ բորենուն...Եկեք թույլ տվեք, որ ես իմ ձեռքով կարմրի դատաստանն անեմ, չհարձակվեք ինձ վրա, երբ պատժեմ նրան»: «Դու գիտես,- պատասխանում են ընկերները»: Գայլը մի ոստյունով հարձակվում է կարմիր եզան վրա, ծվատում, լափում նրան... Ազատվելով կարմիր եզից, գայլը դատաստան է տեսնում նաև նրա ընկերների հետ...

► «Ինչպե՞ս է պատահում, ԻՍԿ ԱՅԴ ՈՉ ՄԻԱՅՆ ՀԵՔԻԱԹՆԵՐՈՒՄ, այլև կյանքումն էլ է պատահում, որ բուն ամուսնանում է արծվի հետ: Բայց շուտով նրանց ամուսնությունը լուծվում է, որովհետև լույսից խուսափող բուն չի կարողանում տեսնել արևի ճաճանչների մեջ լողացող, դեպի արևոտ բարձունքները սլացող արծվի հոգին: Եվ ինչպե՞ս կարող էր տեսնել, չէ՞ որ նա բու էր, բու»: Ահա և ձեր ամուսնալուծության պատճառը:-Սոֆյա Վասիլևնա (Կամոի 2-րդ կինը):

Հ.Գ. Եթե դուք ունեք մեջբերումներ՝ դուրս բերված այս գրքից, ապա կարող եք ուղարկել մեզ հետադարձ կապով: