Նարինե Ավագյան «Իսկ վիրավոր սերը ինչ-որ տեղ, հեռվու՜մ, լու՜ռ արնաքամ էր լինում»

Առավոտ էր՝անձրևոտ ու թախծապարուր: Ցածրընթաց ամպերը կախվել էին քաղաքի վրա՝ ասես մրախառն ծխի քուլաներ, որոնք ծանր վերմակի նման ծածկում են մարդկանց աչքերը: Ամեն ինչ միգապատ էր ու մռայլ: Բայց ինձ համար իմ կյանքի լավագույն օրն էր, քանզի երկարատև բաժանումից հետո կրկին պիտի տեսնեի նրան: Փութով հագնվեցի և տանից դուրս եկա: Մարդաշատ էր կայարանը: Զսպված անհամբերությամբ րոպեներն էի համրում,մոլագարի նման նետում էի ինքս ինձ այս ու այն կողմ: Առավոտյան սառը քամին օրորում էր երկյուղած ծառերի կատարներն ու դանդա՜ղ նվագակցում շչակների սուլոցին: Տարաբնույթ ձայների մեջ հստակ լսում էի սրտիս զարկերը: Ինձ թվում էր՝ ուր որ է այն դուրս կթռչի իր տեղից: Ինքս ինձ հույս էի տալիս, որ իմ մենության ծովը հիմա վերջին նավերն են ակոսում, և որ ուր որ է վրա կհասնի անդորրի պահը: Իմ հավասարակշիռ վիճակը հնարավոր եղավ վերականգնել միայն այն պահին, երբ նրա՝ թո՜յլ լույսով շաղախված հարազատ դեմքը նշմարվեց գնացքի վագոնի դռների միջև: Հո՜ծ բազմության հորձանուտի մեջ իմ՝ կարոտի բորբ գույնով ներկված անհամբեր աչքերը անմիջապես տարանջատեցին նրան մնացյալից: Հիշողությանս մեջ այս ամբո՜ղջ ժամանակ պահպանել էի այն կենսախինդ հայացքը՝ մանկան անմեղությամբ, որ դրոշմված էր նրա դեմքին մեկնելու պահին: Առաջին օրերին այդ պատկերը անընդհատ աչքիս առաջ էր՝ ասես կենդանի էակ: Մի քանի օր անց այն սկսեց աղոտանալ, և ես սարսափով էի փակում աչքերս՝ միայն թե նրա ուրվապատկերը կրեի իմ մեջ: Երբ տեսել էի նրան վերջին անգամ՝ ուրի՜շ էր նա: Չգիտեմ՝ ի՞նչն էր ստիպել նրան այդքան տարաբնույթ լինել: Նրա բիլ աչքերի անհատակ խորության մեջ թաքնված էր մի հսկայակա՜ն , գորշ զանգված: Այն այնքա՜ն էր մեծ, որ ցամաքեցրել էր նրա խոշոր աչքերի անծայրածիր օվկիանոսը: Այդ պահին ցավով հասկացա, որ հայտնվել եմ կյանքի մոլեգնապտույտ հորձանուտում, և, համակված ապագայի հանդեպ սարսափով, ճիգեր էի գործադրում գեթ մեկ հայացք որսալ, բայց ինձ հարազատը… Ադամալույսի երկունքին զուգահեռ ինձ պարուրած ուրախ տարակուսանքի անթափանց պատը դանդաղորեն ճաք տվեց, և քարերի ճռճռոցը խլացրեց կայարանի բանուկ աղմուկը: «Ի՞նչ է պատահել»,- հարցրի ես: Գոնե՜ ասեր մի բան, գոնե՜ լսեի նրա քաղցրաշիթ ձայնը, գոնե՜ բղավեր, զայրանա՜ր(նա ամենահմա էր դառնում ցասումի պահերին), գոնե՜ հեգներ իր՝ հպարտությամբ լի աչքերի հոգեդղորդ վեհությամբ, բայց նա լուռ էր… Մերթ աջ էր նայում, մերթ ձախ՝ ասես լարած տիկնիկ լիներ, որ շարժում էր գլուխը իր կամքից անկախ, ինչ-որ մեկի ցանկությամբ, նայում էր ու՜ր ասես, բայց ո՛չ ինձ: Ավելի ուշ միայն պիտի հասկանայի, որ չէր ուզում ինձ ներքաշել իր աչքերի անջուր անապատի մեջ: Նա խուսափում էր…Խուսափում էր կիսել ինձ հետ իր ներսի դատարկությունը, մինչդեռ տարինե՜ր շարունակ մենք կիսել էինք միմյանց հետ երջանկության ու դառնության բաժակներն ու ըմպել դրանց պարունակությունը մինչև վերջ: Եվ եթե պատահաբար մեզանից ինչ-որ մեկին մեկ-երկու կաթիլ ավել էր բաժին ընկնում երջանկության բաժակից, նա լիահաճո կերպով մյուսին էր տալիս այդ ավելցուկը՝ փորձելով պահի սքանչությունը դարձնել կատարյալ: Իսկ երբ այդ մի քանի կաթիլ ավելցուկը լինում էր դառնության բաժակից, գազանաբարո ընպում էր մինչև վերջ՝ փորձելով ազատել մյուսին բաժին ընկած ցավից: Մենք ներհյուսված էինք ու կապակցված, մենք լրացնում էինք մեկս մյուսին՝ ինչպես ալյաք ծովին կամ , ասենք, հանդիսատեսը՝ թատրոնին: Մենք երբեք նույնը չենք եղել, մենք նույնիսկ նման չենք եղել, մենք չափազա՜նց տարբեր էինք: Եվ գուցե հենց դա՞ էր մեր երջանկության մոգական, և միևնույն ժամանակ իրեղեն բանալին: Այն, որ մեզանից յուրաքանչյուրը փայլում էր այնտեղ, որտեղ մյուսը ստվերում էր: Այսպիսով՝ մենք միշտ շողարձակում էինք, երբ միասին էինք: Անցնում էինք մեզ բաժին ընկած կածանը՝ ձեռք-ձեռքի տված, հաղթահարելով ճանապարհի խոթուբոթն ու պատսպարելով միմյանց բոլոր տեսակի վտանգներից: Մենք դարձել էինք մեկ ամբողջություն, որը չուներ մասնատման հանգուցակետեր,և եթե փորձեիր այդ ամբողջից մասեր անջատել, ապա դա հնարավոր կլիներ միայն ամբողջը փշրելով, ոչնչացնելով… Երկա՜ր ու ձիգ տարիներն անցան աչքերիս առաջով մի քանի կարճ ակնթարթում: Նա ասես գամված լիներ իր տեղում, ես էլ ՝իմ: Նայում էի նրա աչքերին և չէի տեսնում նրա մորմոքը, չէի լսում նրա հոգին, չէի շոշափում նրա թախիծը: Անտարբերությո՜ւն… Այս էր այն ամենը, ինչ տեսա այնտեղ…Օտար էին աչքերը, օտար էր հայացքը… Ի՞նչ էր կատարվել մեր անջատումից ի վեր՝ չէի հասկանում:Ո՞վ էր համարձակվել ոչնչացնել այն սիրո տունը, որտեղ ապրում էի ես, և որը իր հոգու ընդերքում էր: Երկա՜ր ժամանակ կանգնլ էինք դեմ-դիմաց, և մեզանից ոչ մեկը չէր համարձակվում խախտել այդ հոգեկործան լռությունը: Միայն հովիկն էր մե՜ղմ խաղում նրա խառնափնթոր վարսերի հետ՝ ասես պոկում էր նրանցից հուսալքման վերջին ճիչը: Նա շարունակում էր նայել հեռուն՝ թույլ չտալով ինձ ոտք դնել իր հոգու խռովահույզ ճահիճը: Վախենում էր, որ ես կսուզվեմ այնտեղ: Նրա երևակնագույն աչքերի գույնն էր նույնիսկ փոխվել:Նայում էի նրանց մեջ, և ինձ թվում էր՝ ընկնում եմ անհատակ ջրհորը.նրանք ինձ հիշեցնում էին անելք մի անդունդ, որը լցված էր ոչնչով: Հուզմունքը կլանել էր իմ բոլոր զգացմունքները՝ սիրո, վախի, կորստի, ցավի, ատելության և արհամարհանքի զգացմունքները: Երկա՜ր ժամանակ փորձում էի որսալ նրա հայացքն ու անտեսանելի խոսակցություն սկսել նրա հետ: Ոչինչ չէր ստացվում: Տիրում էր սպանիչ լռություն, որի մեջ մեռնող հոգու բարձր աղաղակներ էին լսվում: Երկինքը նայում էր մեզ իր հայացքի շողշողուն կապույտով, որը նման էր նորածին մանկան՝ թուխ ամպերի գերությունից դուրս պրծած: Չէր էլ փորձում հեռանալ…Ո՛չ մի շարժում,քարացա՜ծ մարմին, քարացա՜ծ դեմք,քարացա՜ծ աչքեր…Մի պահ նույնիսկ ինձ սկսեց թվալ, որ ես անշունչ արձանի հետ գործ ունեմ, բայց հետո սթափվելով ես հասկացա, որ լավ ստացված ցանկացած քանդակ իր աչքերով ավելին է ասում, քան միս ու արյուն ունեցող շնչավոր էակները: Իսկ նրա հայացքը ասում էր ոչինչ… Երբ արդեն անհույս կերպով փորձում էի ստիպել իմ խեղճ ոտքերին անել հեռացումի առաջին քայլերը, նրա աչքերի ջրերում նկատվեցին թու՜յլ կոհակվող ալիքներ:Նետո նրանք ,զարնվելով կոպախառն ափերին, դուրս հոսեցին, ասես մանրակաթիլ անձրև էր մաղում նրա եթերայնորեն գունատ դեմքին: Այդ պահին միայն հասկացա, որ նա սուր ցավ էր կրում իր հոգում, որից ջանասիրաբար փորձում էր ինձ հեռու պահել: Նրա տանջահար հայացքը վիրավոր թռչնի նման այս ու այն կողմ էր նետվում՝ դեպի ինձ հղելով իր քնքշության ողջ պաշարը: Հանկարծ օդում կախված հոգեսարսուռ լռությունը փշու՜ր-փշու՜ր եղավ ՝ չդիմակայելով նրա արցունքների առատաշիթ ժայթքմանը: Հավաքեց իր մտքերն ու հազի՜վ լսելի ձայնով ասաց. <<Դու պիտի հեռանաս: Դու ուժեղ ես, ես միշտ վստահել եմ քեզ: Վստահել եմ դեռ այն ժամանակներից, երբ երազում էինք միասին: Մենք միասին ենք ապրել մեր երևակայության ցնծանքի ամենավառ պահերը, միասին լռի՜ն թախծել, երբ հարկավոր է եղել: Դու պիտի հեռանաս՝ քո հուշերում կրելով իմ առողջ կերպարը: Հիմա այն չկա: Այն մեռնում է իմ մեջ օրեցօր աճող ցավին զուգընթաց: Ես այնքան զորեղ չեմ, որ կյանքի հզոր բնազդը ջախջախի ինձ տանջող թախծին: Մենք միասին լինել չենք կարող, քանի որ դու արևածագ ես, իսկ ես՝ արդեն մայրամուտ: Պահպանի՛ր քո հոգում մեր սիրո նկատմամբ հավատիդ գանձերը, ողողի՛ր նրանց քո սրտից արձակվող ջերմության ալիքով, հոգիդ լցրու մեր համատեղ կյանքի ուրվականից անջատվող ցայտքերով և ապրիր կյանքիդ լավագույն գարունները: Ես սիրում եմ քեզ հիմա ավելի, քան նախկինում: Եվ հենց դա է պատճառը, որ վերադարձնում եմ քեզ ազատությունդ(թեպետ քաջ գիտեմ, որ այս գնով այն քեզ հարկավոր չէ): Իմ կյանքում հիմա խո՜ր աշուն է, որը շուտով իր տեղը կզիջի ցրտաշունչ ձմռանը: Այն կսողա դանդա՜ղ ու ձանձրալի(հիվանդության անդունդը բացել է իր երախն իմ առջև և ես նահանջի ճամփա չունեմ) : Հավատա՝ եթե իմ հոգին ներթափանցեր հույսի գեթ մեկ շող, ես անպայման կկառչեի նրանից, ամուր կբռնեի կոկորդից ու բաց չէի թողնի: Բայց ցավո՜ք, ես հանգչում եմ: Իսկ դու գնա՛… Ետ չնայե՛ս…>>: Լսում էի այդ դառնացած ու քնքուշ բառերի հեղեղն ու չէի հավատում կատարվածին: Նա հեռացավ՝ առանց <<Մնա՜ս բարև-ի>>: Նայում էի նրա հեզասահ քայլերին , որոնք հեռացնում էին նրան ինձանից և անկարող էի որևէ բան փոխելու: Անտանելի զգացողություն է անճարությունը… Ես չէի կարող փրկել նրան անխուսափելիից: Իսկ չհետևեցի, քանի որ դա նրա վերջին խնդրանքն էր: Իմ հուշերում մնաց նրա աչքերի կաթնագույն մառախուղը: Ես հասկացա, որ այն զանգվածը, որ լցրել էր նրա աչքերի անհատակ օվկիանոսը, բոլորովին էլ անգույն չէր, և Անտարբերություն չէր նրա անունը: Դա դատարկ ու չպղծված տարածություն էր, որը նա պահել էր ինձնով լցնելու համար, քանի որ երբ նա հեռացավ, նա տարավ ինձ իր աչքերում: Իսկ վիրավոր սերը ինչ-որ տեղ , հեռվու՜մ, լու՜ռ արնաքամ էր լինում…

Հեղինակ՝ © Նարինե Ավագյան