«Նիբելունգների երգը»

Նիբելունգների մասին պատումները, որոնք էլ պոեմի դիպաշարի հիմքն են, ստեղծվել են գերմանական ցեղերի՝ մերձհռենոսյան ֆրանկների երկիր վերաբնակեցման ժամանակ, ուստի այդ պատճատով էլ նիբելունգների մասին պատմող ասքերում երկու առանձին շերտեր կան: Դրանցից առաջինը հին գերմանական հերոսական ասքերն են վիշապին սպանած քաջարի Զիգֆրիդի մասին, ով փրկում է գուշակուհի արքայադուստր Բրունհիլդին, հետո ընկնում չար եղբայրների իշխանության տակ, կորցնում և՛ հարսնացուին, և՛ իր կյանքը: Երկրորդ շերտը հանգում է 437 թվականին բուրգունդական արքայական տան կործանմանը և դրա մասին հյուսված պատումներին: 453 թվականին թվականին գերմանական ցեղերի մեջ լուրեր են տարածվում այն մասին, որ սարսափելի նվաճող Աթիլլան սպանվել է Իլդիկոյի հետ իր ամուսնությունից անմիջապես հետո: ժողովրդական բանահյուսությունը հենց նորատի հարսնացուին է մեղավոր համարում և շուտով դրա մասին երգեր է ստեղծում: Ըստ այդ երգերի՝ Բուրգունդիայի արքայադուստր Հիլդայի՝ ողբերգականորեն զոհված հերոս Զիգֆրիդի այրու ամուսինը՝ հոների արքան, սպանում է կնոջ երեք եղբայրներին՝ Գունդահարին, Գոդոմարին և Գիզլահարին և վերջում ինքն էլ սպանվում է վրիժառու Հիլդայի կողմից: Ինչպես Զիգֆրիդի, այնպես էլ Հիլդայի եղբայրների մահվան մեջ ճակատագրական դեր են խաղում գանձերը, որոնք ժամանակին ձեռք էր բերել Զիգֆրիդը, և որոնք բորբոքել էին հոների արքայի` Էտցելի (գերմանական տառադարձմամբ) ընչաքաղցությունը: Այս ասքերը, տարածվելով գերմանախոս բոլոր ցեղերի շրջանում, 6 - 8 - րդ դարերում սաքսերի միջոցով թափանցում են Սկանդինավիա: Այստեղ ասքերը փոփոխության են ենթարկվում. օտարամուտ պատումները ձուլվում են տեղական՝ Էդի,Հունդինգի, Հելգայի, Հերմանրիխի մասին հյուսված պատումներին: Գերմանական ասքերում ևս մեծ փոփոխություններ են լինում, օրինակ՝ վերին գերմանական տարբերակներում Զիգֆրիդը ոչ թե պալատում, այլ անտառում է մեծանում, բացարձակապես ոչ մի պատասխանատվություն չի զգում իր կողմից լքված Բրունհիլդի համար, հոների արքայից հանվում է ագահության մեղադրանքը, ոչ թե նա, այլ կինն է վրեժ լուծում Բուրգունդիայի արքաներից՝ իր եղբայրներից, առաջին ամուսնուն սպանելու համար և այլն: Ընդհուպ մինչև 12 - րդ դարի կեսերը բոլոր պատումները և ասքերն անգիր՝ բանավոր էին: 12 - 13 - րդ դարերում ձևավորվում է ազգային պոեմը՝ տոգորված միասնական գաղափարներով, որի դրսևորումներն են կնոջ՝ ամուսնու հանդեպ ունեցած սերը և հավատարմությունը, տիրոջ և վասալի փոխհարաբերությունը, ընդհանուր գերմանական աշխարհայացքը: Պատահական չէ, որ շատերն այն գերմանական «Իլիական» են կոչել: Գերմանական էպոսը շպիլմանների երգերի կոպտության և ասպետական վեպերի նրբաճաշակության ոսկե միջինն է: Դրանում փառաբանված են ժողովրդի անկեղծ, զուսպ և, միևնույն ժամանակ, բուռն, պարզ և խոր հայրենասիրությունը, կենսասիրությունն ու կենսախնդությունը: Մարդկային դաժանությունը ևս մեծ տեղ ունի պոեմում, բայց, անյուամենայնիվ, նույնիսկ այդ դաժանության մեջ վեհություն կա. այն լավագույն արժեքն է, որ հասել է գերմանացիներին միջնադարյան իրենց պատմությունից: Ահա թե ինչու է ազգային էպոսն այդքան սիրված Գերմանիայում: