Օնորե դը Բալզակ «Երեսնամյա կինը»

► Ծերունիները սովորաբար հակումն ունեն իրենց վշտերով օժտել երիտասարդների ապագան:

► - Ահ,- բացականչեց Ժյուլիի հայրը հառաչելով,- շփացած երեխա. լավագույն սրտերն անգամ երբեմն շատ դաժան են լինում: Ձեզ նվիրել մեր կյանքը, մտածել միայն ձեր մասին, պատրաստել ձեր բարօրությունը, մեր ճաշակները զոհաբերել ձեր քմայքներին, ձեզ պաշտել, ձեզ տալ նույնիսկ մեր արյունը, այդ բոլորը, ուրեմն, ոչինչ է: Ավաղ, այո, դուք ամեն ինչ ընդունում եք անհոգությամբ: Հարկավոր է օժտված լինել աստծու հզորությամբ, որպեսզի մշտապես կարողանանք ստանալ ձեր ժպիտները և ձեր արհամարհանքոտ սերը: Ու ահա հայտնվում է մի ուրիշը, մի սիրեկան, մի ամուսին, և մեզնից հափշտակում է ձեր սիրտը:
Ժյուլին զարմացած նայեց իր հորը, որը քայլում էր դանդաղորեն, և նրա վրա նետում մարած հայացքներ:
- Դուք նույնիսկ թաքնվում եք մեզնից,- հարեց հայրը,- և թերևս՝ ինքներդ ձեզնից...

► Դեռատի աղջիկները հաճախ իրենց համար ազնիվ, հրապուրիչ պատկերներ են ստեղծում, ամբողջապես իդելական պատկերներ, հնարում ցնորական գաղափարներ՝ տղամարդկանց, զգացմունքների, հասարակության մասին, հետո, նրանք անմեղորեն մի որևէ նկարագիր օժտում են այն կատարելություններով, որ իրենք երազել են և վստահում են նրան. իրենց ընտրած տղամարդու մեջ նրանք սիրում են այդ երևակայական արարածին: Բայց, հետագայում, երբ արդեն ուշ է լինում դժբախտությունից խույս տալը, այդ խաբուսիկ երևույթը, որ նրանք գեղազարդել էին, իրենց առաջին այդ կուռքը, վերջապես վերափոխվում է սոսկալի մի կմախքի...

► - Ինչպե՞ս կարելի է հուսալ, որ դուք կկարողանք հասկանալ միմյանց՝ ձեր տարբեր կամքերով, որոնց բռնակալությունը անհաշտելի կլինի: Դու կամ զոհ պիտի լինես, կամ բռնակալ: Մեկը կամ մյուսը հավասար չափով դժբախտություններ են բերում կնոջը իր կյանքում: Բայց դու հեզահամբույր ես և համեստ, դու կծալվես ի վերջո, դու ունես,- ասաց հայրը հուզումնալից ձայնով,- զգացումի մի նրբություն, որը չի գնահատվի, և այն ժամանակ կվիրովորվի քո դեռատի հոգու անաղարտությունը։

► Եթե սեղանի վրա որևէ կերակուր մեզ լավ չի թվում, հարկավոր չէ դրանից ուրիշին զզվեցնել։

► Ես մշտապես նկատել եմ, որ զավակներն անձնական մի զգացումի, եսասիրության են վերագրում այն զոհաբերությունները, որ կատարում են իրենց ծնողները:

► Իրոք, դեռատի աղջիկը շատ պատրանքներ ունի, նա այնքան անփորձ է, ու նրա սիրո մեջ մեծ դեր է կատարում բնազդը, և դրա համար նրա վրա հաղթանակ տանելու միտքը դժվար թե շոյի երիտասարդին: Իսկ կինը ահագին զոհաբերությնունների է գնում մտածված կերպով: Առաջինը տարվում է հետաքրքրասիրությամբ, սիրույն խորթ հրապուրանքներով, մյուսը` գիտակցաբար ենթարկվում է զգացմունքներին: Մեկը ենթարկվում է, մյուսը` ընտրություն անում: Այդ ընտրությունը ինքնին անհունորեն շոյիչ է: Կյանքի ճանաչողությամբ զինված` կինը, որի համար գրեթե միշտ նա թանկ է վճարում իր դժբախտություններով, տրվելով կարծես ավելին է տալիս, քան ինքն է, մինչդեռ դեռատի աղջիկը` անփորձ ու դյուրահավատ, ոչինչ չիմանալով, չի կարող ոչինչ համեմատել, ոչինչ գնահատել, նա ընդունում է սերը և ուսումնասիրում այն: Կինը մեզ ուսուցանում է, խորհուրդներ տալիս այն տարիքին, երբ մարդը դեմ է, որ իրեն ղեկավարեն, երբ հաճելի է հնազանդվել, աղջիկն ուզում է ամեն ինչ ճանաչել և միամիտ է այն բանում, որում կինը քնքուշ է: Առաջինը ձեզ միայն հաղթանակ է պարգևում, մյուսը ձեզ հարկադրում է մշտնջենական պայքար մղել: Առաջինը միայն լալիս է և սփոփանքներ փնտրում, երկրորդը` հեշտասիրություն ու խղճի խայթեր ունի: Եթե դեռատի աղջիկը սիրուհի է դառնում, նշանակում է, որ նա չափազանց փչացած է և նրան այն ժամանակ գարշանքով կլքեն: Մինչդեռ կինը հազարավոր միջոցներ ունի պահելու միաժամանակ թե իր իշխանությունը և թե իր արժանապատվությունը: Մեկը խիստ հնազանդ է և նրա հարատևությունը տաղտկացնում է ձեզ, մյուսը խիստ շատ է կորցնում, որպեսզի իր սիրուց չպահանջի նրա բոլոր այլափոխությունները. մեկը պատվազրկում է միայն իրեն, մյուսը հանուն ձեզ կործանում է ամբողջ ընտանիքը: Դեռատի աղջկա պչրանքը միօրինակ է և ենթադրում է, որ ամեն ինչ ասված է, երբ հանում է շորերը. բայց կինը ունի հազարավոր պչրանքներ և ծածկվում է հազարավոր քողերի տակ. վերջապես նա շոյում է բոլոր սնափառությունները, իսկ աղջիկը` միայն մեկը: Անվճռականություններ, սարսափներ, երկյուղներ, հուզումներ և փոթորիկներ են խռովում երեսնամյա կնոջը, մի բան, որ չի կարելի հանդիպել աղջկա սիրո մեջ: Հասնելով այդ տարիքին, կինը պահանջում է, որ տղամարդը նրա նկատմամբ հարգանք տածի, դրանով հատուցելով այն, ինչ ինքը զոհաբերել է նրան: Նա ապրում է սոսկ նրա համար, մտահոգվում է նրա ապագայով, ցանկանում է, որ նա գեղեցիկ կյանք ունենա, նրան մղում է դեպի փառքը. կինը հնազանդվում է, խնդրում ու հրամայում, ընկնում է ու բարձրանում և գիտե սփոփել այն դեպքերում, երբ դեռատի աղջիկը միայն հեծում է: Վերջապես, նրա կացության բոլոր առավելություններից զատ, երեսնամյա կինը կարող է ձևանալ դեռատի աղջիկ, խաղալ բոլոր դերերը, ամոթխած և գեղեցիկ լինել նույնիսկ դժբախտության մեջ: Այս երկուսի միջև անչափ տարբերություն կա, ինչպիսին կա նախատեսվածի ու չնախատեսվածի միջև: Երեսնամյա կինը գոհացնում է ամեն բան, դեռատի աղջիկը վախից ընկնում է և նահանջում: Այդ մտքերը զարգանում են երիտասարդ տղամարդու սրտում և առաջ բերում ուժեղագույն կիրք, որովհետև այդ միտքն է, որ միացնում է թե բարքերի կողմից ստեղծված արհեստական զգացումները և թե բնական զգացմունքները:

► «Հարկավոր է օժտված լինել Աստծու հզորությամբ , որպեսզի մշտապես կարողանանք ստանալ ձեր ժպիտները և ձեր արհամարհանքն ու սերը : Ու ահա հայտնվում ` մի ուրիշը , մի սիրեկան , մի ամուսին , և մեզանից հափշտակում ` ձեր սիրտը»:

► Տղամարդու ամենաուժեղ զենքերից մեկը կնոջը իրենով զբաղեցնելու սարսափելի կարողությունն է, երբ կնոջ բնականից հարաշարժ երևակայությունը վախենում կամ վիրավորվում է հետապնդումից...

► Նա իրեն ճանաչեց նրա մեջ: Դժբախտությունը և տրտմությունը սիրո ամենից պերճախոս մեկնաբանողներն են և անհավատալի մի արագությամբ մի տանջահար հոգոց փոխանցվում են մյուսին:

► Տառապող մարդկանց մոտ զարգացած է ինչ-որ ներքին տեսողություն, նրանք լիովին և ճիշտ կարդում են միմյանց մտքերը և միատեսակ են ընդունում տպավորությունները...

► Ամուսնուն կարելի է լքել, եթե նույնիսկ նա սիրում է մեզ: Տղամարդը ուժեղ էակ է, նա սփոփանքներ ունի: Մենք կարող ենք արհամարհել աշխարհիկ հասարակության օրենքները: Բայց երեխային ինչպե՞ս թողնել առանց մոր:

► Երբեմն նրան շոյում էր այն միտքը, որ ինքն էր հանդիսանում այդպիսի գեղեցիկ մի կրքի առարկա, անարատ ու իսկական կիրք մի երիտասարդ տղամարդու, որի բոլոր մտքերը պատկանում են սիրեցյալ կնոջը, որի բոլոր րոպեները նրան են նվիրված, որը չի կեղծում և կարմրում, մտածում ինչպես կինը, չի դավաճանում նրան և անձնատուր է լինում նրան, առանց երազելու փառասիրության, ոչ էլ փառքի և հարստության մասին...

► Սիրտն ունի իր սեփական հիշողությունը: Երբեմն կինը անկարող է մտաբերել կարևոր իրադարձությունները, բայց իր ամբողջ կյանքի ընթացքում նա կհիշի այնպիսի բաներ, որոնք նրա զգացմունքներին են վերաբերում:

► Բնության թողած ազդեցությունը հոգու վա դիտողության արժանի բան է: Եթե մելամաղձությունը անխուսափելիորեն համակում է մեզ, երբ ջրի եզերքին ենք, ապա մեր բնությունից անբաժանելի մի այլ օրենքի համաձայն, մեր հոգին գտնվում է լեռների վրա. կրքերն այնտեղ ավելի նվազ բուռն են լինում, դրա փոխարեն ավելի խորունկ են դառնում: Լուառի լայն ավազանի տեսքը, գեղատեսիլ բարձր բլուրը հավանաբար նպաստում էին այն երանելի անդորրությանը, որի գրկում նրանք վայելում էին այն երջանկությունը, երբ իմանում ես, թե որքան անսահման է սերը, որը թաքնված է խոսքերի ներքո, որոնք, թվում է թե, ոչինչ չեն նշանակում:

► Մարդու մանկությունից հետո գալիս է սրտի մանկությունը...

► Ամուսնությունը, որի վրա հենվում է հասարակությունը, մենակ մեզ է զգացնել տալիս իր անբողջ ծանրությունը. տղամարդու համար ազատություն, կնոջ համար պարտականություններ: Մենք պարտավոր ենք ձեզ տալ մեր անբողջ կյանքը, իսկ դուք հաշված րոպեներ եք միայն մեզ տալիս: Վերջապես տղամարդը հնարավորություն ունի ընտրություն անելու, իսկ մենք պարտավոր ենք կուրորեն հնազանդվել...

► Ամուսնությունը այնպես , ինչպես հիմա է հասկացվում , օրինականացված պոռնկություն է...

► Ազատագրել կանանց , նշանակում է փչացնել նրանց...

► Սերն իր բնազդն ունի , նա գիտե գտնել դեպի սիրտը տանող ճամփան , ինչպես ամենափոքր միջատը , անդիմադրելի համառությամբ , աներկյուղ , շարժվում է դեպի իր ծաղիկը...

► Որքան ավելի երկարատև է եղել դիմադրությունը , նույնքան ավելի հզոր է լինում սիրո ձայնը...

► Առաջին սերը երբեք չի փոխարինվում...

► Դժոխքը սալահատակված է բարի մտադրություններով:

► Դրախտն ու դժոխքը երկու մեծ պոեմներ են, որոնք արտահայտում են երկու սկզբնակետեր, ինչի վրա դառնում է մեր գոյությունը , այն է ` ուրախությունը և կսկիծը...

► Պասկալն ասել է. «Կասկածել Աստծու գոյությանը, նշանակում է հավատալ նրան»: Այնպես էլ կինը սկսում է դիմադրել այն ժամանակ, երբ արդեն հափշտակված է:

► Մենք բոլորս էլ հավակնություն ունենք համարելու, որ ուժեղ հոգի ունենք:

► Սիրեկանի և սիրուհու միջև պետք է տարբերություն լինի, որ հարթվի, տարածություն լինի , որ հաղթահարվի:

► Պարտականության զավակ` երեխա, որը նրա ամենամեծ դժբախտությունների պատճառն է եղել, երեխա, որը սակայն առաջինն է նրան ճանաչել տվել մայրության վայելքները...

► Աշխարհիկ հասարակությունը պահանջում է մեզնից մշտական ծամածռություններ, և ամոթանքի վախի տակ հարկադրում է մեզ ենթարկվել իր կանոներին:

► Կանայք աննման տաղանդ ունեն իրենց զգացումներն արտահայտելու առանց չափազանց ուժեղ բառեր գործադրելու. նրանց պերճախոսությունները հատկապես շեշտի, շարժուձևի, կեցվածքի ու նայվածքների մեջ է:

► Նրանք լալիս էին լռությամբ...

► Նրա լռությունը նույնքան վտանգավոր է, որքան խոսքը...

► Երեխան, պարոն, մի՞թե երկու էակների պատկերը չէ, ազատորեն զուգակցված երկու զգացմունների պտուղը: Եթե նա կապված չէ մարմնի բոլոր նյարդերով, ինչպես նաև սրտի բոլոր քնքշանքներով, եթե նա չի հիշեցնում հեշտագին սերերի մասին, այն ժամանակների և տեղերի մասին, ուր այդ երկու էակները երջանիկ էին, չի հիշեցնում դաշնությամբ զնգուն նրանց խոսքերը, նրանց քնքուշ մտածումները, ապա այդ երեխան մի վրիպած արարած է: Այո, երեխան նրանց համար պետք է դառնա հրապուրիչ մանրանկար, ուր նրանք վերստին գտնում են իրենց նվիրական համատեղ կյանքի պոեմները. նա նրանց համար պիտի դառնա ոգեշնչող հույզերի աղբյուր, իր մեջ մարմնավորի նրանց թե անցյալը և թե ապագան: Իմ խեղճ փոքրիկ Էլենը իմ ամուսնու աղջիկն է, պարտականության և պատահականության զավակը, նա իմ մեջ գտնում է լոկ կանացի բնազդը, այն օրենքը, որ մեզ անդիմադրելիորեն մղում է պաշտպանելու մեր արգանդից ծնված էակին:

► Երիտասարդ աղջկա դեմքն ունի լճի մակերեսի հանդարտությունը և թարմությունը: Կանանց դեմքի արտահայտչականությունը սկսվում է միայն երեսուն տարեկան հասակում, իսկ ծերության ժամանակ կրքերը կեղևապատում են նրա դեմքը:

► «Մայրիկ» : Այդ գողտրիկ, միամիտ բացականչությունը զարթնեցրեց այնքան ազնիվ զգացումներ և այնքան անդիմադրելի քնքշություններ, որ սերը մի պահ ճզմվեց մայրության հզոր ձայնից:

► Այն թշվառները, որոնք հաց չունեն, բայց հարկադրված են հարգել ուրիշի սեփականությունը, արժանի են ոչ պակաս խղճահարության, որքան այն կանայք, որոնք վիրավորված են իրենց բաղձանքներում և իրենց հոգեկան նրբության մեջ:

► Հասարակության մեջ միշտ էլ կան մակերեսային տաղանդներ:

► Մտածեք հիմա այն դերի մասին, որ պետք է խաղա խելոք ու զգայուն մի կին այդ տիպի մի ամուսնու կողքին. չե՞ք նկատել տխրությունով ու անձնվիրությամբ հարուստ այդպիսի անձնավորությունների, որոնց սիրով ու քնքշությամբ լի սրտերը այս աշխարհում իրենց վարձատրությունը չեն գտնում:

► Ինչպես երջանկությունը, նունպես և դժբախտությունը մեզ հակում են դեպի երազանքը:

► Ոչինչ այնպես տաղտկալի չէ մի զգայուն մարդու համար, որը տեսնում է, թե ինչպես է տանջվում մի խեղճ արարած, որին կապված է…

► Ամեն մի զգացում ունի իր մեծ օրը, իր առաջին փոթորկի ավելի կամ պակաս օրը: Այնպես որ, կսկիծը` մեր զգացումներից ամենից կայունը, սուր է միայն իր առաջին ներխուժման ժամանակ, և նրա հետագա հարվածները գնալով թուլանում են. գուցե այդ նրանից է, որ մենք վարժվում ենք նրա նոպաներին, կամ թե մեր բնության օրենքն է այդ, բնություն, որ այդ կործանարար ուժին հակադրում է համարժեք, բայց անգործունյա ուժ, այն քաղելով եսամոլական հաշիվներից: Բայց մեր բոլոր տառապանքներից, ո՞րին է պատկանում կսկիծ անունը: Ծնողների կորուստը մի վիշտ է, որի համար բնությունը նախապատրաստել է մարդկանց. Ֆիզիկական ցավն անցողիկ է, չի ընդգրկում հոգին. և եթե նա համառում է, ապա այլևս ցավ չէ, այլ` մահ: Եթե երիտասարդ մի կին կորցնում է նորածնին, ամուսնական սերը նրան շուտով հաջորդը կտա: Այդ ցավն էլ անցողիկ է: Վերջապես, այդ և նման ցավերը մի տեսակ հարվածներ են, վերքեր, բայց ոչ մեկը չի հարվածի կենսունակության հենց արմատին և պետք է, որ դրանք տարօրինակ կերպով շարունակվեն, որպեսզի սպանեն երջանկություն որոնելու մեր զգացումը: Մեծ, իսկական կսկիծն այն մահացու ցավն է, որն ընդգրկում է միաժամանակ և՛ անցյալը, և՛ ներկան, և՛ ապագան, կյանքի ոչ մի մասնիկ չի թողնում իր անկեղծության մեջ, առհավետ աղճատում է միտքը, անջնջելիորեն դրոշմվում է շրթունքների ու ճակատի վրա, փշրում կամ թուլացնում հաճույքի զսպանակները, հոգուն նողկանք ներշնչելով այս աշխարհի բոլոր գոյերի հանդեպ: Եվ հետո այդ ցավը, որպեսզի ահռելի լինի, որպեսզի այդպես ճզմի հոգին և մարմինը, նա պետք է վրա հասնի կյանքի այնպիսի պահերին, երբ հոգին ու մարմնական բոլոր ուժերը նորատի են, և շանթահարի միանգամայն կենդանի սիրտը։ Ցավն այն ժամանակ լայն վերք բաց կանի, մեծ տանջանք կպատճառի, և ոչ մի էակ այդ հիվանդությունից չի կարող դուրս գալ առանց դրամատիկական ինչ-որ փոփոխությունների․ մեկը երկնքի ճամփան է բռնում, մյուսը մնում է այս աշխարհում, մտնում աշխարհիկ հասարակության մեջ, որպեսզի խաբի այդ հասարակությանը և որպեսզի այնտեղ մի որևէ դեր խաղա․ այն ժամանակ նա կճանաչի կուլիսները, ուր քաշվում են հաշիվ անելու, լալու և կատակելու համար․․․Կինը, հատկապես երիտասարդ կինը, որի հոգին նույնքան լավն է, որքան արտաքինը, իրեն ամբողջովին նվիրում է նրան, ինչին նրան մղում են բնությունը, զգացումը, հասարակությունը։ Նրա կյանքն անհաջողակ է, և եթե, այնուամենայնիվ, ապրում է, ապա ենթարկվում է դաժանագույն տանջանքների այն իսկ պատճառով, որ առաջին սերը դարձնում է բոլոր զգացումներից գեղեցկագույնը․․․Դժբախտության ծնած կսկիծները չեն ենթարկվում վերլուծության, դրանք չի կարելի վերարատադրել արվեստի գույներով, բացի այդ, այդ տառապանքների գաղտնիքը չի վստահվում ոչ ոքի․ որպեսզի մխիթարես կնոջն այդ բանում, հարկավոր է կռահել դրանք․ քանի որ այդ տառապանքները, ծնելով զգացմունքների ցավագին ինքնամփոփություն և վեհություն, թաքնվում են հոգու մեջ, և ինչպես ձյունահյուս, որն ընկնում է հովիտը, ամեն ինչ կործանում է իր ճանապարհին, նախքան իր համար տեղ գտնելը․․․

► Առանց սիրո կինը ոչինչ է:

► Աշխարհիկ հասարակության օրենքները պահանջում են, որ ես նրա գոյությունը երջանիկ դարձնեմ. ես հնազանդվում եմ դրանց. ես կլինեմ նրա աղախինը, իմ նվիրվածությունը նրա նկատմամբ անսահման կլինի, բայց այսօրվանից ես այրի եմ: Ես չեմ ուզում անբարո կին լինել ոչ իմ աչքում, ոչ էլ հասարակության. եթե այլևս չեմ պատկանում պարոն դ' Էգլմոնին, երբեք չեմ պատկանելու ուրիշի: Դուք ինձնինց կորզեցիք այս խոստովանությունը, բայց էլ ուրիշ ոչինչ չեք ստանա ինձանից:

► Սերը ահռելի մի առաջադիմություն է կատարում կնոջ մոտ այն րոպեին, երբ նա կարծում է, որ նվազ վեհանձնությամբ է գործել, կամ երբ վիրավորել է ազնիվ մի հոգի:

► Մայրական զգաացումն այնքան անսահման է, որ մոր սիրող սիրտը անտարբեր կարող է դարձնել կամ մահը, կամ որևէ հզոր ուժ` կրոնը կամ սերը:

► Շատ տղամարդիկ կան, որոնց սիրտն ուժգնապես հուզվում է կանանց տառապանքի լոկ տեսքը նշմարելիս․նրանց համար կսկիծը թվում է հաստատակամության կամ թե սիրո խոստում։

► Հասարակությունը կարող է գոյություն ունենալ միայն անձնական զոհաբերություններով, որ օրենքներն են պահանջում: Հասարակության առվելություններն ընդունելը չի նշանակում իր վրա վերցնել այն պայմանները պահպանելու պարտականությունը, որոնք ապահովում են նրա գոյությունը:

► Կանանց կյանքում ամենագլխավոր և ամենավճռական քայլն այն է, ինչ իրենք համարում են ամենից աննշանը։ Ամուսնանալով կինն այլևս իրեն չի պատկանում․ նա դառնում է ընտանեկան կյանքի թագուհին կամ ստրկուհին:

► Օրենքը խոսքն է, իսկ սովորույթները հասարակության գոծողություններն են:

► Ավելի լավ է հնազանդվել տաղանդավոր մարդու, քան ղեկավարել մի հիմարի, և որ երիտասարդ կինը, որ հարկադրված է մտածել և գործել որպես տղամարդ, ոչ կին է, ոչ տղամարդ․ հրաժարվելով իր սեռի չարաբաստիկ թուլություններից, նա կորցնում է իր թովչությունը, ձեռք բերելով այն առավելություններից և ոչ մեկը, որ մեր օրենքները տալիս են տղամարդուն։

► Սուգը հավերժ է այն հոգիներում, որոնց մեջ ուժեղ են կրոնական զգացումնեը:

► Մեզ ավելի շուտ կործանում են իսկական վշտերը, քան խաբված հույսերը:

► Կանայք, գաղափարներ, զգացմունքներ, բոլորը իրար նման են: Այլևս չկան կրքեր, որովհետև անհատականություններն անհետացել են:

► Օրենքների տեսակետից ես շատ առաքինի կին եմ. նրա տունը հաճելի եմ դարձնում, աչք եմ փակում նրա սիրային արկածների վրա, ոչինչ չեմ վերցնում նրա ունեցվածքից, հոգ եմ տանում նրա ու երեխայի մասին...

► Բանականությունը միշտ չնչին է զգացմունքի մոտ․ առաջինը բնականորեն սահմանափակ է, ինչպես այն ամենը, ինչ դրական է, իսկ մյուսն անհուն է։ Տրամաբանել այնտեղ, ուր հարկավոր է զգալ, հատուկ է սլացում չունեցող հոգիներին:

► Ժյուլիին հաջողվեց ձևացնել, որ զվարթ է, նա իր մեջ ուժ գտավ երջանիկ երևալու, թաքցնելու խորշանքը. այդ օրվանից նա իրեն այլևս անբասիր կին չէր համարում, չէ որ ստեց, խաբեց ինքն իրեն...

► Բոլոր սխալները, գուցե և հանցանքները հիմնված են անճիշտ դատողության և ծայրահեղ եսամոլության վրա:

► Տառապանքները նման են այն զավակներին, որոնք կյանքում անհաջողակ են, բայց մոր սրտին ավելի ուժեղ են կապված, քան բախտավոր հաջողակները...

► Հարկավոր է ավելի թանկ գնահատել իր խոսքը, քան իր հարստությունը, որովհետև սեփական խոսքը պահելը հարստություն կտա, և բոլոր հարստությունները չեն ջնջի խղճմտանքի վրա այն բիծը, որն առաջ է եկել խոսքը դրժելուց։

► Միայն որոշակի տարիքում կանայք գիտեն իրենց կեցվածքին խոսեցնել տալ. Կենդանի մի առեղծված, որ շնորհում է այդ պերճախոս կեցվածքի գաղտնիքը միմիայն երեսնամյա կնոջը...

► Նրա անփույթ կեցվածքը, հոգնաբեկ շարժումները, սրունքների անհոգ դիրքը երևան են բերում մի կնոջ, որը կյանքում ոչ մի շահագրգռվածություն չունի, երբեք չի ճանաչել սիրո վայելքները, բայց… երազել է դրանց մասին:

► Իսկ ի՞նչ բան է դժոխքը, եթե ոչ հավիտենական վրիժառություն մի օրվա որևէ հանցանքի համար...

► Ոչինչ այնպես գաղտնապահ չէ, ինչպես դեռատի կնոջ դեմքը, որովհետև ոչինչ այնպես անշարժ չէ։ Երիտասարդ կնոջ դեմքն ունի լճի մակերեսի հանդարտությունը և թարմությունը։ Կանանց դեմքի արտահայտչականությունը սկսվում է երեսուն տարեկան հասակում։ Մինչ այդ տարիքը նկարիչը նրանց դեմքում գտնում է միայն վարդակարմիրը և սպիտակը․ ժպիտներ և արտահայտություններ, որոնք միշտ միևնույն մտքերն են կրկնում՝ երտասարդության և սիրո մտքեր, բայց ծերության ժամանակ ամեն ինչ արդեն ասված է, կրքերը կեղևապատել են նրա դեմքը․ նա եղել է սիրուհի, կին, մայր, ուրախության և վշտի ամենաուժգին արտահայտությունները, ի վերջո, փոխել են նրա տեսքը և խաթարել նրա դիմագծերը՝ այնտեղ դրոշմվելով հազարավոր խորշոմներով, որոնք բոլորն էլ իրենց լեզուն ունեն․ և այդ ժամանակ կնոջ գլուխը սոսկալիությամբ վսեմ, մելամաղձությամբ գեղեցիկ և իր հանդարտությամբ հոյակապ է․․․

► Ոչնչից ոչինչ չի սարքվում և ոչնչի համար ոչինչ չի արվում, ահա բնության թե ֆիզիկական և թե բարոյական ամենաարդարացի օրենքներից մեկը...

► Նա պարծենում էր, որ երջանկություն է ճաշակում, մինչդեռ այդ էր, որ նրան պակասում էր:

► Կանայք բոլորն էլ ձգտում են և պարտավոր են ձգտել, որ իրենց հարգեն, որովհետեև կինը գոյություն չունի առանց հարգանքի:

Հ.Գ. Եթե դուք ունեք մեջբերումներ` դուրս բերված այս գրքից, ապա կարող եք ուղարկել մեզ հետադարձ կապով: