Խորխե Լուիս Բորխես «Հիշողության մասին բանաստեղծություն»

Սսա ինձ, խնդրում եմ, դու որտե՞ղ չկաս,
որտե՞ղ կարող է չլինել քո բացակայությունը,
որտե՞ղ կարող եմ ապրել առանց քեզ հիշելու,
և որտե՞ղ հիշել այնպես, որ չցավեմ:
Ասա ինձ, խնդրում եմ, ո՞ր դատարկության մեջ
չկա քո ստվերը, որ լցնում է կենտրոններ,
որտեղ իմ մենությունը հենց մենակությունն է,
և ոչ թե զգալը, որ դու հեռու ես:
Ասա ինձ, խնդրում եմ, ո՞ր ճանապարհով
կարող եմ քայլել` առանց քո հետքը լինելու,
որտե՞ղ կարող եմ վազել` առանց քեզ փնտրելու,
և որտեղ կարող եմ շունչ առնել իմ տխրությունից:
Ասա ինձ, խնդրում եմ, թե ո՞րն է գիշերը,
թե ի՞նչը չունի քո հայացքի գույնը,
ո՞րն է արևը, որ միայն լույս ունի,
և ոչ այն զգացումը, որով ինձ կանչում ես:
Ասա ինձ, խնդրում եմ, որտե՞ղ է այն ծովը,
որ ականջիս չի շշնջա քո խոսքերը:
Ասա ինձ, խնդրում եմ, ո՞ր անկյունում
ոչ ոք չի տեսնի իմ տխրությունը,
բարձիս վրա մի դատարկ տեղ ցույց տուր,
որի վրա գլուխդ չես դրել:
Ասա ինձ, խնդրում եմ, ո՞րն է այն գիշերը,
որ գալու ես` քունդ առնելու,
չէ որ այլևս չեմ կարող ապրել, որովհետև կարոտում եմ քեզ,
և որ չեմ կարող մեռնել, որովհետև սիրում եմ քեզ:

***

Իմ սիրո և իմ միջև պետք է վեր բարձրանան
երեք հարյուր գիշերներ, ինչպես երեք հարյուր պատեր,
իսկ մեր միջև որպես մոգություն կլինի ծովը:
Չի լինի ոչինչ ավելի, քան հիշողություններ:
Օ՜, ցավով արժեվորված երեկոներ,
քեզ նայելու հուսադրված գիշերներ,
իմ ճանապարհի դաշտեր, երկնակամար
որ տեսնում եմ և կորցնում…
Եվ ի վերջո սառը մարմարի պես
բացակայությունդ կտխրեցնի այլ երեկոներին:

***
Պետք է վեր բարձրացնեի համակողմանի կյանքը,
որ մինչև հիմա հայելիդ է.
ամեն առավոտ պետք է վերաստեղծեի այն:

Այն օրից` ինչ դու հեռացար,
որքա՜ն վայրեր դարձան զուր,
անիմաստ, միանման`
օրվա լույսի տակ:

Երեկոները պատկերիդ որմնախորշերը դարձան,
երաժշտություն, որի մեջ ինձ միշտ պահում էիր,
այդ ժամանակի խոսքերը, որ հիմա ստիպված պիտի լինեմ
սեփական ձեռքերով փշրել դրանք:

Ի՞նչ խորության մեջ կթաքցնեմ հոգիս,
որպեսզի չտեսնի բացակայությունդ,
ինչպես սարսափելի արևը, որ առանց արևամոտի
փայլում է մինչև վերջ և անգթաբար:

Քո բացակայությունը շրջափակում է ինձ,
ինչպես պարանը` կոկորդին,
ինչպես ծովը, որտեղ խորտակվում են:

 1964

Այլևս մոգական չէ աշխարհը. քեզ լքել են:
այլևս չես կիսի պարզ լուսինը,
ոչ էլ դանդաղկոտ այգիները:
Այլևս չկա ոչ մի լուսին, որ չլինի անցյալի հայելին:
Միայնության հախճապակին, հոգեվարքների արևը:
Մնա՛ք բարով, փոխադարձ ձեռքեր և քունքեր,
Այդ երեկ էր, որ մոտենում էր սերը:
Այսօր միայն ունես հավատարիմ հիշողություն և ամայի օրեր:
Ոչ ոք երեբք չի կորցնում, (զուր ես կրկնում),
սակայն մոռանալու արվեստը սովորելու համար
բավական չէ քաջ լինելը:
Մի խորհրդանիշ, մի վարդ ցավեցնում են քեզ
Մինչևիսկ մի կիթառը կարող է սպանել քեզ:

***
Այլևս երջանիկ չեմ լինի: Գուցե և դա կարևոր չէ:
Աշխարհում այնքան ուրիշ բաներ կան,
ցանկացած այլ ակնթարթն ավելի խորն է,
ավելի տարբեր, քան ծովը: Կյանքը կարճ է,
և չնայած որ ժամերն այդքան երկար են,
մեզ մի մռայլ հրաշք է հետապնդում`
մահը, այդ ուրիշ ծովը, այդ ուրիշ նետը,
որ մեզ ազատում է արևից և լուսնից,
և սիրուց: Բախտը, որի մասին ինձ ասում էիր,
և ինձնից խլեցիր պետք է ջնջված լինի,
այն ինչ այն ժամանակ ամեն ինչ էր, հիմա պետք է ոչինչ լինի:
Ինձ միայն մնում է մենակ մնալու հաճույքը,
Այս զուր սովորությունը, որ ինձ ծնկի է բերում
Հարավի, ինչ-որ դռան, ինչ-որ անկյան առջև:

***
Եթե կարողանայի կյանքս նորից ապրել,
հաջորդ կյանքում կփորձեի ավելի շատ սխալներ անել:
Չեի փորձի լինել այսպես կատարյալ, ավելի շատ կթուլանայի:
Ավելի հիմար հիմար կլինեի, քան եղել եմ
իսկապես այնքան քիչ բանի լուրջ կվերաբերվեի:
Պակաս զգուշավոր կլինեի,
ավելի շատ վտանգի կդիմեի,
ավելի շատ կճամպորդեի,
ավելի շատ մայրամուտներ կնայեի,
ավել ի շատ լեռներ կբարձրանայի, ավելի շատ գետերում կլողայի:
Ավելի շատ վայրեր կգնայի, որտեղ չեմ եղել
ավելի շատ պաղպաղակ կուտեի և պակաս բակլա,
ավելի շատ իրական խնդիրներ կունենայի և պակաս մտացածին:
Ես այն մարդկանցից մեկն եղա, ով ապրեց խոհեմ,
և բեղմնավոր իր կյանքի յուրաքանչյուր րոպեն
իհարկե ուրախության պահեր նույնպես ունեցել եմ:
Բայց եթե կարողանայի վերադառնալ, կփորձեի
միայն լավ պահեր ունենալ:
Բայց եթե չգիտեք, ասեմ` կյանքը դրանցից է ստեղծված`
միայն պահերից. ուրեմն այս պահը բաց չթողնես:
Ես այն մարդկանցից էի, որ երբեք
ոչ մի տեղ չէր գնում առանց ջերմաչափի,
տաք ջրով շշի,
անձրևանոցի և օդապարիկի,
եթե կարողանայի կրկին ապրել, ավելի թեթև կապրեի:
Եթե կարողանայի կրկին ապրել,
գարնան գալու հետ
կսկսեի բոկոտն քայլել`
և կշարունակեի բոկոտն մնալ մինչև աշնան վերջը:
Ավելի շատ կշրջեի կառքով,
ավելի շատ մայրամուտներ կնայեի,
ավելի շատ կխաղայի երեխաների հետ,
եթե միայն առջևում կրկին կյանք ուենայի:
Բայց դե տեսնում եք, ութսունհինգ տարեկան եմ….
Արդեն գիտեմ, որ քիչ-քիչ մեռնում եմ:

(c) Թարգմանիչ Ռուզաննա Պետրոսյան

Աղբյուրը՝ granish.org