Պարույր Սևակի նամակներից Սուլամիթային

17.7.1961 թ. Սոչի:
Իմ երեկվա ուրախություն: Իմ մշտական ցավ, Ս-ու-լ-ա, Ի՞նչ գրեմ քեզ: Որտեղի՞ց բառեր գտնեմ: Գնացքն ընթանում է և տանում է մարդկանց, նրանց թվում մի դիակ` այն միակ տարբերությամբ, որ նա` այդ դիակը, դեռ ընդունակ է տառապել այդպես անմարդկայնորեն... Տոլստոյի մոտ, չեմ հիշում որտեղ, կա զարմանալի դիպուկ դիտողություն. ճանապարհի կեսին անցորդը մտածում է այն մասին, թե ինչ թողեց, ճանապարհի երկրորդ կեսին` այն մասին, թե ինչ է սպասվում իրեն: Հազար անգամ ես ինձ վրա փորձել եմ այս դիտողության ճշմարտացիությունը: Իսկ այս անգամ ինքը` Տոլստոյն է հերքվել,- ճանապարհի կեսը ես վաղուց եմ անցել, իսկ ահա անընդհատ մտածում եմ այն մասին, թե ինչ եմ թողել...Ոչ մի կերպ չեմ կարողանում վերստին միանալ: Ոչ մի կերպ չեմ կարողանում մտածել այն մասին, թե ինչ է ինձ ապասվում: Ոչ մի կերպ ուշքի չեմ գալիս... Ինչու՞ է դա այդպես: Ինչու՞ մենք պիտի այդպես տանջվենք: Ես «նրբակիրթ» մարդ եմ, վերջին ժամանակներս, դու չե՞ս նկատել, նույնիսկ չեմ կարողանում ինձ զսպել, «խաղալ» ուրիշների ներկայությամբ: Իսկ գնացքում այս օրերին ինձ այնպես եմ պահում, ասես վիճել եմ բոլոր ուղևորների հետ, թվում է, նույնիսկ վախենում են ինձ դիմել հարցերով կամ խնդրանքով... Ես այնպիսի զգացողություն ունեմ, կարծես իմ մարմինը չի գտել սեփական կաղապարը: Իմ ամբողջ կաղապարը քո կաղապարի դրոշմն է, իմ ոտքերը ոչ թե ինձ, այլ քեզ են տանում... Ազատիր ինձ այս սարսափելի զգացողությունից, արա այնպես, որ այդպես կենդանի չտեսնեմ քեզ, չզգամ քո կաղապարը` քեզ` իրական... Հիդրան, գիտեմ բնագիտությունից, այն էակն է, որին ինչպես էլ կտրատես, նրա ցանկացած կտոր գլուխ է ձեռք բերում և ապրում է իր ինքնուրույն կյանքով: Չգիտեմ դու ինչպես, բայց ես վերջնականապես հասկացա, որ դու իմ կեսն ես: Կյանքն ինձ երկու կես է արել: Ու ես հիդրայից վատն եմ. չեմ կարողանում ապրել առանց իմ կեսի: Ասա, ես ինչպե՞ս Հիդրա լինեմ... Այսպես անհնար է գոյատևել: Ինչ-որ բան մտածիր, իմ ուժեղ... Աչքերս դարձել են անշարժ, ինպես դիակինը: Նրանք նայում են մի կետի: Այդ կետը դու ես: Եվ հորիզոնն ես դու: Բայց ախր ես հենց դա չունեմ.- չկա հորիզոնը: Այն վերջանում է այնտեղ, որտեղ սկսվում է քո ձայնը, քո ժպիտը, քո «սիրում եմ քեզ»-ը... Դու իսկապե՞ս սիրում ես ինձ: Ինձ հաճախ է թվում, որ ճիշտ է Մարիտեն, թե դու պարզապես ցանկանում ես ինձ: Իսկ դա վիրավորական է: Այդպես չի կարելի, հարազատս: Մի մտածիր, թե ես այդքան թույլ եմ: Եղիր անկեղծ, ու ինձ համար ավելի հեշտ կլինի, և ես ավելի ուժեղ կլինեմ... Հիմարություններ եմ դուրս տալիս, ներիր... Պարզապես շատ ցավալի է, պարզապես օդ չկա: Պարզապես... Ահա և քե Գուտաուտան: Դու հավանաբար ամբողջ կյանքում պիտի այստեղ ապրես: Համենայն դեպս, հաճախ կլինես այստեղ, ամեն տարի...Եվ ես իրավունք չեմ ունենա տեսնել քեզ, իմ սիրելիին.... Գնացքը ուժեղ ցնցում է, և ձեռքս դողում է: Ու դրանից ես ինձ լավ եմ զգում. ինչ-որ հավասարակշռություն է ստացվում իմ ներքին մշտական դողի ու արտաքինի միջև: Իսկ այդպես ախր կարելի է խենթանալ: Հիշում եմ` դու ասացիր. «Չեմ սիրում այդ բառը», այսինքն` «խենթանալ»: Դե ինչ, սիրում, թե չես սիրում այդ բառը, միևնույն է, առանց դրա ես չեմ կարող յոլա գնալ... Եթե դու հիմա ինձ տեսնեիր, կգուրգուրեիր քնքուշ-քնքուշ, քանզի դեմքիս սառել է ցավի ճիչը. «Սուլա, Սու-լա, Ս-ու-լ-ա»: Դու էլ ես հիմա գնացքում, կամ շուտով կլինես: Քո տրամադրությունն էլ կլինի հենց այսպիսին, կամ... աստված գիտի: Ու կարիք չկա տանջվել նաև կասկածներով: Առանց այդ էլ քո կարոտն անտանելի է: Կարոտը: Ընդամենը երկու օր էլ չի անցել, ինչ մենք բաժանվել ենք, իսկ ինձ թվում է, թե քեզ չեմ տեսել արդեն չգիտեմ քանի տարի: Եվ էլ ե՞րբ, աաստված իմ, կտեսնեմ քեզ, իմ Սու-լա, իմ սիրելի: Գոնե դու պարեիր Մոսկվայում: Դե լավ: Էլ չեմ կարողանում: Շուտով, ահա-ահա կհասնենք Սուխում: Ուզում եմ այս նամակն այնտեղից ուղարկել: Վերջում չեմ կարող քեզ չասել` երջանիկ ժպտալով, երջանիկ այնքան, որքան կարելի է լինել իմ վիճակում: Չեմ կարող քեզ շնորհակալություն չասել այն բանի համար, որ դու ինձ պատվիրեցիր քեզ գրել ուղղակի տան հասցեով: Երբ դու ասացիր այդ մասին, ես չգնահատեցի ինչպես հարկն է: Հետո հանկարծ հասկացա, ու դրանից հոգիս մի տեսակ թեթևացավ: Կնշանակի, դու ինձ քեզ տու՞ն ես առաջնորդում: Ուրեմն ես քո հարազա՞տն եմ` դրա իրավունքով: Շնորհակալություն քեզ, իմ Կին, իմ հավերժ Հարսնացու: Ես քեզ երախտապարտ կլինեմ դրա համար: Եթե ոչ ես, ապա իմ սիրելի դստրիկը...Սուլամիթա անունով: «Քո անունը (և իմ դստեր),- ինչպես յուղով հեղված»... Եվ ինձ ոչինիչ չի մնում, քան սպասել քո շնչառությանը` փակված ծրարների միջով: Թող քո մայրն ինձ շատ սիրի: Չէ՞ որ ես արժանի եմ դրան` այնպես եմ սիրում նրա աղջկան, այնպես չեմ ապրում առանց նրա...Երբևէ ես կհամբուրեմ նրա մայրական կուրծքը: իսկ առայժմ...շնչում եմ քո մազերի բույրը...»:

Հ.Գ. Իր այս նամակի վերջին հատվածը Սևակը չէր մոռանալու և մեկ շաբաթ անց, արդեն Երևանում, գրելու էր իր «Քո անունը» բանաստեղծությունը... Ահա այն Քո անունը Ես ատում եմ քո անունը, Ինչպես որ դու քեզ փայփայած Իմ ձեռքերն ես ատում գուցե: Ես ատում եմ քո անունը, Որ խրվել է իմ լեզվի մեջ Փշատենու փշի նման: Եվ դու ինչո՞ւ ինձ չես հարցնում, Թե քո անունն ի՛նչ գույն ունի: Ես ատում եմ եւ այդ գույնը: Եթե աղջիկ ես ունենամ՝ Նա կկոչվի քո՛ անունով: Ես ատում եմ քո անունը...

1961թ.