Մայիսի 4-ին տեղի ունեցավ «Գրքամոլ» ակումբի երկրորդ մակարդակի երկրորդ հանդիպումը: Քննարկման համար ընտրվել էր մոսկվահայ Մարկ Արենի
«Այնտեղ, որտեղ ծաղկում են վայրի վարդեր. անատոլիական պատմություն» գիրքը, որի ընտրությունը պայմանավորված էր Հայոց ցեղասպանության հարյուրամյակի հետ:
Ներկաների մեծ մասին գիրքը դուր էր եկել: Այն հնարավորություն էր տվել թուրք-հայկական հարաբերությունները դիտարկել երկու կողմից, պատկերացում կազմել նաև թուրք ժողովրդի` տվյալ հարցի շուրջ ունեցած տեսակետի մասին:
Գիրքը այն մասին էր, թե ինչպես մի հայատյաց թուրք յոթանասուն տարեկանում պարզում է, որ իր ծնողները հայեր են եղել, ու ինչպես է այդ տեղեկատվությունը ազդում ծերունու կյանքի վրա:
Հեղինակը փորձում էր բացահայտել ներկայիս սերունդի վերաբերմունքը այդ հարցին, և ինչպես գրքի վերջում է նշվում, հույսը ապագա սերունդն է.
«Կյանքը դասավորվել է այնպես, ինչպես դասավորվել է: Անցյալը հնարավոր չէ ուղղել: Ուղղել կարելի է միայն ապագան, և, միգուցե, նոր սերնդի մոտ դա ստացվի»:
Հարց է ծագում, իսկ ինչպիսի՞ վերաբերմունք ունի հայ ներկայիս երտասարդությունը դրա հետ կապված:
Ներկաների մի մասը գտնում էր, որ թշնամանքը, որը առաջանում է միայն «թուրք» բառը արտաբերելիս, չպետք է շարունակի արմատավորված մնալ հայ երիտասարդության մեջ, այլ պետք է անել քայլեր` նշելով, որ թուրք մտավորականությունը, ժողովրդի մի մասը ընդունում են, որ եղել է ցեղասպանություն:
Ներկաների մյուս մասը հակված չէր այդ տեսակետին և պարբերաբար առաջադրում էր հարցեր, որոնք դեռևս միանշանակ պատասխան չունեն:
Սակայն մի՞թե քայլը պետք է լիներ հայերի կողմից: Արդյո՞ք նման հանգուցալուծումը, մեր զգոնության կորուստը հղի չէ վտանգավոր հետևանքներով: Եվ վերջապես, ո՞վ կարող է երաշխավորել, որ առանց պատժի, առանց համապատասխան փոխհատուցման նման նուրբ հարցի լուծումը կվերացնի կոնֆլիկտը երկու ազգերի միջև: Ո՞վ կարող է երաշխավորել, որ բիրտ, կապիտ, դաժան, վայրագ ազգային նկարագիր ունեցող Թուրքիան չի կրկնի այն, ինչ տեղի է ունեցել 100 տարի առաջ: Չէ՞ որ Հայաստանը դեռևս շարունակում է կանգնել նրանց ճանապարհին` թե՛ տնտեսական, և թե՛ քաղաքական տեսանկյունից:
Մինչև այժմ էլ գոյություն ունեն վրիժառուական խմբեր, որոնք շարունակում են սառը պատերազմը, ինչպես օրինակ գրքում նշված «գորշ գայլեր»-ի խմբավորումը: Ու այստեղ հիշում ենք Հ. Թումանյանի քառյակներից մեկը.
Բերանն արնոտ Մարդակերը էն անբան
Հազար դարում հազիվ դառավ Մարդասպան.
Ձեռքերն արնոտ գնում է նա դեռ կամկար,
Ու հեռու է մինչև Մարդը իր ճամփան:
Թուրք ժողովուրդը նույնպես դեռևս շատ հեռու է դեպի Մարդը, քաղաքակիրթ, առանց բռնության պետություն տանող ճանապարհից: Ու ինչքան էլ թուրք մտավորականները, ժողովրդի մի մասը ընդունի Ցեղասպանությունը, միևնույնն է, առանց պետական մակարդակով ընդունելու ու համապատասխան պատժի, դա նշանակություն չունի: Ի վերջո, 100 տարի առաջ տեղի ունեցած ազգասպանությունը կազմակերպվել էր ոչ թե թուրք ժողովրդի, այլ երիտթուրքական
կառավարության կողմից:
Ու քանի դեռ մենք չունենք հաստատուն հիմքեր, հաստատուն տնտեսություն և քաղաքական կայունություն, ու կարծես թե գտնվում ենք շրջափակման մեջ, հայ ազգը պիտի միշտ լինի զգոն, գիտակից, առանց զիջումների ու միշտ պայքարի մեջ:
«Ապօրինությունը չի կարելի կանգնեցնել օրենքով: Գիշատչին կարող է հաղթել միայն մեկ ուրիշ գիշատիչը»:
Հ.Գ. Գրքամոլ Ակումբի հաջորդ հանդիպումը նախատեսված է մայիսի 16-ին, որտեղ ակումբի անդամները պետք է կատարեն ամփոփիչ թեստային աշխատանք՝ իրենց կարդացած բոլոր գրքերը ամփոփելու համար: Իսկ հաջորդ քննարկումը նախատեսված է մայիսի 23-ին, որտեղ քննարկվելու է Ֆեոդոր Դոստոևսկի «Ապուշը» գիրքը:
Հանդիպման բոլոր նկարներն՝
այստեղ:
մեկնաբանություններ