Ռուբեն Հովսեփյան «Մարիամ տատի գանձը»

2021-09-29 2174

Մեր գյուղից ինձ հայտնեցին, որ մեռել է Մարիամ տատը: Մեռել է՝ օր առաջ կանխազգալով մահը: Երեկոյան լողացել է, հագել է հարս օրերի ճերմակ շապիկը, հրաժեշտ է տվել թոռներին, հարևաններին, ծոռներին ու անկողին է մտել իբր քնելու, բայց մեռել է:

Նա գուցե հարյուր տարեկան էր, գուցե՝ ավելին, ոչ ոք ստույգ չգիտեր նրա տարիքը: Չգիտեմ որ թվականից սկսած՝ նրա տարիքն այլևս չէր ավելանում, անցնող տարիներն իրար չէին գումարվում: Համենայն դեպս ինձ համար Մարիամ տատը վերջին տարիներին նույն տարիքի էր, ինչ այն ժամանակ, երբ մենք՝ այսօրվա հասուն տղամարդիկս, գիժ ուլերի նման ոտնատակ էինք անում գյուղի բանջարանոցները, փայտե սրերով գլխատում էինք կաղամբները, նորատունկ անտառում ռոբինհուդյան խրախճանք էինք սարքում, ռազմական ամենաիսկական խորհրդակցություններ էինք հրավիրում ստորգետնյա մեր «բունկերում», և ամեն մեկս մի-մի Դոն-Կիխոտ դարձած, հարձակվում էինք նախկին սպանդանոցի կիսաավերակ պատերի վրա:

Մենք վայրենի տղաներ էինք: Մեզ վռնդում էին բանջարանոցներից, բակերից, նորատունկ անտառից, խոսքները մեկ արած՝ բոլորն ուզում էին մեր միջից հանել խենթությունը, ուզում էին ընտելացնել, ինչպես երևի գիժ ուլերին են ընտելացնում:

Մեր միակ պաշտպանը Մարիամ տատն էր: Նա մեր խենթությունները ընդունում էր այնպես, ինչպես ծառերի ծաղկումն էր ընդունում, ամպերի գոռգոռոցը, առվի քչքչոցը, տաքուկ թխսկանի տակ դարսված հավկիթների ճաքճքոցը…

Նա այն բախտավոր մարդկանցից էր, ովքեր կենդանության օրոք արդեն քայլում են առասպելների ուղեկցությամբ:

Ասում էին, թե նա հմայանքով է զբաղված, կախարդ է:

Նա կարողանում էր բուժել օձի խայթոցը, զանազան հիվանդություններ, գիտեր, թե որտեղ է բուսնում այս կամ այն բանջարը, ծաղիկը, երբ է ձյուն գալու, անձրև, որ տարին է չորային լինելու, որ մարդն է չար, որը՝ բարի…

Նրա կովը ամենակաթնատուն էր թաղում, նրա հավերը ամենախոշոր ձվերն էին ածում, նրա այգում հասունանում էին ամենաքաղցր մրգերը:

Այդպես էր, բայց նա կախարդ չէր: Նա մեծ, իմաստուն կին էր: Նա կովի, հավերի, ծառերի հետ վարվում էր այնպես, ինչպես մեզ հետ էր վարվում:

Նա գիտեր բնությունը, գիտեր կյանքը: Նա գիտեր, որ եթե ճահճուտից տզրուկ ես ուզում որսալ, ապա պիտի կտրես մատդ, որ արյան հոտի վրա մոտ գան դրանք: Իսկ մարդիկ կարծում էին, թե նա հմայում է տզրուկներին: Չգիտես ինչու մենք հավատում էինք նրա շուրջ պտտվող միայն մի առասպելի: Մարիամ տատը նկուղում միշտ փակ էր պահում իր սնդուկը, որի մեջ, ըստ այդ առասպելի, անհամար գանձեր կային: Հավատում էինք, երևի այն պատճառով, որ մեր ընկերը՝ Մարիամ տատի թոռը, նույնպես հավատում էր գանձի գոյությանը: Նա մեզ մանրամասն նկարագրել էր սնդուկի չափսերը, գույնը, կողպեքի ձևն ու մեծությունը և խորհրդավոր բանալին, որ շղթայիկով, խաչի նման, միշտ կախված էր տատի վզից: Ու սնդուկը բորբոքում էր մեր երևակայությունը…

Թաղման հաջորդ օրը, երբ ես պատրաստվում էի քաղաք վերադառնալ, ընկերս՝ Մարիամ տատի թոռը, ինձ իրենց նկուղը տարավ:

– Հիշո՞ւմ ես,- ասաց,- գյուղում խոսում էին տատիս գանձերի մասին:

– Հիշում եմ,- ասացի:

Ընկերս ինձ ցույց տվեց առասպելական սնդուկը, տատի վզից հանած շղթայիկով բանալին, հսկայական կողպեքը:

Սնդուկի ներսում Մարիամ տատի շորերն էին և ընդամենը մի եռանկյունաձև ծրար, ռազմաճակատից չվերադարձած որդու վերջին նամակը, ծրարի մեջ՝ չորացած տերև:

Դա նամակ էլ չէր. հապճեպ գրված երկտող էր.

«Ներիր, մայր, ծաղիկ չգտա: Հրաշքով փրկված մենավոր մի կեչի կա միայն, որի տերևն էլ ահա ուղարկում եմ քեզ»:

Ես և ընկերս զգուշորեն ծրարի մեջ կրկին փակեցինք Մարիամ տատի գանձը:

Հեղինակ՝ © Ռուբեն Հովսեփյան

Դիտեք ավելին Ստեղծագործություններ բաժնում

մեկնաբանություններ