Էննի Բեյքեր «Կինոնկար»

2024-04-19

Որպես 2014 թ. Պուլիցերյան մրցանակի դափնեկիր՝ այս ստեղծագործությունն անվանվել է «բանականության թատրոն»:

Պիեսի գործողությունները ծավալվում են Մասաչուսեթսի կենտրոնական մասում գտնվող կիսավեր կինոթատրոնում, որտեղ քիչ վարձատրվող երեք աշխատակիցներ մաքրում են հատակը և գնում՝ դիտելու նահանգի վերջին 35 միլիմետրանոց կինոժապավեններից մեկը:

Էննի Բեյքերը «Նոր դրամատուրգներ» կոչվող դրամատուրգների կոալիցիայի անդամ է և նոր «Սիգնիչըր» թատրոնի[1] հինգ ռեզիդենտ դրամատուրգներից[2] մեկը:
Բեյքերն ասում է. «Սիգնիչըր» ռեզիդենտ դրամատուրգների ծրագիրը փոխել է իմ կյանքը: Այն ինձ ոչ միայն տալիս է համախմբվածության և աջակցության աննախադեպ զգացում, այլև թույլ է տալիս գրելու այնպիսի պիեսներ, որոնք ես ուզում եմ գրել: Վստահության շնորհիվ, որ նրանք ներշնչել են ինձ և իմ դրամատուրգ գործընկերին և այն ազատությամբ ու տարածությամբ, որով մեզ ապահովել են, ես այժմ ավելի բարձր չափանիշների եմ ձգտում»:

Էննի Բեյքերի յուրօրինակ պիեսը ներառում է ոչ միայն երկխոսություն, այլև լռության պահեր, որոնք հաճախ ավելի խոսուն են, քան բառերը: Դադարներն ու մտածմունքի պահերը շատ հստակ դրված են Էննի Բեյքերի պիեսում, որի սցենարում նշվում է. «Ուրախ դադար, երբ նրանք հասկանում են, որ կոտրել են լարվածությունը, ապա անհարմար դադար՝ այդ ուրախ դադարից հետո…» և «Շա՜տ երկար, անհարմար դադար»: Դրանք ընդգծելն էլ հետաքրքիր է, քանի որ Բեյքերը դադարների միջև հստակորեն ստեղծում է խաղի պահեր: Լռությունը դառնում է շատ ակտիվ։ Արդյունքն իրականության զգացումն է և տպավորիչ իրատեսական երկխոսությունը: Դրամայում կատակերգական, լարվածության և դրամատիկ պահերը տեղի են ունենում իրական ժամանակում, քանի որ մենք ինքներս կարող ենք դրանց առերեսվել բեմից դուրս:

Նվազագույն միջոցների սպառումը հանդերձանքի, դեկորացիայի, լուսավորության վրա նույնպես այս դրամայի յուրահատկություններից է: Գործողությունները տեղի են ունենում դահլիճում, որի հատակին պոպկորն է շաղ տված: Երեք աշխատակիցները եկել են թատրոնը մաքրելու: Սեմը 35 տարեկան է և ապրում է տանը իր ծնողների հետ: Ռոուզը 25 տարեկան է և սիրային հարաբերությունների հետ կապված խնդիրներ ունի: Իսկ Էյվրին քոլեջից տարկետում է վերցրել. նրա բացառիկ դեմքի արտահայտություններն ու մարմնի տարօրինակ շարժումներն իսկապես զվարճալի են: Սեմը, Ռոուզը և Էյվրին իրենց առօրյա խնդիրներն ունեն, որոնց հետ մենք բոլորս առնչվում ենք: Սեմն ու Ռոուզը պարբերաբար գումար են գողանում թատրոնից, ինչն անվանում են «ճաշի փող վերցնել», իսկ Էյվրիին, որը նրանց նախատում է, միասնության կոչ են անում: Էյվրին տեղեկացել է, որ անտեսանելի սեփականատերը ցանկանում է թատրոնը վաճառել մեկ ուրիշի, ով այն վերածելու է թվային նախագծի: Հերոսները չեն ցանկանում, որ դա տեղի ունենա: Նրանք երկար զրուցում են այդ թեմայի շուրջ, քննարկում՝ արդյոք կինոն ապագա ունի՞, թե՝ ոչ:

«Vanity Fair» ամերիկյան ամսագիրը գրում է, որ բրուքլինցի տաղանդավոր հեղինակն անդրադառնում է մեծ թեմաների, ինչպիսիք են՝ սեր և հավատարմություն, բարություն և դաժանություն, երևակայություն և իրականություն, և այս ամենն անցկացնում երեք անհաջողակ կերպարների պրիզմայով, ովքեր մաքառում են անմխիթար կինոթատրոնում իրենց անհեռանկար աշխատանքի համար:

Երեք կերպարների փոքրիկ կռիվները և սրտաճմլիկ տեսարանները տեղի են ունենում դատարկ միջանցքներում, բայց շատ ավելի հետաքրքիր են, քան էկրանին ցուցադրվող անփայլ, երկրորդ անգամ ցուցադրվող ֆիլմերը: Լինելով խորաթափանց և ունենալով մանրակրկիտ մշակված կատակերգական բնույթ՝ «Կինոնկարը» ծիծաղաշարժ և իրականության սրտառուչ ճիչ է արագ փոփոխվող աշխարհում:


[1] Signature Theatre - Նյու Յորքում գտնվող թատրոն, որտեղ բեմադրվում և մրցանակի են արժանանում Բրոդվեյում չցուցադրված  ու ճանաչում ձեռք չբերած պիեսները: Շահույթ չհետապնդող թատրոն է:

[2] Ռեզիդենտ դրամատուրգները ճանաչված դրամատուրգներ են, ովքեր իրենց կարիերան նվիրել են բեմի և էկրանի համար գրելուն՝ լինելով տվյալ հաստատության հիմնական հենասյուները:

© Նյութը պատրաստեց՝ Անի Գասպարյանը:

մեկնաբանություններ