Ջերիկո Բրաունի առաջին գիրքը՝ «Խնդրեմ»-ը, արժանացել է Ամերիկյան գրքի մրցանակի: Նրա երկրորդ գիրքը՝ «Նոր կտակարան»-ը, շահել է «Անիսֆիլդ-Գայլ» գրքի մրցանակը: Երրորդ ժողովածուն «Ավանդույթ»-ն է, որն էլ 2020 թ. արժանացել է Պուլիցերյան մրցանակի: Ջերիկո Բրաունի բանաստեղծությունները հայտնվել են տարբեր ամսագրերում և «Լավագույն ամերիկյան պոեզիայի» մի քանի հատորներում: Նա դոցենտ է և Էմորիի համալսարանի «Ստեղծագործական գիր» ծրագրի տնօրեն:
«Ավանդույթ» ժողովածուի բանաստեղծությունները մեկ թվում են քնքուշ և խոցելի, մեկ դառնում են խիստ և սառը: Ժողովածուում տեղ գտած բանաստեղծությունները սիրո և մահվան «ավանդական» թեմաների մասին են: Դրանք ազգային անարդարության սուր պատմությունները միաձուլում են անձնական ցավերի հետ: «Ավանդույթը» ներառում է սիրային բանաստեղծություններ և էլեգիաներ. բանաստեղծություններ, որոնք հուզիչ կապ են ստեղծում «ավանդական» քնարական տեքստերի` շուշաններ, հունահռոմեական լանդշաֆտներ, թանգարանային նկարներ և վտանգ պարունակող այժմեականության միջև:
Իր հարցազրույցներից մեկում բանաստեղծն ասել է. «Փոխաբերությունը հուսահատության նշան է, երբ ունենք մեկ այլ բառի կարիք մեր զգացածը պատկերելու համար... որովհետև փոխաբերությունը մեզ օգնում է ապահով զգալ»:
Բրաունն իր շատ բանաստեղծություններում ներկայացնում է երկու իրարից տարբերվող ավանդույթների հետաքրքիր զուգադրում. ծաղիկների ամենամյա տունկ և ոստիկանության կողմից սևամորթների սպանություն: Սրանք երկուսն էլ ժամանակին գեղեցիկ էին և վերջում երկուսին էլ «կտրում են» իրենց ծաղկման շրջանում: Այս փոփոխությունը տեղի է ունենում այն ժամանակ, երբ նկարագրում են տղամարդկանց, որոնք ծաղիկներ են լուսանկարում ապագա սերունդների համար: Այս ամենը տարօրինակ է թվում այնքան ժամանակ, քանի դեռ ընթերցողը չի գիտակցում, որ տեսանյութում նկարահանվել են նաև այս երեք տղամարդկանց կյանքի վերջին պահերը:
Մի շարք բանաստեղծություններում Բրաունը շարունակում է հիշել սևամորթ ամերիկացիների, որոնք սպանվել են ոստիկանների կողմից ձերբակալության ժամանակ:
Ջերիկո Բրաունը ընկերական հարաբերությունների մեջ է ամերիկացի սևամորթ այլ բանաստեղծների հետ (Թերընս Հեյըս, Դինես Սմիթ, Կլաուդիա Ռենքին), որոնք հաստատակամորեն գրում են ռասիզմի ժանտախտի մասին: Իրականում այս գրողները փոխանցում են ժամանակակից ուղերձներից ամենաարդիականը՝ հավաքականորեն և անհատապես մեզ կրկին ու կրկին հիշեցնում են, որ պետք է անհանգստանալ, քանի որ «Սևամորթների կյանքը նշանակություն ունի» (#BlackLivesMatter):
Բրաունի գործերի մեծ մասը ավանդույթի մասին են. ի՞նչ ավանդույթների կողքին ենք մեզ հարմարավետ զգում և ի՞նչ ավանդույթներ պետք է կերտել ապագայի համար:
Բրաունի երևակայական տառապանքներում նույնիսկ իր ամենաքնարական պահերին մարմինը պայքարում է ազատվելու այն ուժերից, որոնք ամենուր փորձում են այն ծուղակը գցել և կործանման տանել:
«Ավանդույթ»-ում Բրաունը ներմուծել է իր իսկ հորինած բանաստեղծական ձևը, որը նա անվանում է «դուպլեքս»: Վերջինս նման է գազելին[1], ինչպես նաև դրան հատուկ են անգլիական սոնետին բնորոշ հնչունային շարքերն ու բլյուզ երաժշտության բառային կրկնությունները:
«Ես ուզում էի հորինել այս ձևը, որովհետև ուզում էի միաձուլել Արևելքն ու Արևմուտքը և ներմուծել աֆրոամերիկյան այս հարուստ ոճը»,-ասում է Բրաունը: «Հենց այդտեղ է անհրաժեշտություն առաջացել. ունենալ բանաստեղծության մի տեսակ, որտեղ մենք կհասկանանք՝ «սա հիշեցնում է մեր կյանքը»»:
«Ավանդույթ»-ում ընդգրկված է Բրաունի ներմուծած դուպլեքսի ձևով չորս բանաստեղծություններ, որոնք բոլորը վերնագրված են «Դուպլեքս»: Ներկայացնում ենք դրանցից մի հատված.
Ահա իմ հիվանդության մի ախտանիշ.
Ինձ սիրում են այն մարդիկ, որոնք ինձ կարոտում են:
Ինձ լքում են այն մարդիկ, որոնք ինձ կարոտում են
Երազում, որտեղ ես կղզի եմ:
Երազում, որտեղ ես կղզի եմ,
Ես հույսով կանաչում եմ: Կուզեի այնտեղ էլ հանգչել:
[1] Պոեզիայի տեսակ, որը ծագել է Արևելքում յոթերորդ դարում և կազմված է երկտող ոտանավորների շարքերից:
© Նյութը պատրաստեց՝ Անի Գասպարյանը:
մեկնաբանություններ