Լին Նոթիջ «Քրտինք»

Դրամատուրգ և սցենարիստ Լին Նոթիջը առաջին անգամ Պուլիցերյան մրցանակի արժանացել է 2009 թ. «Կործանված» դրամայի համար: Դրաման Կոնգոյի քաղաքացիական պատերազմի տարիներին բռնությունների ենթարկված կանանց մասին է:

Լինը միակ կինն է, որը դրամայի անվանակարգում երկու անգամ Պուլիցերյան մրցանակ է ստացել: Դրա շնորհիվ նա դասվում է այնպիսի հայտնի դրամատուրգների շարքին, ինչպիսիք են Թենեսի Ուիլյամսը, Թորնթոն Ուայլդերը և Ավգուստ Վիլսոնը:

Նախքան գրող դառնալը, Նոթիջն աշխատել է Amnesty International միջազգային իրավապաշտպան կազմակերպությունում: Այսօր նա Կոլումբիայի համալսարանի դրամատուրգիայի պրոֆեսոր է:

«Քրտինք» ներկայացման պրեմիերան տեղի է ունեցել 2015 թ. Օրեգոն նահանգում: 2016 թ. բեմադրվել է Նյու Յորքի հանրային թատրոնում, իսկ հաջորդ տարի՝ Բրոդվեյում, որտեղ էլ արժանացել է Պուլիցերյան մրցանակի: 2018 թ. կայացել է լոնդոնյան պրեմիերան, իսկ 2019 թ. «Երեկոյան ստանդարտ» թատրոնի մրցանակաբաշխության[1] կողմից ճանաչվել է «Լավագույն ներկայացում»:

Այս հզոր դրաման հանդիսատեսին հիշեցնում է այն խնդիրների մասին, որոնց դեռ բախվում են ամերիկյան երազանքի հետևից գնացող բանվորները:

Գործողությունը տեղի է ունենում Փենսիլվանիա նահանգի Ռիդինգ քաղաքում գտնվող մի մտացածին բարում: Նոթիջն ընտրել է Ռիդինգ քաղաքը, քանի որ ըստ 2011 թ. ԱՄՆ-ի Բնակչության մարդահամարի բյուրոյի[2] տվյալների՝ այն ճանաչվել է Ամերիկայի ամենաաղքատ քաղաքը: Ռիդինգ կատարած բազմաթիվ այցերի, մարդկանց և նրանց խնդիրներին ծանոթանալու արդյունքում ծնվել է «Քրտինք» դրաման:

Դրամայում ներկայացվում է պայմանական ազատ արձակված սպայի, երկու նախկին դատապարտյալների և երեք կանանց հանդիպում, որոնք մանկության ընկերներ էին և աշխատել էին նույն գործարանում: Նոթիջը մեկ ներկայացնում է ներկան, մեկ տեղափոխվում ութ տարի առաջ տեղի ունեցած իրադարձությունները, երբ դեռ վերոնշյալ կերպարները միասին աշխատում էին պողպատի գործարանում: Գործարանում, որտեղ նրանք աշխատել էին երկար տարիներ, փոփոխություններ են տեղի ունենում: Արյունը, քրտինքն ու արցունքները և անգամ սերնդեսերունդ ձգվող հավատարմությունը, որ ցուցաբերել են այս աշխատողները գործարանի հանդեպ, կարծես թե արժեք չունեն: Միջին խավի արհմիութենական պողպատագործները ծրագրել էին գումար տնտեսել, արձակուրդի գնալ, այնուհետև բարեխիղճ կենսաթոշակ ստանալ, բայց լուրեր են պտտվում, որ ընկերությունը ցանկանում է աշխատողներին ազատել: Նրանք թռուցիկներ են փակցնում ոչ արհմիութենական լատինամերիկացի աշխատողների հավաքագրելու համար՝ ավելի քիչ փողի դիմաց: Սկսվում է պատերազմ համայնքի և կապիտալիզմի միջև: Ստեղծված լարվածությունը սկսում է ոչնչացնել ոչ միայն աշխատատեղերը, այլև մարդկանց միջև ձևավորված լավ հարաբերությունները: Գործարանի կողմից որդեգրված ռասայական խտրականության քաղաքականությունը մեծապես ազդում է տարբեր ռասաների պատկանող կանանց ընկերական հարաբերությունների վրա:

«Քրտինք» դրամայում մեզ հանդիպում են լավ ու վատ հատկանիշներով հերոսներ: Հեղինակը մեզ չի ասում, թե ով է ճիշտ կամ ով` սխալ, բայց միշտ ցույց է տալիս, թե ով է մարդկային: