Պաուլա Վոգելն ամերիկացի դրամատուրգ է, ով 1998թ․-ին արժանացել է Պուլիցերյան մրցանակի դրամա անվանակարգում` իր «Ինչպես վարել սովորեցի» պիեսի համար։ Պիեսի պրեմիերան տեղի է ունեցել 1997 թ․-ին՝ Բրոդվեյի սահմաններից դուրս՝ Vineyard թատրոնում ^[1], որտեղ կերպարներին մարմնավորել են Մերի Լուիզ Փարքերն ու Դեյվիդ Մորսը: Պրեմիերայից ի վեր պիեսը բեմադրվել է ամբողջ աշխարհում՝ Իռլանդիայում, Մեծ Բրիտանիայում, Բրազիլիայում և տասնյակ եվրոպական ու ասիական երկրներում։

Պաուլա Վոգելի բեկումնային և հակասական պիեսը 1960-ականների Մերիլենդում ապրող մի երիտասարդ աղջկա և իր քեռու միջև եղած բարդ հարաբերությունների մասին է։ Այն անդրադառնում է մանկապղծությանը, դրա զոհերին, ինչպես նաև սիրո և ընտանիքի բարդություններին: Ժամանակային անկանոն ֆլեշբեքերի^[2] միջոցով Լիլ Բիթը, որն այժմ քառասունին մոտ կին է, սեքսի և կյանքի մասին սովորելու նպատակով կիրառում է «վարել սովորել» փոխաբերությունը։ Նա, սակայն, սովորում է այս ամենի մասին իր մորաքրոջ ամուսնուց՝ Պեկից, ում հետ սեռական հարաբերություններ ունի:

Պիեսը սկսվում է երիտասարդ աղջնակ Լիլ Բիթի պատանեկությունով և ավարտվում, երբ աղջիկն արդեն քառասունին մոտ է։ Յուրաքանչյուր տեսարան պատկերված է իբրև մեքենա վարելու դաս, որն իրականում արտացոլում է կյանքի դասեր: Պեկի կինը տեղյակ է ամուսնու և Լիլ Բիթի կապի մասին և մի անգամ մատնանշում է Պեկի՝ 2-րդ Համաշխարհային Պատերազմից վերադառնալուց հետո հոգեկան ծանր խանգարումների մասին։ Սակայն այս փաստը դժվար թե որևէ կարևորություն ունենար մանկահասակ աղջկա համար։ Այնուամենայնիվ, Պեկն ամբողջովին որպես չարագործ չի ներկայացվում, ոչ էլ Լիլ Բիթը միշտ մերժում է նրա առաջարկները: Նույնիսկ դեպքեր են լինում, որ աղջիկն ինքն է առաջարկում, որ հանդիպեն, քանի որ դպրոցում խնդիրներ ունի և քեռի Պեկը իրեն աջակցում և հասկանում է։ Պիեսը արտացոլում է և՛ Պեկի պահվածքի անբարոյականությունը, և՛ այն բարդ կապը, որը նա կիսում է Լիլ Բիթի հետ:

Թեև Լիլ Բիթը և իր քեռին կարեկցում և խորապես հոգ են տանում միմյանց մասին, մանիպուլյացիաներով և սեռական ոտնձգություններով լի տարիները վերջիվերջո նրանց բաժանում են՝ մեծ սպի թողնելով նրանց երկուսի հոգեբանության վրա: Քննադատների, ինչպես նաև սեռական ոտնձգություններից վերապրածների կողմից լավ ընդունված պիեսն անդրադառնում է կանանց սեռական երկակի չափանիշներին և նրան, թե ինչպես են կանայք հաճախ մեղադրվում սեփական բռնության համար: Ի վերջո, այս պիեսն արտացոլում է այնպիսի թեմաներ, ինչպիսիք են անցյալի ազդեցությունը մարդու ներկայի և ապագայի վրա, ինչպես կարելի է ազատվել կամ ենթարկվել դրան: Պիեսը նաև միտված է ցույց տալու, թե ինչպես են կանայք ձևավորվում և մանիպուլյացիայի ենթարկվում ոչ միայն բռնարարների, այլև ընդհանրապես հասարակության կողմից:

[1] Թատրոն Մանհեթընում, Նյու Յորք:

[2] Գեղարվեստական պատմվածքի ժամանակավոր ընդհատումը:

© Նյութը պատրաստեց՝ Հենրիետա Ավագյանը