Ռոբերտ Շենկըն «Կենտուկիի ցիկլը»

1992-10-11

Ռոբերտ Ֆրեդերիկ Շենկըն կրտսերն ամերիկացի դրամատուրգ, սցենարիստ և դերասան է, ով 1992թ․-ին պարգևատրվել է Պուլիցերյան մրցանակով իր «Կենտուկիի ցիկլը» պիեսի համար:

Հաճախ շեշտը դնելով ամերիկյան պատմության և քաղաքականության վրա, Շենկընը գրում է իշխանության, բարոյականության թեմաներով, միաժամանակ օգտագործելով իր հարթակը բարձրաձայնելու կլիմայական խնդիրների ու սոցիալական անարդարության մասին։ Ընդհանուր առմամբ, Շենկընի ստեղծագործությունները շարունակ մեծ հետաքրքրություն են ապահովում բազմաթիվ ունկնդիրների շրջանակներում ` ունենալով տևական ազդեցություն ինչպես բեմում, այնպես էլ էկրաններին:

9 պիեսից բաղկացած Պուլիցերյան մրցանակակիր պիեսում ներկայացվում են ամերիկյան պատմության տարբեր պահեր, որոնք պատմվում են Ապալաչյան լեռներում գտնվող ընտանիքի փորձառության հիման վրա։ Պիեսում ուսումնասիրվում են ընտանիքի, տան, ինքնության, վրեժխնդրության և իշխանության հավերժական թեմաները:

Ռոունների սերունդների պատմությունը ծավալվում է փոխկապակցված մի շարք իրադարձությունների միջոցով։ Այն սկսվում է 1775 թ.-ին, երբ Մայքլ Ռոուենը վրեժխնդիր է լինում Չերոկիներից[1] իր կնոջն ու դստերը սպանելու համար։ Այսպիսով նա մահացու շղթայի հիմք է դնում՝ կնության առնելով Չերոկի կնոջը, որից պահանջում է որդի ծնել իր համար։ Մայքլի որդին հավերժացնում է թշնամանքը՝ սպանելով և՛ սեփական հորը, և՛ մրցակից ֆերմերին՝ Ջո Թալբերտին, որի աղջկան նա սիրահարված էր: Պատմության ծավալման հետ զուգընթաց, Ռոուեն և Թալբերտ ընտանիքների միջև թշնամանքն ուժեղանում է, ինչը սրվում է հողային վեճերի և ֆինանսական անկման պատճառով:

Այդուհանդերձ, այս խառնակության մեջ մարդասիրական ակնարկներ ևս տեղ են գտել: Շատ տարիներ անց՝ 1975թ.-ին, պատերազմող ընտանիքների ժառանգները Մայքլ Ռոուենի տնամերձ տարածքով քայլելիս հայտնաբերում են վաղուց մահացած աղջկա ոսկորների մնացորդներ՝ այն աղջկա, որին Մայքլը սպանել էր որդի ունենալու իր անհագ ցանկությունից ու վրեժից դրդված: Ժառանգները վերաթաղում են մնացորդները և հանկարծակի նոր կապ են զգում հողի ու իրենց նախնիների հետ: Չնայած հերոսների դեմ ծառացած դժվարություններին, նրանք ուժ են գտնում հաղթահարելու շուրջ երկու դար տևած թշնամանքն ու բարեսրտորեն ապրելու միմյանց կողք կողքի։

Այսպիսով, բռնությունը ներկայացնելով որպես ամերիկյան կյանքի անբաժան մաս, լինի դա ռասայական, գենդերային թե բնապահպանական, հեղինակը նկարագրում է տարբեր սերունդների նույն խնդրին դիմակայելու եղանակները՝ սկզբում ուժի կիրառումով, և միայն ավելի ուշ՝ խնդրի դրդապատճառները վերհանելու և հասկանալու փորձերով։


[1] Հյուսիսային Ամերիկայում բնակվող հնդկացիական ժողովուրդ։ 1776-1794 թթ.-երին Չերոկի-ամերիկյան պատերազմները, որոնք հայտնի են նաև Չիկամաուգա պատերազմներ անվանումով, արշավանքների, արշավների, փոքր բախումների և մի քանի լայնածավալ սահմանային մարտեր էին Հին հարավ-արևմուտքում՝ Չերոկիների և ամերիկացի վերաբնակիչների միջև գտնվող սահմանին։

© Նյութը պատրաստեց՝ Հենրիետա Ավագյանը

մեկնաբանություններ