Թեդ Կուզեր «Բերկրանքներ և ստվերներ»

2024-05-09

Թեդ Կուզերը (ծնվ. 1939թ.) Ամերիկայի ամենահեղինակավոր բանաստեղծներից մեկն է, որի գործերը հաճախ համեմատվում են Չեխովի պատմվածքների և ճապոնական հայկուի հետ։ Երկար ու նշանավոր գրական կարիերայի ընթացքում նա աշխատել է պոեզիան դարձնել պարզ և մատչելի՝ ոգեշնչվելով առօրյա կյանքում աչքից վրիպող մանրուքներից: Մինչև թոշակի անցնելն աշխատել է ապահովագրական ընկերությունում և դասավանդել Նեբրասկա-Լինքոլնի[1]համալսարանում։ 2005թ․-ին արժանացել է Պուլիցերյան մրցանակի իր «Բերկրանքներ և ստվերներ» ժողովածուի համար, որից վաճառվել է ավելի քան 50․000 օրինակ, ինչն արտառոց թիվ է ԱՄՆ-ում պոեզիայի ժողովածուի վաճառքի համար։

Ինչպես Կուզերի ստեղծագործությունների մեծ մասը, «Բերկրանքներ և ստվերներ»-ի բանաստեղծությունները ևս գրված են պարզ ոճով՝ պարզ լեզվով, բայց միևնույն ժամանակ բարդ կառուցվածքով: Կուզերն իր կյանքի մեծ մասն ապրել է Այովա և Նեբրասկա նահանգներում, և բանաստեղծություններն արտացոլում են կյանքը, ինչպես որ է Մեծ հարթավայրերում[2]: Ժողովածուի բանաստեղծությունները շոշափում են ինչպես մռայլ, այնպես էլ վառ թեմաներ, ներառյալ ընտանիքի, հիշողությունների, մահկանացու կյանքի և պատմության մասին հայացքներ:

«մի ծննդյան օր
այս երեկո նստեցի բաց պատուհանի մոտ
և կարդացի մինչև մթնեց, և գիրքը
ոչինչ էր, քան մթության մի մաս։
Կարող էի պարզապես լամպ միացնել
բայց ցանկացա ցերեկը խեղդել գիշերվա մեջ
որ նստեմ միայնակ ու շոշափեմ անըթեռնելի էջը
ձեռքիս գունատ մոխրագույն ուրվականով»

Բանաստեղծությունների շարքում նա շարունակաբար նշում է իրար հետ կապ չունեցող երևույթների միջև անսպասելիորեն առաջացած կապերը, միտումնավոր հակադրում է զարմանալի պատկերներ՝ ընթերցողի մոտ զգացմունքային արձագանք ստեղծելու համար։

․․․Նա չէր հանդուրժում խավարը, և նրա սրտում միայն ստվեր էր տեղավորվում։ Ես շոշափեցի այդ գույների տաք փոշին, և հեռացա այնտեղից՝ լույսը մատներիս ծայրերին․․․

Կուզերը ամեն փոքր պահ չափազանցնում է և բացահայտում, թե ինչպես կարելի է սեր գտնել դրանց բոլորի մեջ: Հետաքրքրաշարժ հայացքը, որ Կուզերն ունի աշխարհի հանդեպ, ընթերցողին հնարավորություն է տալիս հասկանալ, որ սերը չունի արգելքներ և հետևանքներ: Սիրո ուժը և առանց ակնկալիքի նվիրումը կարող են բժշկել ու բուժել յուրաքանչյուրի հոգին, ով պատրաստ է սիրել ու նվիրվել։


[1] Ամերիկյան պետական հետազոտական համալսարան, գտնվում է Նեբրասկա նահանգի Լինքոլն քաղաքում

[2] նախալեռնային սարավանդ ԱՄՆ-ում և Կանադայում

© Նյութը պատրաստեց՝ Հենրիետա Ավագյանը

մեկնաբանություններ