ԲԱՆ✎ Վահրամ Մարտիրոսյան

Գրականությունը

Գրականությունը իրականության վերաերևակայման հրաշալի միջոցներից մեկն է։ Գրողի համար։ Ընթերցողի համար՝ հազարավոր գրողների երևակայությանը միանալու, համաստեղծագործելու հիանալի հնարավորություն։

Անորակ գրականություն

Անորակ գրականության առաջին ցուցանիշը տաղանդի, վարպետության բացակայությունն է, երկրորդը՝ թաքնված կամ բացահայտ էպիգոնությունը, նմանակումը դասական գրականությանը։

Յուրաքանչյուր դասական ստեղծագործություն իր ժամանակին եղել է թարմ, նորարարական, համարձակ, արգելվել է գրաքննության կողմից, հեղինակին քարկոծել են։ Ճարպիկ խաբեբայության մի տեսակ է դասականների ժառանգության եկամուտից օգտվելը, նրանց լայն թիկունքի հետևում պատսպարվելը՝ առանց նրանց կրած հարվածներին, ճնշումներին ենթարկվելու։

Ինչպե՞ս սովորեցնել մարդուն կարդալ լավ գրականություն։ Զոհ չգնալ գովազդային արշավներին։ «Աշխարհի լավագույն 100 գիրքը», «20-րդ դարի լավագույն 100 գիրքը», «21-րդ դարի լավագույն 50 գիրքը»... վերնագրով ցուցակներ կան համացանցում։ Տեղյակ կլինեք համաշխարհային գրականության համապատկերին. եթե յուրաքանչյուրից մի քիչ կարդաս, իսկ հավանած գործերը՝ ամբողջությամբ, այդպես նաև կգտնես «քո» հեղինակներին, որոնք նշաձող կդառնան նոր գրքեր ու հեղինակներ ընտրելիս, կօգնեն ճանաչել ու խուսափել «զանգվածային» գրականության սպառումից։

Ժամանակակից գրականությունը

Իր ժամանակի մասին «վկայելն» է՝ անձնական ընկալման, գեղարվեստական նոր արտահայտչամիջոցների օգնությամբ։

Սիրել կարդալ

Պետք է սիրել բացահայտումը, մտքի արկածը, ինքնակատարելագործումը. ընթերցանությունը այս համալիրի կարևորագույն բաղադրիչներից մեկն է։

Անպայման պետք է կարդալ...

Ինձ հրապուրել են նախ հայկական պատմավեպերը՝ 4-5-րդ դասարանից, ապա՝ արկածային, հետո՝ գիտաֆանտաստիկ վեպերը, 8-րդ դասարանից՝ Սարոյանը։

Գրել սկսել եմ վաղ տարիքից, և այդ ժամանակներից հաճախ ունեցել եմ ոչ այնքան սիրելի գրողներ, որքան վարպետներ: Ավելի ուշ՝ ավագ գրչընկերներ։ Հետո՝ կրտսեր գրչընկերներ։ Այնուամենայնիվ, թվեմ մի քանի նախընտրելի հեղինակի.

• Շառլ Բոդլեր՝ «Չարի ծաղիկները», ֆրանսերեն, ռուսերեն, հայերեն՝ նաև իմ թարգմանությամբ։
• Յանոշ Պիլինսկի, 1921-1981, հունգարացի բանաստեղծ՝ նույնպես թարգմանել եմ։
• Վաղ Ուելբեք, վաղ Պելևին, Չարլզ Բուկովսկի։
• Մեր պատմագիրները, որոնց մատյանները նաև գրական հիանալի ստեղծագործություններ են:
• Ղևոնդ Ալիշան։
• Չարենցը՝ շարունակ:
• Հայ մյուս դասականներից շատերը՝ դպրոցն ու բուհն ավարտելուց հետո, դասագրքային կաղապարներից դուրս։

Ինձ միշտ գրավել է հումորի, հեգնանքի առկայությունը։ Կարել Չապեկի «հեքիաթները», Հաշեկի «Քաջարի զինվոր Շվեյկը», Ջոզեֆ Հելլերի «Ծուղակ-22-ը», Զոշչենկոն, Իլֆն ու Պետրովը, մեր Օտյանը չեն թողնում, որ ընթերցողը զանազան պաթետիկ ձեռնածությունների գերին դառնա։

Երբեք չկարդաք

Նույնիսկ վատ գիրքը կարող է շատ օգտակար լինել, եթե հաջողվում է «դանդաղ ընթերցանությամբ» վերլուծել ու հասկանալ, թե ինչու է վատ։ Բավական ուշ եմ հաղթահարել «ընթերցողական բարեխղճությունս» և սովորել կիսատ թողնել գիրքը, եթե ձանձրալի է, տափակ. աշխարհում շատ են հրաշալի գրքերը, իսկ կյանքը կարճ է՝ անկախ տարիքից։

5 գիրք, որոնք կօգնեն մուտք գործել գրականության աշխարհ

1. Միգել Սերվանտես «Դոն Կիխոտ»,
2. Ուիլյամ Շեքսպիր «Համլետ»,
3. Ռոբերտ Մուզիլ «Առանց հատկությունների մարդը»
4. Երվանդ Օտյան «Անիծյալ տարիներ»
5. Եղիշե Չարենց «Պատմության քառուղիներում»

Հարցազրույցը՝ Արև Թովմասյանի