Բլաժե Մինևսկի «Նշան»

► «Քեզ համար նշան եմ, Դեսպինո, Որ ինձ չմոռանաս․ անցավ երեք տարի՝ ինձ մոռացար․․․»

► Կյանքը հաստատ այն է, ինչ պատմելու արժանի է։

► Առասպելական անունները երբեք չեն մահանում։

► Աստված մեծ է, սակայն կյանքն այն ամենն է, ինչ ունենք․ նրան կորցնելը յուրաքանչյուրի համար մեծագույն կորուստ է։

► Բայց հասցրեցի հասկանալ, որ դրախտ գոյություն ունի միայն նրա համար, ով հասկանում է, թե ինչ բան է երկրային կյանքը։

► -Տիեզերքում, տարածության մեջ, սխալներ չկան, սխալներ գոյություն ունեն միայն, երբ այստեղից ենք նայում, մեր աչքերով։ Եթե սխալները գոյություն չունեն առանց մեզ, այդ դեպքում մենք էլ գոյություն չունենք առանց նրանց։ Յուրաքանչյուր սխալից ծնվում է նոր սխալ։ Դրա համար էլ սխալվիր՝ առանց վախենալու, որ սխալվում ես։-Սթիվ Լիպտոֆ

► Ոչինչ չի կարելի փոխել. Կյանքն ընդամենը սխալներն ուղղելու անհաջող փորձ է:

► -Ցանկացած կյանք գոյություն ունի միայն իր սեփական մահվան մեջ: Մահը տիեզերական սխալ է՝ առանց ուղղելու հնարավորության: Կյանքը մահվան մի մաս է, և ոչ թե մահն է կյանքի մի մաս: Հասկացիր դա, և ամեն ինչ քեզ համար կհեշտանա: Ըստ էության, կա՞ արդյոք մեկը, որն ապրում է, իսկ նրանից առաջ ոչ ոք չի մահացել հանուն իրեն: Չկա: Կա՞ արդյոք մեկը, որ չի մահացել, բայց ապրել է: Չկա, գրողը տանի, չկա այդպիսի մեկը: Կյանքը պոչի է նման, իսկ մահը՝ բերանի: Ամեն ինչ օղակի է նման: Բոլոր տեսակի կյանքերը կապված են իրար հետ, ինչպես քամին ու զեփյուռը:-Պիսպիլե Պիպիջան

► Եթե գոյություն ունի մի բան, որը կարող է փոխարինել սիրուն, հուշն է։

► Տաղանդ ունենալը պատիժ է:

► Եթե ցանկանում ես դառնալ գրող, միշտ պետք է հիշես, որ ընթերցողը գուցե չի կարող, նաև ստիպված չի քեզ հասկանալ, սակայն միևնույն ժամանակ միշտ իրավունք ունի քեզ այրել, եթե գրածդ իրեն դուր չգա։ Իհարկե, ոչ մի խարույկ պետք չի դրա համար․ խարույկը նա է՝ ընթերցողը: Նրա սրտի մոխրից սփոփանքի ծուխ դուրս չի գալիս։ Այսինքն՝ այն, որ գոյություն չես ունենա, թեպետ գուցե դեռ ողջ ես: Ուզում եմ սովորեք. իրականում ուզում եմ ձեզ սովորեցնել որ հորինված պատմվածքները չեն կարող փոխել աշխարհը, իսկ իրական պատմվածքները՝ անգամ ավելի քիչ։ Փաստորեն, բավական է՝ ամեն մի լավ հեղինակ ընդամենը գրի իր վեպը այնպես, որ այն թվա իրական։ Ավելին՝ մի ճիշտ տվյալ ծածկում է երկու հորինածի։ Վեպը իրականություն չէ, մինչդեռ միևնույն ժամանակ իրականությունը վեպ չէ. ընթերցողը հավատում է ոչ թե իրական, այլ համոզիչ պատմվածքի։ Ժամանակակից գրականության ապագայի նախապայմանն այն է, որ հորինած նյութերը դարձնի իրական: Այդ իսկ պատճառով գրականությունը կապված է հիշողությունների, հուշերի հետ և ոչ թե ինչ-որ մուսաների, և դրա համար ինչ էլ մոռացվի՝ հետո դրա կարիքը կունենաս: Գրողն իրավունք չունի մեկնաբանելու, իրավունք չունի կյանքի փաստերը բացատրելու, այլ ուղղակի պետք է կարողանա այնպես նկարագրել, որ դարձնի հնարավորինս տպավորիչ։ Դա նաև ուրիշներ են ասել, նաև ես եմ ասում, և իսկապես այդպես է։ Իրականությունը երևակայություն է, երևակայությունը՝ իրականություն։-Սթիվ Լիպտոֆ

► -Մեր իրականությունը անհավանական ճշմարտություն է:-էբերտե

► Ինչպե՞ս կարելի է մարդ մորթել, եթե գիտես, իսկ անհրաժեշտ է իմանալ, եթե մարդ արարած ես, որն ունի հուշեր, քեզ նման, որն ունի մայր, որը գուցե ունի երեխաներ, քեզ նման, եթե մարդ արարած ես։ Ինքս ինձ հարց եմ տալիս, արդյոք իրենց կոկորդն է՞լ մի քիչ չի ցավում, երբ դանակը խրում են նրանց վերջին համբույրի մեջ, ովքեր ճանապարհել են մորթվածին, ասում եմ, արդյոք չի՞ տապակվում արյունը, երբ հալված շաքարավազի նման արյունը շփում է նրանց բութ մատին։

► Ապրում ենք, բայց չենք զգում, որ ապրում ենք։

► Ես չեմ ցանկանում տիրել քո մարմնին, ես ցանկանում եմ քո դեմքը, որն ինձ կնվիրի մարմինդ՝ որպես քո սիրո ապացույց:

► Յուրաքանչյուր մարդ վախճանի է հասնում իր մոռացված պատմվածքում:

► Իրականությունը հուշ է, հուշը՝ իրականություն:

► Թե՛ դրախտը, թե՛ դժոխքը վիճակ են, այլ ոչ թե տեղ։

► Բանաստեղծությունը մի բան է, իսկ կյանքը՝ բոլորովին ուրիշ բան։

► Կյանքը գիրք չէ, կյանքից գարշահոտ է գալիս և ցավացնում է:

► Յուրաքանչյուր սպանված հաղթանակ է, յուրաքանչյուր ողջ մնացած՝ պարտություն։

► Այս օրերին շատերը դառնում են հրամանատարներ առանց պատճառի։

► Եվ աշխարհն է պտտվում նրանց հետ, հանգուցյալների հետ։

► Գրող լինելը Աստծու տված շնորհք է, ինքդ ոչնչից, մթությունից ստեղծում ես այն ամենը, ինչ ուզում ես, և խաղ ես անում դրա հետ, այդ ոչնչի հետ, այդ մթության հետ:

► Նայում եմ քեզ կարծես հայելու մեջ, իսկ մահը, ասում են, հայելի է, ամբողջ կյանքն անցնում է աչքիդ առաջ՝ փորձելով, ճանաչել, հիշել ինքդ քեզ։ Առաջին նկարը սովորաբար կյանքի ամենատխուր պահի հետ կապված ամենաուժեղ հիշողությունն է։ Կամ էլ հավանաբար ամենաուրախ պահի, չգիտեմ։

► Մարդ ինչպիսի հիանալի կերպ կարող է հիշել մանրամասներ՝ կանգնած մահվան դիմաց, նույնիսկ բուրմունքը հիշել:

► -Դու տաղանդավոր ես, լավ ես պատմում, բայց դա բավական չէ։ Պետք է սովորես թեմա ընտրել, պետք է ոճ ունենաս։ Իսկ ոճը համեմատությունների մեջ է։ Պետք է սովորես անընդհատ զարմացնել, մշտապես, յուրաքանչյուր նախադասությունում։ Այդ ամենը սովորել է պետք, սարսափելի բան չկա: Լավագույն վեպը, կյանքիդ գլուխգործոցը կգրես այն ժամանակ, երբ դեմ առ դեմ կկանգնես կյանքիդ ամենամեծ վտանգի հետ, միգուցե, օրինակ, երբ դեմ առ դեմ կանգնես մահվանդ հետ, երբ հասկանաս՝ ինչ է մահը։ Հայտնի վեպերը, վեպեր, որոնք չեն ծերանում, ծնում են արհամարհանք մահվան նկատմամբ։ Այդ պատճառով էլ գնացքը միշտ գալիս է, իսկ Կարենինան անընդհատ հասնում է երկրորդ վագոնին հենց այն ժամանակ, երբ միտքն է փոխում։ Իսկ ինչու՞ գնացքը երբեք չի ուշանում։ Որովհետև խոսում ենք հավերժական վեպի մասին, իսկ հավերժությունը ոչ ոք չի կարող փոխել: Միայն այն գործերը, որոնք մոռացել են իրենց հեղինակին, դառնում են անմահ: Քեզ խորհուրդ եմ տալիս, եթե երբևէ գրես, եթե դառնաս գրող, քանի որ գրող դառնում են, գրիր միայն այն ժամանակ, երբ կբախվես քո չլինելու վտանգին, գրիր՝ մտածելով, որ ինչ-որ մեկն անընդհատ քեզ պահում է իր նշանակետին, օրինակ, գրիր, կարծես յուրաքանչյուր նախադասություն վերջինն է, ասես հենց հաջորդ վայրկյանին, հաջորդ բառից հետո մահանալու ես և բացատրելու, նկարագրելու և լրացուցիչ ուղղումների ժամանակ չունես։ Եվ, այնուամենայնիվ, կրկնում եմ, հիշիր որ գրելու ընթացքում մեկն անընդհատ քեզ նշանակետին է պահում։ Միայն այդպիսի վեպի համար արժե ապրել։ Եվ, իհարկե, մահանալ:-Ցուտիկա

► Ցորենի հասկերի շշուկի ձայնից տարված՝ Լիլիկան պառկեց մեջքի վրա ու սկսեց գլորվել ծառի շուրջ: Տերևներն անամոթաբար մտնում են մատների արանքը, վերնաշապիկի կոճակի անցքերի մեջ, թևատակերի տակ և ներքնազգեստի ժանյակի մեջ։ Տղան էլ նետվեց նրա կողքին, և դողդողաց ամբողջ արտը, ամբողջ ցորենի հասկերը՝ ծառի բնի հետ, որը սնկի էր նման կամ, ավելի շուտ, գուցե հովանոցի։ Ծառի շուրջ պտտվելիս, հարբած ցորենի հասկերի շշուկից այնպես բախվեցին խխունջների նման, որ չկարողացան իրար կողքով անցնել, և այդ ժամանակ տղան ուղղակի շունչ քաշեց, իսկ աղջիկը հռհռալով հրվելով խցկվում էր նրա տակ, որ դեռ ավելի հեռու գլորվեր։ Ծառը հանդարտ օրորվում էր գարեհատիկի ալեկոծությունից. ով գիտի, թե դեպի որ սահմանին էին հասնում նրանց հառաչանքները, նրանց հուզված ալիքները։

► Չեմ հավատում, որ կարող ես մինչև վերջ հորինել իրողությունը։ Պատմվածքն ունի ճշմարիտ ավարտ:

► Մարդը ոչինչ չի լսում, ոչինչ չի խոսում, բայց տեսնում է, տեսնում է սրտի միջոցով։

► Ողջերը գիտեն, որ կմահանան, ամեն ինչ գիտեն մահվան մասին, հանգուցյալները դրա մասին ոչինչ չգիտեն, որովհետև ոչինչ չկա համեմատելու համար:

► Արդյոք մարդն ընդհանրապես երբևէ կերազե՞ր թռչել, եթե չլինեին արարածներ, որոնք թռչում էին այն ժամանակ, երբ ինքը սովորում էր քայլել կապիկի նման:-Լիլիկա

► Այժմ գիտեմ, նա գիտակցում էր, որ թռչելը ընկնելու մասին երազ էր, սակայն չգիտեմ՝ արդյոք գիտակցո՞ւմ էր, որ կյանքը ճակատագիր չէր, այլ ընտրություն։

► Իսկական երջանկությունը հաճախ չափազանց մոտ է վատթարագույն դժբախտությանը:

► Համոզված եմ, որ հոգիները մնում են, քանի որ Աստված վաղուց դադարել է ստեղծել նորերի։

► Կյանքը վերականգնվում է միայն տեսնելու համար, միայն նրանով, ինչ տեսանելի է. այն, ինչ կարելի է տեսնել, ինքներս ենք ստեղծում, այն, ինչ չի երևում, կարող է միայն Աստված ստեղծել։

► Հոգիներ կան, որոնք թիթեռների նման թևերը կթափահարեն գերեզմանի վրա, հետո վերև կբարձրանան, դեպի վեր, չես կարող ճանաչել:-Ցուտիկա

► «Մի օր կփոխակերպվեմ թիթեռի ու կգամ քո պատուհանի մոտ, բայց երբեք չեմ նստի ձեռքիդ, երբեք»,– ասաց։ «Ինչու՞»,- հարցրեցի՝ ձեռքիս ափը բերանիս դրած, որ չնկատի՝ ծիծաղում եմ։ «Որովհետև չես հավատում»,– ասաց նա, շրջվեց ու հեռացավ:

► Հրաշքները չեն պատահում, եթե չես հավատում։

► ․․․Համոզված էի, որ վեպերը լի են թիթեռներով, քանի որ գրողները չեն ստեղծում մի բան, որը տեսանելի է, այլ այնպիսի բան, որը գոյություն ունի, սակայն չի երևում ոչ մի տեղ, և ոչ մի գրքում ոչ մի կերպար մարմին չէ, բոլոր կերպարները միայն հոգիներ են, մի տեսակ թիթեռներ, հավերժության նման լուռ ու գեղեցիկ: Գրողները չեն կարող հորինել մարմին, կերպարները մարմիններ չեն։

► Սերը հուզմունք է, և երբ դադարում է հուզմունքը, մնում են միայն թերությունները, միայն այն, ինչ մեզ խանգարում է:-Ցուտիկա

► Այնտեղ, ուր վերջանում է սերը, անմիջապես սկսվում է ատելությունը:

► «Մարդիկ նրան արհամարհում էին, իսկ կարող էր նա նրանց արհամարհել: Ցուտիկա

► Բնության մեջ մի բան կա, որը կապում է երևակայականը իսկական բաների հետ, գեղարվեստականը՝ իրականության հետ, սակայն չի երևում, թե ուր է առաջինը, և որտեղից է սկիզբ առնում երկրորդը։

► Իրականությունը տեսնելու արդյունքում է ստեղծվում։

► Մեր իրականությունն այնքան անհավանական է, որ հավատացեք, իսկապես անհնար է այն համոզիչ դարձնել»:-Խորխե Խուլիո Գաբրիել էբերտեն

► Խոստացի՛ր, որ կլինես լավագույնը, իսկ հետո արա խոստացածիցդ ավելին:

► «Գրողը ծնվում և մահանում է նախադասության մեջ:-Սթիվ Լիպտոֆ

► Կյանքն այն է, ինչը կարող են պատմել:-Սթիվ Լիպտոֆ

► Կյանքն իսկապես միայն այն է, ինչը հիշվում է, միայն այն, ինչը պատմվում է։ Ամբողջովին պարզ է, որ մենք ապրում ենք մի, միակ պատմվածքում, միայն թե այն յուրաքանչյուր ոք տարբեր է պատմում, եթե խոսում ենք աչքերով, կարող է նաև անվերջ լինել։ «Զրուցակցի աչքում,– ասում էր Ցուտիկան,– ապրում է մի փոքր մարդ, ճիշտ զրուցակցի նման։ Եվ այդ մարդուկն էլ աչքերի մեջ ունի աչքեր, որտեղ ապրում է մի փոքր մարդ՝ միշտ զրուցակցի նման։ Երբ խոսում ես մեկի հետ, ուրեմն խոսում ես բոլորի հետ։ Այդ իսկ պատճառով խոսելիս պետք է աչքերի մեջ նայել»։

► Իսկ ճակատը համբուրելը շատ իմաստներ ունի, առաջինը՝որ մեկին հարգում ես, երկրորդը՝ որ անկեղծ ես սիրում, և երրորդը որ բաժանվում ես նրանից։

► Իրականությունն ամեն դեպքում կարելի է համոզիչ դարձնել, եթե կա որևէ մեկը, ով քեզ հավատում է։

► Գրականությունն էլ ունի իր տառապող հոգիները։

► -Եթե մաթեմատիկոսին արգելեն զգացմունքներ ունենալ, մաթեմատիկոսը դարձյալ կարող է խնդիրներ լուծել, բայց եթե շանը արգելենք սիրել, շունը կհիվանդանա, քանի որ չի կարող լինել մարդու լավագույն բարեկամը առանց զգացմունքների։ Հասկանո՞ւմ ես։ Մաթեմատիկոսը շնից էլ վատն է։-Պիսպիլե Պիպիջան

► Չկա մահ, որը հիշի ինքն իրեն, միևնույն ժամանակ չկա մահ, որը կարողանա հետաձգել ինքն իրեն։ Մահը ինքն իրեն չի կարող հետաձգել:

► Յուրաքանչյուր ոք իր հետ բերում է իրեն հատկացված ժամանակը, և ոչ ոք չունի այլ ժամանակ, բացի իր ժամանակից։

► Եթե չեն բամբասում՝ ուրեմն խոսել չգիտեն, յուրաքանչյուր խոսակցություն մի երրորդ անձի համար է, իսկ ամենագեղեցիկ ծիծաղը, աչքերը ամենալավ թարթելը, և ամենասիրուն ձևով խոսում են, երբ բամբասում են։ Շատ հազվադեպ են խոսում նորմալ բաների մասին, այդ ժամանակ սովորաբար կմկմում են, և այդպես էլ չես կարողանում լավ հասկանալ, չի հասկացվում՝ արդյոք բողոքու՞մ են, թե՞ գովում։ Եթե նրանց հակաճառես, քեզ կխաչեն, առանց աչք թարթելու, հետն էլ մի պատմություն կհորինեն, իբր ուզել ես թագավոր դառնալ, հետո մոմ կվառեն քեզ համար, և քեզ կգովաբանեն, որ մշտապես հիշատակեն խաչը։

► Հոգին անսահման չէ, հոգին մեկն է, և այն չի կարող անվերջ ներել։

► Նախքան ամուսնանալը կարծում էր, թե սիրահարված է, բայց երջանկությունը, որ պետք է այդ սիրո հետ գար, չկար ոչ մի տեղ։ Այդ պատճառով իրեն համարում էր խաբված, հետևաբար ձգտում էր պարզել, թե իրականում ինչ էր նշանակում կյանքն ապրել առանց սիրո, սեր, որը սիրավեպերում նրան թվում էր այնքան գեղեցիկ:

Հ.Գ. Եթե դուք ունեք մեջբերումներ` դուրս բերված այս գրքից, ապա կարող եք ուղարկել մեզ հետադարձ կապով: