Դևիդ Վեյս «Օգյուստ Ռոդեն»

► Երբ լրացավ Օգյուստի (նրան միշտ միայն մեկ անունով էին կոչում) հինգ տարին, և նա պատրաստվում էր ընդունվելու իրենց տնից ոչ հեռու գտնվող ճիզվիտների միաբանության դպրոցը, մորաքույր Թերեզը նրան գունամատիտներ նվիրեց, որ նա փոխ էր առել Դրոլինգից` առանց տիրոջ գիտության: Կարմրահեր,ամրակազմ, ամոթխած, կարճահասակ տղան հիացած էր նվերով` այդ սև մատիտներով...

► Բայց ահա իջավ խորհրդավոր մթնշաղը, որը նա այնպե՜ս սիրում էր, և տղան անշարժ քարացավ: Լույսի փոփոխական խաղը երկնքում հրաշք էր, բայց վատ չէին նաև ստվերի ու լույսի հակադրությունները խոհանոցում, որտեղ աստիճանաբար ավելի ու ավելի էր մթնում: Շուրջը ամեն ինչ փոխվում էր, և այդ պրոցեսը հմայում էր նրան:

► Արվեստը մեղսալից գործ էր համարվում: Երբ աշխարհագրության դասի ժամանակ Օգյուստ Ռոդենը նկարեց Հռոմեական սուրբ կայսրության քարտեզը, ուսուցիչը պատառոտեց այն: Երբ նորից բռնեցին նկարելիս, ուսուցիչը քանոնով ուժեղ խփեց նրա մատներին: Մատներն այնպես սաստիկ ցավեցին, որ մի շաբաթ նա չկարողացավ ձեռքը մատիտ վերցնել: Բայց նա չէր կարող չնկարել. նրա համար դա դարձել էր աշխարհի ամենակարևոր գործը: Հաջորդ անգամ նրան մարմնական պատժի ենթարկեցին: Բայց, չնայած իր ամոթխածությանը, նա կամակոր էր: նկարչությունը իր կյանքի իմաստն էր դարձել:

► Օգյուստը մտածում էր. Մեր ինչի՞ն են պետք մեռած թագավորները, երբ կան ողջերը, որոնց դեմ է հարկավոր պայքարել:

► Իսկ երբ Լըկոքն ասաց. «Մենք պետք է բոլորից վեր դասենք մարդու մարմինը, որն իր մեջ մարմնավորում է նրա ողջ արժանիքն ու կատարելություը», Օգյուստը բորբոքվեց մարդկային կերպարներ նկարելու ցանկությամբ:

► Մեր աշխատանքը մեր կյանքն է և մենք պետք է աշխարհում մեր հետքը թողնենք, եթե նույնիսկ աշխարհը չի էլ ենթադրում մեր գոյության մասին...

► Ես իմ հայացքները չեմ պարտադրի ուրիշներին, բայց թող նրանք հարգեն...

► Գեղեցկությունն ամենաթանկարժեք պարգևն է, գեղեցկությունն ամեն ինչը արդարացնում է և հրաշքներ է գործում: Նկարիչն ամենից շատ կարիք ունի գեղեցկության: Մտածել և ստեղծել գեղեցկություն՝ այդ էլ հենց ապրել է նշանակում:

► ենք ապրում ենք մի այնպիսի աշխարհում, որտեղ մարդիկ թույլ են, դատողություններում` անկայուն ու հակասական:

► Արվեստը սկսվում է այնտեղ, որտեղ կա ներքին ճշմարտություն․․․

► Սերը երբեք հավասար չի լինում...

► Միթե կարելի է սերը աղերսել, այն կամ կա կամ էլ չկա, և այդտեղ ոչինչ չես կարող անել․․․

► Տեսնել կարողանալը մի ամբողջ արվեստ է։ Տեսնել կարողանալը ամենադժվարին բանն է, այստեղ հանճար է պետք․․․

► Աշխարհը երջանիկ կլինի միայն այն ժամանակ, երբ յուրաքանչյուր ոք կունենա նկարչի ոգի, երբ յուրաքանչյուրը կգտնի երջանկություն իր աշխատանքի մեջ․․․

► Գծանկարը ոչ միայն այն է, ինչ դրաշմված է թղթի վրա, այլ նաև այն, ինչ վերարտադրված չէ։ Գրիչը սահում է թղթի վրայով և այնտեղ դրոշմում նկարչի էությունը․․․

► Մարդկային մարմնից ավելի գեղեցիկ, ավելի ուժեղ և ավելի վայելչագեղ ոչինչ չկա: Այն բոլոր զգացմունքների կենտրոնակետն է: Երբ այն թաքցնում են, նրան ճնշում, խեղաթյուրում, այլանդակում են: Բոլոր ԻՍԿԱԿԱՆ քանդակագործները հասկացել են այդ: Սովորաբար մարդկային քողածածկ կերպարը թաքնված կերպար է: Իսկ քանդակագործությունը, ինչպես նաև արվեստն ամբողջությամբ վերցրած, թաքցնելու ոչինչ չունի:

► Նա երազում է վայելուչ բնակարանի ու արվեստանոցի՝ իրեն միշտ անծանոթ այդ շռայլության մասին։ Այժմ այդ ամենը նա կտեսնի, ինչպես իր ականջի ետևը։ Բայց բողոքելն անիմաստ է։ Այս աշխարհում կամ ամեն ինչի տեր ես, կամ էլ ոչնչի։ Դա աշխարհի ամենահին և ամենաստույգ ճշմարտություններից մեկն է։

► Մարդը մի ավազահատիկ է իրադարձությունների շրջակույտում․․․չնչին ավազահատիկ։ Ինչ հիմարություն է երևակայել, որ ինքը կարող է նկարիչ, մեծ քանդակագործ դառնալ․․․

► Պապան հիանում էր այն ճարպկությամբ ու արագաշարժությամբ, որով որդին սեղանի վրա բաց էր անում կավի գնդերը և ապա արագորեն սկսում ծեփակերտել: Օգյուստի ձեռքերը կարծես ինքնուրույն էին ապրում, մի ակնթարթում կավի կտորը  նրա ափերի մեջ էր և մատներն անմիջապես տրորում էին այն: Դա ձեռնածուի տրյուկի էր նման:

► Հեշտ չէ առաջվա նման ապրել ու ձևացնել, որ ցավալի չէ, երբ զրկվում ես այն բանից, ինչ քեզ համար թանկ է:

► Նկարիչը, որն ինքն իրեն բնօրինակ չի ծառայում, պարզապես կույր է:

► Օգյուստը փորձ արեց բացատրել, որ իր աչքերը ցավում են և որ ինքը չի տեսնում, թե ինչ է գրված գրատախտակին: Բայց հորեղբայրը լսել անգամ չուզեց: Իսկ նկարչության նկատմամբ ունեցած կիրքը գնալով աճում էր: Երբ նա նկարում էր , ամեն ինչ  պարզ, մեծ էր դառնում: Ա՛յ եթե հնարավոր լիներ ընդմիշտ թաղվել գծերի ու գծիկների այդ աշխարհում, այնտեղ նա կգտնի իր երջանկությունը:

► - Մինուճար որդի,- ողբաց Պապան,- այն էլ ապուշ:

► - Ո՛չ, ես Աստծուն չեմ ատել. Ոչ թե ես եմ նրանից հրաժարվել, այլ նա՝ ինձնից: Հետո հասկացա, որ նա չի ցանկացել, որպեսզի ես նրան ծառայեմ:
- Եվ շա՞տ վշտացար, երբ հասկացար,- հարցրեց Ռենուարը:
- Չվշտացա, այլ զարմացա,- պատասխանեց Օգյուստը:- Ես հանկարծակի հասկացա, որ Աստված ինքը մի մեծ քանդակագործ է, ողջ աշխարհը նրա արվեստանոցն է և Միքելանջելոն էլ նրա մարգարեն է: Ու ես հասկացա, որ պետք է ղեկավարվել այդ զգացմունքով՝ սիրո և ոչ թե ատելության զգացմունքով:

► Աստված քանդակագործներից մեծագույնն է:

► Մարդկանց մեծամասնությունը երկրորդ բնավորություն ունի, իր ծածուկ աշխարհը՝ լի չարությամբ, տռփանքով, նախանձով՝ արատներ, որոնք միշտ չէ, որ կարելի է իր մեջ խեղդել: Փորձությունների ժամանակ նրանց այդ երկրորդ բնավորությունը բացահայտվում է: Իսկ մեր դարը այդպիսի շատ փորձություններ է կրել:

► Երբեք չես իմանա, թե ինչպիսին է կնոջ կազմվածքը, մինչև որ նա լրիվ չհանվի:

► Քանդակագործի համար ամենահիանալի բնօրինակն այն է, ինչ արժանի է, որ մերկ կեցվածք ընդունի:

► Մարդկային մարմինը բոլոր զգացմունքների առանցքակետն է:

► - Իմ աշխատանքն այսբերգ է. իմ արածի յոթ ութերորդն աչքից աննկատ է:

► Արվեստը մարդկանց ցույց է տալիս նրանց գոյության նպատակը: Այն նրանց բացահայտում է կեցության իմաստը, լուսավորում նրանց ճակատագիրը և կյանքի ուղու վրա հետևողականորեն ղեկավարում նրանց:

► Երբ նայում եմ Քրիստոսին և մտածում, թե ինչքան շատ է նա տառապել, ես թեթևություն եմ զգում

► 1906թ.-ին Ռոդենն արժանացավ Օքսֆորդի համալսարանի դոկտորի պատվավոր կոչման: Նա նստել էր Մարկ տվենի, Կամիլ Սեն-Սանսի  ու փրկության բանակի գեներալ Բուտի կողքին և զարմանում էր: Հիշեց, թե ինչպես վատ էր սովորում դպրոցում, մինչև այժմ էլ չի յուրացրել թվաբանության և ուղղագրության կանոնները: Նա այդպես էլ չընդունվեց Գեղարվեստի դպրոցը, իսկ Պապան ու Մաման միանգամայն անգրագետ էին: Եվ ահա այժմ իրեն հագցրել էին կարմիր մետաքսից հոյակապ պատմուճան և սև քառանկյունի գլխարկ, «honoris causa» դոկտորի կոչում են պարգևում, գրում են որպես քանդակագործ-գիտնականի մասին:

► - Մի՞թե  քանդակագործությունն արվեստներից ամենագեղեցիկը չէ:

► Եղեք խոր ու անհաշտ ճշմարտացի: Երբեք մի վախեցեք արտահայտել այն, ինչ դուք զգում եք, եթե նույնիսկ ձեր մտքերը հակասում են ընդունված կարծիքին: Թերևս դուք անմիջապես հասկանալի չեք լինի: Բայց ձեր մենակությունը շատ կարճատև կլինի: Շուտով դուք բարեկամներ կունենաք, քանզի այն, ինչ խորապես ճշմարտացի է մեկի համար, ճշմարտացի է բոլորի համար:

► 1963 թվականին  «Մտածողը» դարձավ աշխարհի ամենահայտնի քանդակներից մեկը: Եթե Օգյուստ իմանար այդ մասին, նա, հավանորեն, կժպտար իր համար այնքա՜ն բացառիկ մի ժպիտով:

► Արվեստագետի համար ամեն ինչ գեղեցիկ է, որովհետև յուրաքանչյուր էակի, յուրաքանչյուր իրի մեջ նրա խորաթափանց հայացքը խառնվածք է հայտնագործում:

► Վատ արվեստագետները միշտ ուրիշի ականոցներով են նայում:

► Պատկերացրեք, թե ինչպիսի հսկայական առաջադիմության մենք կհասնեինք, եթե մարդիկ մինչև վերջ ճշմարտախոս լինեին: Հասարակությունը ինչպե՜ս արագորեն կտեսներ ու կդատապարտեր իր սխալները, իր մոլորությունները, այլանդակ գործերը, և ինչ կարճ ժամանակում մեր երկիրը դրախտի կվերածվեր:

Հ.Գ. Եթե դուք ունեք մեջբերումներ` դուրս բերված այս գրքից, ապա կարող եք ուղարկել մեզ հետադարձ կապով: