Էսթեր Մելքոնյան «Մարդկային անտարբերություն»

Մարդկային անտարբերություն 15 հուլիսի 2012թ. «Սիրելի Տեր Աստված», այո, այո, մի զարմացեք, դուք շատ ճիշտ եք կարդացել, սա տասնութամյա մի աղջնակի օրագրի գրառումներից է, բայց սա սովորական մի օրագիր չէ, ինչպիսին պահում են նրա տարիքի գրեթե բոլոր աղջիկները: Այս օրագրում մեր հերոսուհին բացում է իր սրտի գաղտնարանները, արտահայտում իր մտքերը, երազանքները, խնդիրները, ամենանվիրական գաղտնիքները: Կարճ ժամանակում այս օրագիրը հասցրել էր դառնալ Արփիի՝ մեր հերոսուհու ամենամտերիմ ընկերը, խորհրդատուն: Գուցե և ոմանց համար սա ծիծաղելի հնչի, ապրել 21րդ դարում՝ մեր օրերում և չունենալ ընկերներ, որ օրագիրը լինի ամենամտերիմ ընկերը, պարզապես այս աղջնակը ոչ ոք չունի այս մեծ աշխարհում, նա մեն մենակ է պայքարում այս աշխարհում: Ամեն ինչ լավ էր և գուցե կարող էր և լավ շարունակվել, եթե չլիներ այդ չարաբաստիկ օրը: Բժիշկները Արփիի մոր մոտ հայտնաբերեցին գլխուղեղի ուռուցք, բայց ինչ-որ բան անելու համար արդեն ուշ էր, քանի որ հիվանդությունը գտնվում էր զարգացման վերջին փուլում, բայց Արփիի մայրը չէր կարող չպայքարել, քանի որ նա Արփի ուներ՝ իր Արփին, միակ լուսավոր կետը իր կյանքում, իր կյանքի իմաստը: Արփիի մայրը տակավին դեռ երիտասարդ էր`կյանքով, հավատով, հաստատակամությամբ լեցուն: Նոր էր բոլորել նրա 38 տարին: Շատերի կարծիքով մարդը նոր միայն այս տարիքից է սկսում իսկսպես ապրել: Տիկին Սաթենիկը՝ այսպես է Արփիի մոր անունը, նկարչուհի էր: Նա նրբազգաց հոգու տեր անձնավորություն էր, ուներ զարմանալիորեն ճիշտ և խորը բնությունը ըմբռնելու հատկություն, զգում էր բնությունը և ապրում նրանով, առհասարակ շատ իմաստուն կին էր, սքանչելի մայր, որի մասին կարող են միայն երազել շատ ու շատերը ավաղ: Նա իր հոգու յուրաքանչյուր մասնիկով, ամեն մի բջջով զգում էր բնությունը, հասկանում մարդկանց հոգին, թափանցում նրանց հոգու գաղտնարանները, ամենանվիրական անկյունները և շատ շատերի հոգում վեր հանում արդեն երկար տարիների անուշադրությամբ ու փոշով պատված բարությունը, այն ամեն լավը, որ կարելի է միայն պատկերացնել ու ունենալ սեփական հոգում: Տիկին Սաթենիկը սիրում էր կյանքը իր արևաշող գույներով, այն սքանչելի արկածներով, որ կա միայն կյանքում: Շատ դժվարություններ ու փորձություններ էր տեսել ու հաղթահարել, բայց կյանքը նրան չէր ընկճել, այլ հակառակը, անցնելով այն ամենի միջով, ինչով որ նա էր անցել, դարձել էր ավելի ուժեղ, խելացի, իմաստուն, բայց երբեք չչարացավ նա, մնաց նույն կենսուրախ, կենսախինդ, բարի, հոգատար անձնավորությունը և երբեք չընկճվեց ու գլուխ չխոնարհեց փորձությունների առաջ, անգամ հիմա, երբ ապրելու հույս գրեթե չկար, իսկ դեռ այնքան անավարտ գործեր կային, նա դեռ այնքան բան չէր հասցրել, վերջ ի վերջո Արփին, նա ինչպես կապրի առանց իրեն՝ իր մայրիկի: Արտաքինից նա շատ գեղեցիկ էր, թեև շատերի համար գուցե նրա արտաքինը փոքր ի շատե անսովոր թվար: Նա ուներ երկար, վառ կարմիր՝ կրակե կարմիր, հրագույն գեղեցիկ վարսեր, ուներ նուրբ, գրեթե մանկական դիմագծեր, սպիտակ, լայն, բայց և գեղեցիկ ճակատ, ծովի անհունների պես կապույտ աչքեր. նրա աչքերի մեջ նայողը կարծես ընկղմվում էր կապույտ ծովի անհունները, նայողի աչքերի առջև պատկերանում էր ծածանվող, ալիքվող ծովը իր ժպտուն կոհակներով, որ կարծես սիրենների նման դեպի իրենց էին կանչում ճամփորդներին, ուներ գեղեցիկ, կանոնավոր, ուղիղ և փոքր քիթ, կուսական վարդագույն, հյութեղ, կարծես դեռ սիրեցյալի համբույրը չճաշակած շրթունքներ, բարձրահասակ էր, ուներ նրբագեղ կառուցվածք: Արփին շատ էր նման մորը, նա ժառանգել էր մորից ամեն ինչ, թե՛ արտաքնապես և թե՛ հոգեպես և ներկայացնում էր մոր կատարելագործված տեսակը: Երբ Արփին քայլում էր փողոցով, ծածանվում էին նրա հրե վարսերը և կարծես գլխին ուրախ կայծկլտում էին փոքրիկ կրակե մարդուկները և պար էին բռնում միասին: Նրա աչքերը մոր աչքերի ավելի մեղմ ու գեղեցիկ տեսակն էին ներկայացնում, նրա աչքերի անհուններում կար անսահման սեր, բարություն, որ կարծես ուզում էր պայթել, դուրս ժայթքել ու հոսել դուրս լցնելով մարդկանց հոգիները սիրով: Մարդիկ նայելով նրա աչքերին անսահման ջերմություն էին զգում իրենց ներսում: Նա կրում էր իր հոգում ծիածանը իր ամենավառ ու բարի գույներով, նրան կարելի էր բնորոշել այսպես՝ «գարուն», այո՛, հենց գարուն էր նա բուրում ու տարածում իր շուրջը: Նրանք ապրում էին իրենց փոքրիկ, բայց շատ հարմարավետ բնակարանում, որտեղ տիրում էր խաղաղության, ջերմության, ուրախության, հասկացված լինելու մթնոլորտը: Նրանք այնտեղ բնակվում էին միայն երկուսով, քանի որ ընտանիքի հայրը՝ Սոսը, մահացել էր, երբ Արփին դեռ յոթ տարեկան էր, դժբախտ պատահարի հետևանքով: Անգամ այս ծանրագույն կորուստը չկարողացավ նրանց ստիպել, որ չարանան կյանքի դեմ: Ժամանակի ընթացքում կարողացան փոքր ի շատե հաղթահարել իրենց ծոր վիշտը, չնայած, որ այդ բացը երբեք չէր կարող լրացվել: Եվ երբ արդեն թվում էր, թե կյանքը արդեն վերադարձել էր իր բնականոն հունը՝ պատահեց դա: Անցում կատարենք օրագրի գրառումներին և մի փոքր մանրամասնենք այդ դեպքը: Սկզբի համար նշեմ, որ երկուսն էլ՝ մայր ու աղջիկ հավատում էին Աստծուն և մինչև վերջ հավատացին ու չդժգոհեցին ու չչարացան, երես չթեքեցին նրանից, երբ բժիշկները հայտնաբերեցին Սաթենիկի մոտ գլխուղեղի ուռուցք: Սա մի հիվանդություն է, որը սառը ապտակ է հասցնում յուրաքանչյուրին, ով պատահում է իր ճանապարհին և քչերն են դրանից հետո կարողանում ուշքի գալ և շարունակել պայքարել, պայքարել թեկուզև այն քիչ ուժերով, որ մնացել է նրանց մոտ: Այս հիվանդությունը ստիպում է մարդուն սթափվել, իջնել երկնքից երկիր, բախվել սառը ու ցուրտ հողին, փշրում մարդկային երազանքները, զրկում և այս ամենը անում է միայն մեկ հիվանդություն: Սաթենիկը չհանձնվեց չնայած բժիշկների հորդորներին, որ այլևս անիմաստ է պայքարել, արդեն ուշ է, ուղղակի պետք է համակերպվել անխուսափելիի հետ: Համաձայնվեք, դաժան դատավճիռ է: Սկսվեց դաժան, տանջալից, լարված ժամանակաշրջան հիվանդության առումով, սակայն այս ամենով հանդերձ տանը շարունակում էր տիրել խաղաղությունը, սերը ու հասկացվածությունը: Մոր և աղջկա կապը ավելի ամրապնդվեց: Միայն օրագիրն էր իմանում, թե ինչ է կատարվում դեռատի աղջկա հոգում: Անցնում էին օրերը, հալվում աչքի առաջ ու դանդաղորեն սահում դեպի անհուն հեռուները և այդպես էլ աչքի առաջ օր օրի հալվում էր Սաթենիկը, ծանր էր բուժումը, քիմիոթերապիան զրկել էր նրան իր երբեմնի գեղեցիկ, փարթամ հրե վարսերից, իր այցեքարտից, իր հպարտության գրավականից, նիհարել էր, կարծես մաշվել, աչքերի շուրջը սև շրջանակներ էին գոյացել, բայց նա միևնույնն է շարունակում էր պայքարել ու շնորհակալություն հայտնել իր ապրած ամեն օրվա համար: Անգամ այդ ժամանակ, այդ վիճակում չէր դադարում ստեղծագործել, արարել գեղեցիկը, միայն այդպես էր կարողանում հանգստություն գտնել: Բայց ժամանակը դաժան էր, անգութ, նա խլում էր վերջին ուժերը: Անցնում էին ամիսները, վիճակը գնալով ավելի էր վատանում: Բժիշկները մտածում էին, որ այլևս անիմաստ է շարունակել բուժումը. քանի որ դա կարող էր հակառակ ազդեցություն ունենալ, կարող էր պատահել, որ հիվանդությունը ավելի արագ խլեր Սաթենիկից այն քիչ ուժերը, որ մնացել էին նրա մոտ: Մեկ ամիս անց...Սաթենիկը պառկած էր երկաթե անհարմար մահճակալին: Քնած էր: Նրան նայողը երբեք չէր կարող պատկերացնել, որ դա այն նույն գեղեցիկ, կենսուրախ, եռանդուն կինն էր, որ լույսով, ջերմությամբ ու սիրով էր լցնում իրեն շրջապատողներին: Ուժերը նրան գրեթե վերջնականապես լքել էին, նա կարծես փոքրացել էր, ոչինչ չէր մնացել այն երբեմնի բարձրահասակ, ամրակազմ գեղեցկուհուց, նրա գլուխը այլևս ճաղատ էր, քիմիոթերապիայի պատճառով բոլորովին թափվել էին, չկար այլևս հպարտության նախկին առարկան, նրա աչքերը ՝ այդ վճիտ կապույտ աչքերը, որ նման էին ծովի անհուններին, այլևս կարծես ցամաքած լինեին, մաշկի գույնը կարծես անկենդան լիներ՝ դարչնագույն էր դարձել, նա այլևս նա չէր...կուչ եկած պառկած էր անկողնում, այնքան էր թուլացել, որ անընդհատ ննջում էր, մաշկը թուլացել, կախվել էր, կարծես ոսկորների պարկ լիներ: Արփին արցունքն աչքերին աղերսում էր բժիշկներին փրկել իր սիրելի մայրիկին, բայց նրանց դեմքերը սառն էին, անտարբեր, կարեկցանքի ոչ մի նշույլ չէր երևում նրանց դեմքին և նրանք անգթորեն հայտարարեցին, որ այլևս անիմաստ է ինչ-որ բան փորձել և պետք է սպասել անխուսափելիին՝ նրա ժամանակը հասել է: Իսկ այնտեղ՝ հիվանդասենյակում, անհյուրընկալ սպիտակ պատերով սենյակում երկաթե մահճակալին պառկած էր նա: Երբ աչքերը բացեց` առաջինը ինչ տեսավ ու զգաց սպիտակ պատերն էին ու դեղերի վանող, սուր հոտը, որ տարածված էր ոչ միայն հիվանդասենյակում, այլև ամբողջ հիվանդանոցում: Արփին սպասում էր մոր արթնանալուն, երբ արթնացավ փարվեց իր սիրելի մոր վզին ու տաք արցունքները հոսեցին վար` ջերմացնելով մոր այնքան սառը մարմինը: Զրուցում էին: Երկար խոսել չէր կարողանում, ուժերը չէին ներում, ձայնը միայն լսելի էր այն պատճառով, որ սենյակում բացի իրենցից ոչ ոք չկար և աղմուկ էլ չկար, ձայնը նվաղ էր, խոսում էր դադարներով, բայց միևնույն ժամանակ ինչ-որ հանգստություն կար այդ ձայնի մեջ, նա կարծես արդեն պատրաստվել էր նրան, ինչ տեղի էր ունենալու: Վերջին անգամ խորհուրդներ տվեց իր աղջկան, զրուցում էին և...և...հանկարծ նա էլ չխոսեց, միայն սկսեց ծանր շնչել, իսկ երբ փոքր-ինչ ավելի լավ զգաց իրեն գորովալից համբուրեց աղջկան, փակեց աչքերը այլևս երբեք չբացելու պայմանով: Նա գոնե վերջում չտանջվեց, դեմքն հանգստություն էր արտահայտում, չնայած, որ արտաքինն անճանաչելի էր այլևս: Անձրևոտ օր էր: Տեղատարափ անձրև էր տեղում: Կարծես երկինքն էլ արտասվում էր մարդկանց հետ միասին անդառնալի կորստից, սակայն պատրաստվում էր ընդունելու նրան իր գիրկը: Ամեն ինչ ավարտվեց, վերջացավ: Ինքն այլևս երբեք չի տեսնի նրա բարի, լուսավոր դեմքը, չի լսի իրեն այնպես քնքշորեն կանչող ձայնը: Անցավ մեկ ամիս...կրկին անձրև էր գալիս, թակում էր աղջկա պատուհանը, կարծես ուզում էր սփոփել, ինքը մասնակից է նրա վշտին: Նրա հոգում դատարկություն էր տիրում, անգամ առաջվա բութ ցավը չկար: Նա այլևս ոչինչ չէր զգում, անտարբեր էր իր շուրջը կատարվող իրադարձություններին, եռացող կյանքին ու անցուդարձին: Նա այլևս չէր նկատում, չէր զբաղվում երաժշտությամբ, չէր կարդում, որն այնքան շատ էր սիրում, այլևս ոչ մի բան չէր հետաքրքրում նրան, նա չարանում էր աշխարհի դեմ, քանի որ մնացել էր մեն մենակ անգութ աշխարհի դեմ՝ անպաշտպան ու անօգնական: Եվ հենց այդ ժամանակ էլ հայտնվեց նա: Նա, որ կարծես վերակենդանացրեց աղջկան, վերադարձրեց կորսված գարունը, ջերմացրեց սառած հոգին, սեր ներշնչեց կրկին դեպի կյանքը: Արփին սիրեց նրան, սիրեց իր հոգու ողջ էությամբ, որովհետև փրկվեց ինքն իրենից, վերագտավ իրեն, կրկին սկսեց սիրել կյանքը, ստեղծագործել, կարդալ, գարուն տարածել իր շուրջը և իր վիշտը հանձնել միայն օրագրի էջերին առանց որևէ մեկին անհանգստություն պատճառելու, քանի որ նա քեզ կլսի ու չի ընդհատի, չի նախատի, համբերատար ու լուռ կտանի ամեն ինչ ու չի գանգատվի: Շարունակությունը թողնում եմ ձեր երևակայությանը: Պարզապես ուզում եմ կոչ անել, որ անտարբեր չլինեք մարդկային ցավի, տառապանքի, դժբախտության նկատմամբ և հավատացեք, որ մարդկային կուրությունն ու անտարբերությունը սպանում են ավելի շուտ, քան որևէ այլ բան: Նման դեպքեր պատահում են կյանքում ամեն ժամ, ամեն րոպե, այնպես որ երբեք անտարբեր մի՛ եղեք, երբեք...

Հեղինակ՝ Էսթեր Մելքոնյան
Սեղմեք այստեղ՝ ստեղծագործությունը Գրքամոլ էջում կարդալու համար: