Սամուել Բեկետ «Գոդոյին սպասելիս»| ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆ

2020-05-04 8817

Ժամանակը կարծես պտտվում է շրջանագծով և մենք հասնում ենք այնտեղ, որտեղից սկսել ենք:

Գաբրիել Գարիսա Մարկես

* * *

Ասում են կարճ է կյանքը,
շուտ կմարի սրտի զարկը,
բայց արևի տակ ծիրանի,
երիտասարդ ու ծերունի,
ահա կանգնած
շարան շարան կձանձրանան...

Մուշեղ Իշխան

* * *

Երբեմն ողջ օրն անցկացնում եմ մետրոյում, նայում ու լսում եմ մարդկանց: Ընդամենն ուզում եմ ինձ համար պարզել, թե նրանք ովքեր են, ինչ են ուզում և ուր են գնում: Երբեմն գաղտնի ականջ եմ դնում մարդկանց խոսակցություններին մետրոյում կամ էլ հանքային ջրերի կրպակների մոտ։ Եվ գիտե՞ք ինչ։
–Ի՞նչ։
–Մարդիկ ոչ մի բանի մասին էլ չեն խոսում։
–Ո՞նց կարող է պատահել։
–Այո՛, ոչ մի բանի մասին։

Ռեյ Բրեդբըրի «Ֆարենհայթ 451°»

* * *

Ժամանակը նույնպես իր շարժման ընթացքում արգելքների է զարնվում ու վթարվում է. ահա թե ինչու ժամանակի մի պատառ կարող է պոկվել ու խցանվել որևէ մի սենյակում` որպես առաջ սուրացող հոսանքի անշարժ մի մասնիկ:

Գաբրիել Գարիսա Մարկես

 

* * *

Աշխարհում մարդիկ դատապարտված են ամեն ինչ անելու, որպեսզի սպանեն ժամանակը: Հանուն դրա մեռցնելուն՝ ցանկացած գործողություն, մինչև ի վերջո հասնեն այն աստիճան անհեթեթությունների կատարմանը, որպիսիք են աբսուրդի հասցնող անտրամաբանական գործողությունները և զրույցները: Էստրագոնն ու Վլադիմիրը՝ վկա: Եվ ժամանակի տաղտուկությունից միակ փրկությունը հերոսների համար Գոդոյի վերադարձի մեջ է. սակայն պահանջել վերջինիս վերադառնալը, նշանակում է կյանքը համարել ավարտված: Այսինքն՝ Գոդոն է մեղավոր, որ կյանքը նրանց չի տրամադրում ապրել այլևս, ասել է թե՝ ապրելու համար մեզ մի Գոդո է պակասում:

 

(-Ի՞նչ է անում նա, պարոն Գոդոն:
Դադար.
-Ոչինչ չի անում, պարոն):

Սակայն Գոդոն չի գալիս, և չի էլ գա, քանի որ նա իր խնդիրն արդեն լուծել է: "Նա ոչինչ չի անում, պարոն"-ը նշանակում է, որ Գոդոն այդ խնդիրը չունի՝ ժամանակը մեռցնելու, քանի որ նա իր "քաղքենիական" կոմֆորտ գոտում է այժմ. նա իր վրայից "ժամանակի հիվանդությունը" նետել է ողջ մարդկությանը, որպես մի համատարած ժանտախտ բոլորիս համար, և միգուցե հիմա վերևից վայելում է տեսարանը, որպես անձնական ողբերգությունը ապրած, սեփական խաչը Գողգոթա բարձրացրած մեկը, տեսնելով, թե մյուսները ինչպես կպայքարեն ժամանակի ձանձրույթի, այդ պարապուրդի դեմ: Եվ մենք հեշտությամբ կարող ենք նկատել, որ ովքեր առօրյան “լցնելու” խնդիր ունեն, (իսկ ինչպես տեսնում ենք, այդպիսի մարդիկ շատ են մեր կյանքում), բոլորը միմյանց հետ կապված են նույն տկարություններով ու թուլություններով: Այսինքն՝ կյանքի կանգուրդը համատարած է՝ միշտ ու ամենուր: Մենք մի՛շտ սպասելու ենք մեր ժամին, որը չգիտենք երբ է գալու, և այդ սպասումի պատճառով ամբողջ մեր կյանքը, որը բնավ էլ կարճ չէ, հանկարծ դառնում է մի ակնթարթ: Հետևություն. մեղավորը՝ սպասումն է:

( -Իսկ եթե նա գա՞:
-Մենք փրկված կլինենք:)

 

Էստրագոնն ու Վլադիմիրն ամեն օր կսպասեն Գոդոյին, որպեսզի "փրկվեն" ժամանակի դեմ պայքարից: Սակայն օգնություն հայցել մեկից, ով այդ խնդիրն արդեն լուծել է, անիմաստ է: Եվ այստեղից պարզ է դառնում, որ Վլադմիրի ու Էստրագոնի ամենօրյա սպասումը դառնում է մի յուրահատուկ Սիզիփոսյան աշխատանք՝ ամեն օր գալ նույն վայրը՝ սպասելու Գոդոյին, ու ամեն օր չտեսնելով նրա գալուստը, նույն կրկնությամբ սպասել հաջորդ օրվան: Եվ գրականությունը ինտեգրելով կյանքին կտեսնենք, որ յուրաքանյչուր աշխատող, մտածող մարդ, ծնող, արվեստագետ, սովորական բանվոր, գտնվելով առօրյա միօրինակության նույն կրկնության մեջ, ոչինչ չի անում, քան ինչ-որ զբաղմունքներով մեռցնել ժամանակը: Այսինքն, մեր գործողությունների մեջ մենք բոլորս տառապում ենք "Գոդոյին Սպասող" անբուժելի հիվանդությամբ:

(-Սպանեցինք ժամանակը
-Առանց դրա էլ կանցներ
-Այո, բայց ոչ այսքան արագ:)

Բեկետը պիեսի տեսքով բնութագրում է ժամանակի էությունը: Ժամանակը՝ փուչ, ժամանակը՝ դատարկ, ժամանակը՝ կրկնվող, ու այդ կրկնության մեջ՝ պարույրաձև գործողությունների շղթա, էազուրկ, սին, առանց պատճառահետևանքների ու երբեք չավարտված...

Հ.Գ. Իսկ եթե Գոդոն իսկապե՛ս որոշեր գալ, արդյո՞ք մենք կփրկվեինք...

Հեղինակ՝ Համո Մուրադյան

Դիտեք ավելին Վերլուծություններ բաժնում

մեկնաբանություններ