Թեոդոր Դրայզեր «Ջեննի Գերհարդ»

Մեջբերումները կարդալու համար սեղմեք այստեղ:

► Ջեննիի հոգեկան պատկերը – ինչպե՞ս նկարագրես այն: Այդ խեղճ աղջիկը, որին կարիքն ստիպում էր օգնել սենատորից լվացք վերցնող իր մորը, կեղտոտ սպիտակեղենը բերել և մաքուրը տանել, ուներ մի հիանալի մեղմ բնավորություն, որի ամբողջ հմայքը դժվար է բառերով արտահայտել: Լինում են այնպիսի հազվագյուտ, յուրահատուկ բնավորության տեր մարդիկ, որոնք աշխարհ են գալիս չիմանալու ինչու և կյանքից հեռանում են այդպես էլ ոչինչ չհասկանալով նրանից: Միշտ էլ, մինչև վերջին րոպեն, կյանքը նրանց պատկերանում է անսահման չքնաղ, և եթե նրանք կարողանային միայն հիացմունքով շրջել աշխարհում, այն դրախտից պակաս չէր լինի նրանց համար: Աչքները բացելով, նրանք շուրջը տեսնում են մի կատարյալ աշխարհ, որն այնքա՜ն նրանց սրտովն է, ծառեր, ծաղիկներ, հնչյունների ծով, գույների ծով: Դա նրանց ամենաթանկագին ժառանգությունն է, նրանց լավագույն հարստությունը: Եվ եթե ոչ ոք նրանց չկանգնեցնի ասելով. «Այս իմն է», նրանք կարող էին երջանկությունից շողալով անվերջ շրջել այս աշխարհում, երգելով մի երգ, որը երբևիցե կլսի ամբողջ աշխարհը: Դա բարության երգն է: Բայց այդպիսի մարդիկ իրական աշխարհի վանդակի մեջ սեղմված՝ համարյա միշտ էլ խորթ են աշխարհի համար: Գոռոզության ու ագահության այս աշխարհը իդեալիստին ու երազողին խեթ է նայում: Եթե երազողը նայի բարձրում սլացող ամպերին, նրան կկշտամբեն պարապ-սարապ մնալու համար: Եթե նա ականջ է դնում քամու երգին, որը շոյում է նրա հոգին, այդ նույն ժամանակ շրջապատի մարդիկ շտապում են տիրանալ նրա ունեցվածքին: Եթե ամբողջ այսպես կոչված՝ ո՛չ շնչավոր աշխարհը հափշտակում է նրան, հրապուրելով այնպիսի նուրբ ու թովիչ ձայներով, որ թվում է, թե դրանք չեն կարող կենդանի ու բանական չլինել, երազողը կործանվում է տարերքի հարվածների տակ: Իրական աշխարհը միշտը էլ իր չանչերը մեկնում է այդպիսի մարկանց վրա և տիրապետում է նրանց: Հենց այդպիսիններին է, որ կյանքը հնազանդ ստրուկներ է դարձնում: Այդպիսին էր և Ջեննին այս պրողայիկ աշխարհում: Մանկությունից նրա ամեն մի քայլը եղել էր բարության և քնքշության թելադրանք: Երբ Սեբաստիանն ընկնում էր ու մի տեղը վնասում, նա էր, որ վախն ու անհանգստությունը հաղթահարելով օգնում էր եղբորը վեր կենալ և բերում էր իր մոր մոտ: Երբ Ջորջը տրտնջում էր, թե սոված է, Ջեննին իր բաժին հացը տալիս էր նրան: Ժամեր շարունակ նա օրորում էր իր փոքրիկ եղբայրներին ու քույրերին, սիրագորով երգելով նրանց համար և միաժամանակ ինչ- որ բան երազելով: Դեռ նոր էր քայլել սովորել, նա արդեն դարձավ մոր հավատարիմ օգնականը: Լվացք էր անում, սենյակ մաքրում, եփում-թափում էր, խանութ էր վազում մի բան գնելու, փոքրիկներին էր պահում: Դեռ երբեք ոչ ոք նրանից տրտունջի ոչ մի խոսք չէր լսել, թեև հաճախ էր խորհում իր դառն բախտի մասին: Նա գիտեր, որ շատ աղջիկներ շատ ավելի ուրախ-երջանիկ կյանք են վարում, բայց մտքովն չէր անցնում նախանձել նրանց: Հաճախ թախծում էր գողտուկ, բայց և այնպես երգում էր իր երգերը: Պարզ օրերին, երբ խոհանոցի պատուհանից դուրս էր նայում, լայնարձակ կանաչ տարածությունները ձգում էին նրան: Բնության գեղեցկությունը, նրա գծերն ու գույները, լույսն ու ստվերները հուզում էին աղջկան սքանչելի երգի նման: Պատահում էր, նա Ջորջին ու մյուս երեխաներին տանում էր պնդուկենու թփուտը, մի գողտրիկ, ստվերախիտ անկյուն, որտեղ կարկաչուն առվակն էր քչքչում, իսկ հեռվում երևում էին լայնարձակ դաշտերը: Նա չէր կարողանում բանաստեղծի պես բառերով արտահայտել այն ամենը, ինչ զգում էր, բայց նրա հոգին աշխույժ արձագանքում էր այդ ամբողջ գեղեցկությանը և հրճվում ամեն մի ձայնից, զեփյուռի ամեն մի շրշյունից: Երբ հեռվից լսվում էր անտառային տատրակների՝ ամառվա այդ ոգիների մեղմ ու քնքուշ կչկչոցը, նա գլուխը խոնարհում ու ականջ էր դնում, և այդ քնքշագին հնչյունները արծաթե կաթիլների պես ուղիղ նրա սրտի մեջ էին ընկնում: Երբ արեգակն ավելի թեժ էր տաքացնում և նոսր ստվերներն ու ոսկեփայլ շողերն ընկնում էին կանաչ խոտի վրա, Ջեննիի հիացմունքը սահման չէր ունենում, նա ձգտում էր այնտեղ, որտեղ ճառագայթներն ավելի պայծառ էին շողշողում, և նա կախարդվածի պես գնում էր ավելի ու ավելի հեռու, դեպի անտառի սրբազան թավուտը: Նա զգում էր գույների ամբողջ հրապույրը: Այն չքնաղագեղ փայլփլոցը, որ մայրամուտի ժամին փռվում է երկնքում, անսահման ուրախացնում ու հիացնում էր նրան: - Ի՜նչ լավ կլինի լողալ այն ամպերի վրա,- մի անգամ մանկան նման ասաց նա: Նա մի ճոճ էր գտել, որ բնությունն ինքն էր հյուսել վայրի վազերից, և այժմ ճոճվում էր նրա վրա Մարթայի ու Ջորջի հետ միասին: - Այո, եթե այդպիսի մի մակույկ լինի,- ասաց Ջորջը: Գլուխը ետ գցած Ջեննին նայում էր հեռավոր ամպին, որ ասես կարմիր կղզի լիներ արծաթափայլ ծովում: - Ա՛յ թե մարդիկ ապրեին այդպիսի կղզու՜մ,- ասաց նա: Մտովին նա արդեն այնտեղ էր և թեթև վազում էր օդային կածաններով: - Տե՛ս, մեղու՜,- ձայն տվեց Ջորջը, թռչող իշամեղուն ցույց տալով: - Այո,- երազանքով արձագանքեց Ջեննին,- շտապում է իր տուն: - Իսկ մի՞թե բոլորը տուն ունեն,- հարցրեք Մարթան: - Համարյա բոլորը,- պատասխանեց Ջեննին: - Թռչուննե՞րն էլ,- հարցրեց Ջորջը: - Այո, ասաց Ջեննին, ամբողջ էությամբ զգալով այդ մտքի պոեզիան:- Թռչուններն էլ տուն ունեն: - Մեղունե՞րն էլ,- նորից հարցրեց Մարթան: - Այո, մեղուներն էլ: - Շնե՞րն էլ,- հարցրեց Ջորջը, ոչ հեռու ճանապարհին տեսնելով մի թափառող շուն: - Դե իհարկե, ասաց Ջեննին:- Դու չգիտե՞ս, որ շները տուն ունեն: - Իսկ մոծակնե՞րը,- շարունակեց հարցնել տղան, նկատելով թափանցիկ աղջամուղջում ճախրող մոծակների մի ամբողջ պարս: - Այո, ասաց քույրը, կիսով չափ ինքն էլ հավատալով դրան:- Լսեցեք: - Օհո՜, -թերահավատ գոչեց Ջորջը:- Կուզեի տեսնել՝ ինչպիսի տներ ունեն նրանք: - Լսեցե՛ք,- հաստատորեն կրկնեց Ջեննին և, ձեռքը բարձրացնելով, լռության կոչեց: Այդ այն խաղաղ ժամն էր, երբ երեկոյան զանգը օրհնության նման հնչում է մարող օրվա վրա: Հեռավորությունից մեղմացած հնչյունները հանդարտ լողում էին երեկոյան օդում, և բնությունն ինքը ասես լռել ու ականջ էր դնում Ջեննիի հետ միասին: Նրանից մի քանի քայլ հեռու խոտերի մեջ ոստոստում էր կարմրակուրծք շիկահավը: Մեղուն բզզում էր, ինչ-որ տեղ զնգում էր զանգակը, ճյուղերի կասկածելի ճրթճրթոցը մատնում էր սկյուռի մոտենալը պնդուկներին: Մոռանալով ձեռքը ցած թողնել, Ջեննին ականջ էր դնում, մինչև որ երկարաձիգ զնգոցը մարեց օդում և նրա սիրտը լցվեց: Եվ այն ժամանակ նա ոտքի կանգնեց: - Օ՜,- դուրս թռավ նրա մանկական կրծքից, և պոետական ցնծության պոռթկումով նա ամուր սեղմեց ձեռքերը: Նրա աչքերը լցվել էին արցունքով: Նրա զգացմունքները հուզող հիասքանչ ծովը զարկում էր ափերին: ԱՅԴՊԵՍ ԷՐ ՋԵՆՆԻԻ ՀՈԳԻՆ…

► Անգլիական գրող Ջեֆրիսն ասել է, որ կատարյալ աղջիկ երևան է գալիս հարյուր հիսուն տարին մեկ անգամ: «Այդ գանձն ստեղծում են երկրի ու օդի բոլոր թովչանքները: Ե՛վ հարավային զեփյուռը, որ մեկ ու կես դար փչում է ցորենի դաշտերի վրա, և՛ բարձր խոտերի բուրմունքը, որոնք օրորվում են երեքնուկի մեղրալից ծանր գլխիկների ու բերինիկի ծիծղուն ծաղիկների վրա, ծածկում են սերինոսին և փակում մեղվի ուղին, և՛ վարդի թփերի դալար ցանկապատերը, և՛ մատղաշ ցախկեռասը, և՛ կապուտակ տերեփուկները ոսկեփայլ արտի մեջ, և՛ կանաչ եղևնիների ստվերը: Ամբողջ հմայքը մարմանդ գետակների, որոնց ափերին դեպի արև են ձգվում հիրիկները, մթին անտառների ամբողջ տիրական գեղեցկությունը, բոլոր հեռավոր բլուրները, որոնցից քեմոնի ու ազատության շունչ է բուրում - այս ամենը նորից ու նորից կրկնվում է հարյուրավոր տարիներ: Գարնանածաղիկները, զանգակածաղիկները, մանուշակները, ծիրանի գարունը, ոսկե աշունը, արևի լույսը, հորդ անձրևները և ցողաթաթավ առավոտները, անմահ գիշերները, նորից ու նորից հարյուր տարի կրկնվում է անընդհատ հոսող ժամանակի ամբողջ շրջանը: Չգրված տարեգրություն, որը ոչ ոք գրել չի էլ կարող. ո՞վ կարող է պատմել հարյուր տարի առաջ թափված վարդի թերթիկների մասին: Հարյուր անգամ ծիծեռնակները վերադառնում են կտուրի տակի իրենց բույնը, հարյուրավոր անգամ: Բայց ահա աղջիկը երևաց, և ամբողջ աշխարհը ծարավի է նրա գեղեցկությանը, ինչպես այն ծաղիկների, որոնք արդեն չկան: Նրա տասնյոթ տարու թովչանքի մեջ դարերի հմայքն է: Ահա թե ինչու նրա հարուցած կրքի մեջ թախիծ է թաքնված»: Եթե դուք հասկացել ու գնահատել եք հարյուր անգամ կրկնված անտառային զանգակածաղիկների հմայքը, եթե վարդերը, երաժշտությունը, շառագուն լուսաբացն ու մայրամուտը երբևիցե ստիպել են, որ ձեր սիրտն ավելի ուժգին բաբախի, եթե այդ ամբողջ գեղեցկությունն անցողիկ է և ահա այն, նախքան աշխարհը դուրս կփախչի ձեզանից, ձեր ձեռքն է տրված, կհրաժարվե՞ք արդյոք նրանից:

► Մեզ հայտնի աշխարհում կենդանական թագավորության բոլոր ներկայացուցիչների կյանքը ընթանում է որոշակի մթնոլորտում կամ միջավայրում, ասես դրանցից դուրս նրանք չէին կարող գոյություն ունենալ մոլորակի վրա, որը անսասան օրենքի ուժով պտտվում է արեգակի շուրջը: Այսպես, ձուկը ոչնչանում է, եթե հեռանում է իր տարերքից, իսկ թռչունը շատ թանկ կհատուցի, եթե փորձի թափանցել ձկան համար նախատեսված թագավորությունը: Բոլոր կենդանի արարածները, սկսած ծաղկի վրա մակաբույծ կյանք վարող լվիճից մինչև արևադարձային անտառների ու ծովի խորքերի հրեշը, ցույց են տալիս, որ բնությունը նրանց գործունեությունը սահմանափակել է որոշակի միջավայրով, և մեզ մնում է միայն նշել, թե այդ սահմաններից դուրս պրծնելու ամեն մի փորձը ինչ անհեթեթ ու ճակատագրական հետևանքների է հասցնում նրանց: Սակայն մարդու նկատմամբ միջավայրի սահմանափակության այս տեսությունը նույնքան ակնառու չի երևում: Հասարակական կյանքը ղեկավարող օրենքները դեռ մինչև վերջ չեն հասկացվել և մեզ ընդհանրացումների հիմք չեն տալիս: Բայց և այնպես հասարակության կարծիքը, պահանջներն ու դատողությունները նույնպես ծառայում են որպես յուրատեսակ սահմաններ, որոնք թեկուզև շոշափելի չեն, բայց միանգամայն իրական են: Երբ տղամարդը կամ կինը մեղանչում է, այլ խոսքով ասած՝ անցնում է սահմանված շրջանի գիծը, նրա համար պատրաստաված պատիժը նման չէ այն պատժին, որը կհասնի թռչունին, եթե նա փորձի ապրել ջրի տակ, կամ վայրի գազանին, եթե նա սկսի թափառել մարդաբնակ վայրերում: Նրան անմիջապես կործանում չի սպառնում: Մարդիկ միայն զարմանքով հոնքերը կբարձրացնեն կամ կծու քմծիծաղ կտան և կամ վրդովված՝ ձեռքերը կթափահարեն: Եվ այսուամենայնիվ հասարակական կյանքի սահմանները յուրաքանչյուրի համար այնքան որոշակի են գծված, որ դրանից դուրս եկող ամեն ոք դատապարտված է: Այս կամ այն միջավայրում ծնված ու դաստիարակված մարդը դրանից դուրս գոյություն ունենալու համար պիտանի չէ: Նա նման է թռչունի, որը սովոր է ապրել օդի որոշակի խտության պայմաններում և չի կարող կյանք վայելել ո՛չ ավելի խիտ, ո՛չ ավելի նոսր մթնոլորտում:

► Շատ չի պատահում, որ հասուն մարդը պահպանի իր պատանեկան պատկերացումները: Եվ հրաշքն այն չէ, որ մեկը պահպանել է այդ պատկերացումները, այլ այն է, որ բոլորը կորցնում են այն: Շրջիր ամբողջ աշխարհը, ի՞նչ կմնա այնտեղ, երբ անցյալի գիրկն ընկնեն պատանու քնքշությունն ու միամտությունը, որն ամեն ինչին նայում է զարմանքից չռած աչքերով: Մի քանի կանաչ ոստ, որ երբեմն երևան են գալիս մեր առօյա շահերի անապատի մեջ, արևաշող ամառվա մի քանի տեսիլք, որ երևում են մեր պաղած հոգու հայացքի առաջ, զվարճության կարճատև րոպեներ՝ անդադրում ծանր աշխատանքի մեջ—այս ամենը խոնջացած ուղևորի առաջ բացում է տիեզերքը, որը միշտ բաց է երիտասարդ հոգու առաջ: Ոչ վախ, ոչ շահամոլություն: Լայնարձակ դաշտեր և լուսաճաճանչ բլուրներ, առավոտ, կեսօր, երեկո, աստղեր, թռչունների ճռվողյուն, ջրի կարկաչ—այս ամենը  որպես պարգև է տրվում երեխայի հոգուն: Ոմանք այդ կոչում են պոեզիա, ուրիշները՝ քարասիրտները, դատարկ հերյուրանք: Պատանեկության օրերին այս ամենը նրանց էլ հասկանալի է եղել, բայց պատանեկան  զգայնությունը  չքացել է, և նրանք այլևս ընդունակ չեն տեսնելու:

► Այն աշխարհում, ուր շպրտվեց Ջեննին իր համար այդպիսի մի դժվարին պահի, առաքինի մարդը անհիշելի ժամանակներից ի վեր միշտ էլ իզուր է ջանացել պահպանել իր գոյության իրավունքը: Որովհետև առաքինությունը մարդկանց բարի ցանկանալու և բարիք գործելու ընդունակություն է: Առաքինի մարդը մեծահոգի մարդն է, որն ուրախությամբ պատրաստ է ծառայելու ամենքին ու բոլորին, բայց հասարակությունն այնքան էլ չի գնահատում այդ հատկությունը: Եթե դուք ձեզ էժան գնահատեք, ձեզ բանի տեղ չեն դնի, ոտքի տակ կտան ձեզ: Եթե դուք ձեզ թանկ գնահատեք, թեկուզև ոչ ըստ արժանվույն, ձեզ կհարգեն: Հասարակությունն ընդհանրապես շատ վատ է ճանաչում մարդկանց: Նրա միակ չափանիշն է՝ «ինչ կասեն ուրիշները»: Միակ չափանիշն է ինքնապաշտպանության զգացմունքը: Պահպանե՞լ է արդյոք այսինչը իր կարողությունը: Պահպանե՞լ է արդյոք այսինչ կինը իր անաղարտությունը: Ինչպես երևում է, շատ քչերն են միայն ընդունակ երբեմն ինքնուրույն դատողություն ունենալու: Ջեննին չէր էլ փորձում բարձր գնահատել իրեն: Նա ինքնազոհության բնածին հակում ուներ: Ամենևին էլ հեշտ բան չէր նրան պատվաստել այնպիսի կենսական էգոիզմ, որն օգնում է պաշտպանվել չարից: Մարդ բարձրագույն լարման րոպեներին ամենից ավելի նկատելի է աճում: Նա ուժերի և ընդունակությունների հզոր հորձանք է զգում: Մենք դեռ դողում ենք, վախենում ենք սխալ քայլ անել, բայց մենք աճում ենք: Ոգևորության բռնկումներն են ղեկավարում մեզ: Բնությունը ոչ ոքի չի մերժում: Եթե միջավայրը կամ հասարակությունը մեզանից երես են դարձնում, մենք էլի բարեկամ ենք մնում այն ամենին, ինչ գոյություն ունի: Բնությունը մեծահոգի է: Քամին ու աստղերը քո բարեկամներն են: Միայն բարի եղիր ու զգայուն և դու կհասնես այդ մեծագույն ճշմարտությանը: Գուցե և այն քեզ չի հասնի ձևակերպված ֆորմուլաներով, բայց կհասնի հրճվանքի ու անդորրի զգացողությամբ, որը և, վերջին հաշվով, կազմում է իմացության էությունը: Անդորրի մեջ ձեռք ես բերում իմաստություն:

► Ջեննիի կյանքում հետագա իրադարձությունները պատկանում են նրանց շարքին, որոնց վրա մեր ժամանակակից բարոյականությունը խստագույն արգելք է դնում: Իր գործը խավարի և լռության մեջ կատարող մեծ ու իմաստուն ստեղծագործական ուժի` մայր բնության որոշ օրենքները նույն ուժով ստեղծված առանձին չնչին արարածներին շատ ստորացուցիչ են թվում: Մենք զզվանքով երես ենք դարձնում այն ամենից, ինչ կապված է կյանքի գոյացման հետ, որպես թե մարդուն անվայել է բացահայտորեն հետաքրքրվել դրանով: Հետաքրքրական է, որ այդ զգացմունքը ծագել է մի աշխարհում, որի բուն էությունը հենց այն է, որ անընդհատ, նորից ու նորից նոր կյանք ծնունդ առնի, մի աշխարհում, որտեղ քամին, հողը, ջուրը, արևի լույսը` ամեն ինչ ծառայում է պտուղի ծնունդին, մարդու ծնունդին: Եվ թեպետ ոչ միայն մարդը, այլև ամբողջ երկիրը, տոհմը շարունակելու միևնույն բնազդն ունի, և աշխարհում ամեն ինչը ծնունդ է առնում միևնույն եղանակով, չգիտես ինչու գոյություն ունի դրա առաջ աչքերը փակելու և երես դարձնելու մի անհեթեթ ձգտում, ասես դա մի ինչ-որ պիղծ բան լինի: «Սերված արատով և ծնունդ առած մեղքով» - ահա այն անբնական բացատրությունը, որ գռեհիկը տալիս է բնության օրենքին, և հասարակությունը լռելյայն համաձայնում է այդ հրեշավոր դատողությանը: Անտարակույս այսպիսի մոտեցումն արմատապես սխալ է: Մարդու ամենօրյա պատկերացումների մեջ պետք է հաստատուն տեղ գրավի այն, ինչ սովորեցնում է փիլիսոփայությունը, ինչին հանգում է կենսաբանությունը, բնության մեջ չկան ստոր պրոցեսներ, չկան անբնական վիճակներ: Տվյալ հասարակության հիմքերից ու սովորություններից պատահական շեղումները ամենևին էլ պարտադիր չէ մեղք համարել: Ոչ մի թշվառ արարածի, որը պատահականության կամքով խախտել է մարդկանց սահմանած կարգը, չի կարելի մեղադրել այն անսահման ստորության մեջ, որ անխուսափելիորեն վերագրում է նրան աշխարհի կարծիքը: Ջեննին այժմ ստիպված եղավ անձամբ համոզվելու, թե որքան սխալ է մեկնաբանում բնության այն հրաշքը, որը, եթե չլիներ Բրենգերի մահը, սրբազան պիտի համարվեր և մեծարվեր որպես կյանքի բարձրագույն արտահայտություն: Թեպետև նա չէր կարողանում հասկանալ, թե այդ այնքան բնական կենսական պրոցեսն ինչով է տարբերվում մյուս բոլորից, բայց շրջապատը նրան ստիպում էր զգալ, որ իր բաժինն անկումն է և իր վիճակը մեղք է ու մեղքի ծնունդ: Այս ամենը քիչ էր մնում սպանի այն սերը, ուշադրությունն ու հոգատարությունը, որը հետագայում մարդիկ կպահանջեն նրանից իր երեխայի նկատմամբ: Այդ հասունացող բնական ու անհրաժեշտ սերը քիչ էր մնում չարիք երևար նրան: Ջեննիին կառափնարան չտարան, բանտ չնետեցին, ինչպես նրա նմաններին պատժում էին մի քանի դար առաջ, բայց շրջապատի մարդկանց տգիտությունն ու հետամնացությունը խանգարում էին նրա վիճակի մեջ տեսնել մի այլ բան, բացի հասարակության օրենքների ստոր ու չարամիտ խախտումից, իսկ դա պատժվում էր ընդհանուրի արհամարհանքով: Նրան մնում էր միայն խույս տալ խեթ հայացքներից և լուռումունջ ապրել իր մեջ տեղի ունեցող մեծագույն փոփոխությունը: Որքան էլ տարօրինակ է, նա ավելորդ խղճի խայթեր և անպտուղ ափսոսանքներ չէր զգում: Նրա հոգին հանգիստ էր, սիրտը մաքուր ու թեթև: Ճիշտ է, նրա վիշտը չէր մարել, բայց առաջվա սրությունը չուներ, մնացել էր միայն աղոտ անվստահություն ու տարակուսանք, որոնցից երբեմն Ջեննիի աչքերը լցվում էին արցունքով: Դուք լսել եք անտառային տատրակի ղունղունոցը ամառային օրվա անդորրության մեջ: Ձեզ պատահել է հանդիպել մի անծանոթ առվակի, որը քչքչում ու խոխոջում է թավուտի մեջ, որտեղ ոչ ոքի ականջը չի կարող լսել նրան: Անցած տարվա մեռյալ տերևների տակ, ձյունի ծածկույթի տակ բացվում են համեստ ձնծաղիկները, ասես արձագանքելով գարնանային կապուտակ երկնքին: Այդպես է ծնունդ առնում և նոր կյանքը:

► Որոշ տղամարդկանց կյանքում լինում է ժամանակ, երբ նրանք սկսում են անգիտակցաբար գնահատել կնոջ երիտասարդությունն ու գեղեցկությունը ո՛չ այնքան երազելով իդեալական երջանկություն, որքան նայելով շրջապատի միջավայրի պայմանականությանը: - Մի՞թե ես,- հարց են տալիս նրանք իրենք իրենց, երբ մտածում են, թե չամուսնանա՞ն արդյոք,- մի՞թե ես ստիպած եմ լինելու ենթարկվել ընդհանուրի կողմից ընդունված բարոյականությանը, պահպանել հասարակության օրենքները, կամովին դառնալ զուսպ ու համեստ, ուրիշին իրավունք տամ խառնվել իմ գործերին և այս ամենը միայն նրա համար, որ գրկիս մեջ եմ առնում նույնքան հեղհեղուկ էակ, որքան ես ինքս եմ, մի կին, որի ցանկություններն ու քմահաճույքները այնքան ավելի համառ ու տաղտկալի են դառնալու, որքան չքանալու է նրա գեղեցկությունն ու հրապույրը: Այդ մարդիկ, չցանկանալով ենթարկվել այն բոլոր հնարավոր պատահականություններին, որ իր հետ բերում է օրինական ամուսնությունը, հակված են ընդունելու ո՛չ այնքան ծանրաբեռնող ժամանակավոր կապի առավելությունները: Նրանք ջանում են կյանքի վայելքներին տիրանալ՝ առանց դրանց դիմաց վճարելու: Հետագայում, մտածում են նրանք, կարելի կլինի ավելի հաստատուն ու վայելուչ հարաբերություններ ստեղծել՝ խուսափելով կշտամբանքներից կամ ինչ-որ բան արմատապես ուղղելու և կարգավորելու անհրաժշտությունից: Լեսթեր Քեյնի համար պատանեկան հրապուրանքների ժամանակն անցել էր, և նա այդ գիտեր: Անփորձ պատանու միամիտ երազանքներն ու իդեալներն անհետ չքացել էին: Նրան ցանկալի էր կնոջ մոտիկությունը, ԲԱՅՑ ՆԱ ՇԱՏ ՔԻՉ ՀԱԿՈՒՄ ՈՒՆԵՐ ԴՐԱ ՀԱՄԱՐ ԶԻՋԵԼ ԻՐ ԱԶԱՏՈՒԹՅՈՒՆԸ: Ինչու՞ շղթաներ հագնել ոտքերին, եթե կարելի է ազատ թռչուն մնալով ստանալ ամեն բան, ինչ ուզում ես: Իհարկե, նա պետք է գտնի այդպիսի մի կին, որը լիովին համապատասխաներ իրեն, և նրան թվում էր, որ այդպիսին գտել է ի դեմս Ջեննիի: Այդ աղջկա մեջ ամեն ինչ համապատասխանում էր նրա ցանկություններին ու ճաշակին: Նա դեռ երբեք այդպիսի կնոջ չէր հանդիպել: Նրա հետ ամուսնանալը ոչ միայն անհնարին է, այլև պարտադիր չէ: Բավական է նրան ասել «գնանք», և նա պետք է հնազանվի, այդպես է նրա բախտը:

► Մեր դարում նյութական ուժերի ներգործությունը համարյա անհաղթահարելի է. նրանք ճնշում ու խորտակում են հոգին: Զարհուրելի արագությամբ զարգանում ու բարդանում է մեր քաղաքակրթությունը, բազմապիսի ու փոփոխական են հասարակական կյանքի ձևերը, մեր անհաստատ, նրբացած և աղճատված երևակայության վրա խիստ այլազան ու անսպասելի են ազդում, օրինակ, այնպիսի գործոններ, ինչպիսիք են երկաթուղիները, ճեպընթաց գնացքները, փոստը, հեռագիրը և հեռախոսը, լրագիրը, մի խոսքով, մեր հասարակության մեջ գոյություն ունեցող հաղորդակցության ու կապի միջոցների ամբողջ մեխանիզմը: Այս ամենն ամբողջությամբ վերցրած ստեղծում է կալեյդոսկոպիկ խայտաբղետություն, կուրացուցիչ, անկանոն կենսական ֆանտասմագորիա (ցնորամտություն), որը հյուծում, բթացնում է սիրտը և ուղեղը: Այստեղից էլ՝ յուրատեսակ մտավոր հոգնածությունը, և ամեն մի օրը բազմապատկում է նրա զոհերի թիվը, նրանց թիվը, ովքեր տառապում են անքնությամբ, մելամաղձությամբ կամ պարզապես խելագարվում են: Ժամանակակից մարդու ուղեղը, ինչպես երևում է, ընդունակ չէ տեղավորելու, դասավորելու և պահպանելու ամեն օր նրա վրա տեղացող փաստերի ու տպավորությունների վիթխարի զանգվածը: Մենք չափից ավելի ակնառու ենք ապրում և արտաքին աշխարհից թաքնվելու տեղ չունենք: Մենք ստիպված ենք լինում խիստ շատ բան ընկալել: Ասես անծայրության իմաստությունը փորձում է իր համար ճանապարհ բացել դեպի նեղվածք գանգերը և տեղավորվել սահմանափակ ուղեղներում:

Հ.Գ. Եթե դուք ունեք մեջբերումներ՝ դուրս բերված այս գրքից, ապա կարող եք ուղարկել մեզ հետադարձ կապով: