Վահրամ Մավյան «Հայու բեկորներ»

Անառակը

► Տարիներ վերջ, երբ առաջին անգամ իջա Լոնտոնի օդակայանը, զարմանքս մեծ եղավ` նկատելով, որ պայուսակս փոխադրող բեռնակիրը... անգլիացի էր: Անգլիացի բեռնակի՞ր...: Գաղափարն իսկ անըմբռնելի էր մեզի, նախկին «գաղթայիններուս» համար: Մասնավոր հպարտությունով մըն էր ուրեմն, որ պզտիկ նվեր մը սահեցուցի անոր ափին մեջ: Ասիկա զգալը դժվար է անոնց համար, որոնք չեն ապրած գաղութներու մեջ, ուր անգլիացին իշխող, տիրող տարրն է միշտ` տնօրեն, կուսակալ, սպա, դատավոր, այլ խոսքով` երկրին ընտրանին: Մյուսնե՞րը. անոնք կմնան միշտ ալ «բնիկներ» որպես, ու չնայած իրենց զարգացումին ու դաստիարակության` կդիտվին վերեն, լուռ ու ծածուկ արհամարհանքով մը հաճախ:
Ահա թե ինչու, տարիներու կուտակված դառնութեան մը, վիրավորված արժանապատվութեան մը վրեժն էր, որ կլուծեի կարծես` անգլիացի բեռնակիրին ափին մեջ այդ քանի մը շիլինը սահեցնելով:
Զարմանալի չէր տակավին, որ տարիներով անգլիական գաղութներու մեջ որպես բնիկ ապրած մեկը, երբ կուգար Անգլիա, գոնե սկզբնական շրջանին, միասին կպտտեցներ ստորակայության զգացում մը, որ կարծել կուտար իրեն` թե ինչ որ ինք կըներ սխալ էր անպայման ու թերի: Ճիշտ հակառակն էր սակայն, որ կպատահեր, երբ անգլիացի մը կելլեր իր երկրեն դուրս, միշտ իր ըրածն էր, որ կնկատվեր ճիշտ, որքան ալ ծիծաղելի ըլլար ատիկա, ու մյուսները բոլոր` սխալ:
Գևորգներուն աչքին անգլիացին մեծ էր ուրեմն, ինչպես նաև ազնվական ու նախանձելի` այս բոլորին համար, այս բոլորին լույսով, և ոչ թե այն արժանիքներուն համար, որոնք իսկապես մեծ կընեին զինք: Ո՞վ պիտի չուզեր հետևաբար մտնել երանելիներու այս խումբեն ներս, ու փոխանակ բնիկ նկատվելու, մաս կազմել մյուսներուն` տիրապետող երջանիկներու խումբին:
Գևորգ ինքզինք անգլիացի կնկատեր, կուզեր նկատվիլ, առանց անդրադառնալու սակայն, որ իսկական անգլիացու ըլլալու, բայց մանավանդ այդպես ընդունվելու համար անհրաժեշտ պայմանը արյունն էր միայն: Ո'չ ֆիզիկական գիծերուն նմանությունը, ո'չ անգլիական առոգանությունը, ո'չ դաստիարակությունը և ո'չ ալ անգլիական անցագիրը բավական էին, որ օտար մը իրենցմե նկատվեր:

► -Արևելքի մեջ իրարու միս կուտենք այնքան անկարևոր հարցերու համար: Որքան անկարևոր ու անիմաստ կերևին այդ վեճերը, երբ կդիտես այս հեռավորութենեն, այս պայմաններու մեջեն, երբ կտեսնես թե շատ ավելի կենսական խնդիրներու դիմաց կգտնվինք որպես հավաքականություն, մեր գոյության հարցականին առջև, ինչպես ըսած է, չեմ գիտեր ով: Հավաքական մեր մտահոգության առարկա կընե՞նք երբեք Ավոներու աագան, ի՞նչ պիտի ըլլան անոնք որպես հայ ասկե տասը, քսան, երեսուն տարի վերջ, մտածա՞ծ ես երբեք: մՏուն պետք է վերադառնանհք, տո'ւն, ուրիշ ճար չկա: Եթե փոր մը հացն է ամբողջ կյանքի մը նպատակը, ես խե'րն եմ անիծեր այդ կյանքին: Մերը շունի կյանք է արզաես այս օտարության մեջ: Անցյալը այնքան քաղցրացած է հիմա, չես կրնար երևակայել:

Հ.Գ. Եթե դուք ունեք մեջբերումներ` դուրս բերված այս գրքից, ապա կարող եք ուղարկել մեզ հետադարձ կապով: