Գաբրիել Գարսիա Մարկես «Վերհիշելով իմ տխուր պոռնիկներին»

► -Նա պետք է իրեն թույլ չտար վատ ճաշակ դրսևորել,- ծերունուն ասաց իջևանատան կինը:- Պետք չէր մատը մտցնել քնած կնոջ բերանը կամ այդ կարգի ինչ-որ բան անել... Յասունարի Կավաբատա «Քնած գեղեցկուհիների տունը» («Վերհիշելով իմ տխուր պոռնիկներին» գրքից)

► Իննսունամյակս լրանալու օրը որոշեցի ինքս ինձ նվեր անել՝ խելագար սիրո մի գիշեր դեռատի օրիորդի հետ:

► «Բարոյանակությունը ժամանակի խնդիր է,- ասում էր Ռոսա Կաբարկասին չարախինդ քմծիծաղով,- ժամանակը կգա՝ ինքդ կհամոզվես»:

► Իմաստունները գիտեն ամեն ինչ, բայց ոչ ամեն ինչ:-Ռոսա Կաբարկասի

► Միակ Կույսերը, որ մնացել են աշխարհիս երեսին, դուք եք՝ օգոստոսի  նշանի տակ ծնվածներդ:-Ռոսա Կաբարկասի

► Այդպիսին լինել չուզենալով, ես սկսեցի ձևացնել՝ իբր ամեն ինչ ճիշտ հակառակն է:

► Տունը, ինչպես յուրաքանչյուր պոռնկանոց, ամենամոտն էր դրախտին:

► Երբ երեսուներկու տարեկանում մենակ մնացի՝ տեղափոխվեցի այն սենյակը, որը ծնողներիս ննջարանն էր, բացեցի միջանցիկ դուռը դեպի գրադարան և սկսեցի ծախծխել ինչն ինձ ավելորդ էր թվում իմ կյանքի համար, և պարզվեց, որ ամեն ինչն էր ավելորդ՝ բացառությամբ գրքերի և գլանիկավոր պիանոլայի:

► Ես երբեք ոչ մի ուրիշ բանով չեմ զբաղվել, միայն գրել եմ, բայց չունեմ ոչ հատուկ ունակություններ, ոչ կոչվածություն այդ գործին, ես բացարձակապես չգիտեմ դրամատուրգիական կոմպոզիցիայի օրենքները և այդ գործի մեջ խրվեցի լոկ այն պատճառով, որ հավատում եմ ողջ կյանքում կարդացած բազում գրքերից քաղած գիտելիքներիս ուժին:

► Ես երբեք չեմ մտածել տարիքիս մասին, ինչպես մարդիկ ընտելանում են չմտածել չխարխլված տանիքի մասին:

► Մանուկ տարիներից ամոթի զգացումն իմ մեջ ձևավորվոլ է ավելի լավ, քան պատկերացումը մահվան մասին:

► Ես սկսեցի վերհիշել, թե որ պահին գիտակցեցի, որ արդեն ծեր եմ, և ստացվեց՝ այս օրվանից ոչ այնքան առաջ, վերջերս:

► - Նորմալ բան է ձեր տարիքի համար,- արձագանքեց նա:
- Այդ դեպքում,- առարկեցի ես,- իմ տարիքն է աննորմալ:

► Ծերության առաջին նախանշանը մարդու` իր հորը նմանվել սկսելն է:

► Բանն այն է, որ առաջին փոփոխություններն այնքան դանդաղ են ի հայտ գալիս, որ գրեթե աննկատ են լինում մարդու համար, նա շարունակում է ներսից իրեն դիտել այնպիսին, ինչպիսին եղել է, իսկ ուրիշները, նայելով նրան, նկատում են այդ փոփոխությունները:

► ...Ձեռքերը լայն տարածել էր, որպես լիիրավ տերն իր կուսության...ուք ին

► Հինգերորդ տասնամյակում ես սկսեցի հասկանալ, թե ինչ է ծերությունը, երբ նկատեցի հիշողությանս մթագնման առաջին դեպքերը: Ես տնով մեկ որոնում էի ակնոցս՝ մինչ այն հայտնաբերում էի քթիս վրա կամ ցնցուղի տակ էի մտնում ակնոցով, կամ, պատահում էր, դնում էի կարդալու ակնոցս՝ հեռատեսության ակնոցս չհանած: Եղավ դեպք, որ նախաճաշեցի երկրորդ անգամ՝ մոռանալով, որ արդեն արել եմ այդ բանը, և նկատեցի նաև, թե ինչպես անհանգստացան ընկերներս, երբ նրանց պատմեցի նույն պատմությունը, որը նրանք ինձնից լսել էին մի շաբաթ առաջ: Այն ժամանակ իմ միտքը դեռ պահում էր ծանոթ դեմքերի ցուցակը և մեկ ուրիշը՝ նրանցից յուրաքանչյուրի անունները, բայց այն պահին, երբ բարևում էի նրանց, ինձ չէր հաջողվում միացնել դեմքերն ու անունները:

► Սեռական առումով տարիքս երբեք ինձ չի մտահոգել, որովհետև իմ հնարավորությունները կախված էին ոչ այնքան ինձնից, որքան կանանցից. նրանք գիտեն ինչն ու ինչպեսը, երբ ուզում են:

► Եվ կյանքի լիակատար հաղթանակը հենց այն է, որ ծերունիների հիշողությունը չի պահանջում ոչ էական մանրուքները և միայն խիստ հազվադեպ է մեզ դավաճանում որևէ իսկապես կարևոր հարցում: Ցիցերոնը դա արտահայտել է մեկ ասույթով. «Չկա մի այնպիսի ծեր, որը մոռանար, թե որտեղ է թաքցրել գանձը»:

► Երբեք ոչ մեկին չեմ բացել գաղտնիքներս և չեմ պատմել իմ մարմնի ու հոգու արկածները, քանզի պատանի տարիներից գիտեի, որ թե՛ մեկը, թե՛ մյուսը անպատիժ չեն մնում:

► Ահա այն ամենը, ինչ տվեց ինձ կյանքը, իսկ ես ոչինչ չարեցի, որ նրանից կորզեի ավելին:

► Մի խաբվեք, մի մտածեք, որ այն, ինչին սպասում եք և ինչի հույսն ունեք, ավելի երկար կտևի, քան տեսնում են մեր աչքերը:

► Երիտասարդություն հասկացությունն ինձ համար այնքան առաձգական էր, որ միշտ թվում էր, թե ամուսնանալը երբեք ուշ չի լինի:

► Վաճառվող կանայք ինձ ամուսնանալու ժամանակ չթողեցին:

► - Դուք ինչ-որ բան վերհիշու՞մ եք:
- Ես ոչինչ չեմ վերհիշում, բայց ձեր հարցն ինձ հիշեցրեց այդ մասին:

► Քարտուղարուհիները դահլիճ բերեցին կարկանդակը` իննսուն վառվող մոմերով, որոնք առաջին անգամ ստիպեցին ինձ զգալ ապրած տարիներիս քանակը...

► Ծերության հմայքներից մեկն այն քմայքներն են, որոնք իրենց թույլ են տալիս ջահել մտերմուհիները՝ համարելով, որ դուք արդեն խաղից դուրս եք:

► Մի լքեք նավը բաց ծովում:

► Տարիքն այն չէ, թե քանի տարեկան ես, այլ թե ինչպես ես զգում տարիներդ:

► Նրանք, ովքեր չեն երգում, պատկերացնել անգամ չեն կարող, թե այդ ինչ երջանկություն է երգելը:

► Արյունը տարածվում էր նրա երակներով` ինչպես խաղաղ երգ, հասնում էր մինչև նրա մարմնի ծածուկ տեղերը և, սիրով մաքրված, վերադառնում դեպի սիրտը:

► Ես հայտնվել էի լիակատար սնանկացման եզրին, բայց ամեն ինչ փոխհատուցվում էր այն հրաշքով, որ իմ տարիքում ես դեռ ողջ էի:

► Ես հայտնաբերեցի, որ ամեն առարկա իր տեղն ունենալու, ամեն մի գործ իր ժամանակն ունենալու, ամեն բառն իր տեղն ունենալու մոլագար կիրքը ամենևին էլ կազմակերպված խելքի արդյունք չէր, այլ հակառակը՝ իմ հորինած կարգն էր իմ էության անկանոնությունը քողարկելու համար: Ես հայտնաբերեցի, որ կարգապահությունը բոլորովին էլ իմ առավելությունը չէ, այլ ընդամենը՝ հակազդեցություն սեփական անհոգությանս, որ ես առատաձեռն եմ երևում, քանի որ թաքցնում եմ մանրագծծությունս, որ զգույշ եմ երևում, քանի որ թաքցնում եմ չարամտությունս, որ խաղարարար եմ ոչ իմ էությամբ, այլ կատաղությանս ճնշվող պոռթկումներին ազատություն տալու վախից և որ ճշտակատար եմ միայն այն պատճառով, որպեսզի չիմացվի, թե որքան քիչ եմ գնահատում ուրիշի ժամանակը: Եվ, վերջապես, բացահայտեցի, որ սերը ամենևին հոգևիճակ չէ, այլ Կենդանակերպի նշան:

► Աշխարհն առաջ շարժող անպարտելի  ուժը ամենևին երջանիկ սերը չէ, այլ դժբախտ սերը:

► Ահա թե ինչն է աներևակայելին. նա, ում ես տեսնում էի ֆիզիկապես, որին ձեռքս հպում էի, ինձ նվազ իրական էր թվում, քան նա, որն ապրում էր իմ հիշողության մեջ:

► Մոլորության մեջ մի ընկեք, խաղաղ խելագարները մոտեցնում են ապագան:

► Փառքը հաստլիկ սինյորա է, որ քեզ հետ չի քնում, բայց երբ արթնանում ես, նա կանգնած է անկողնուդ մոտ և նայում է :

► «Մի բողոքիր,- ասաց նա,- եթե հետույքդ վառվում է, ուրեմն, փառք Աստծու, այն դեռ ունես»:-Ռոսա Կաբարկաս

► Անսեր սեքսը մխիթարություն է նրանց համար, ում չի այցելել սերը:

► Դարձյալ դեկտեմբերն էր, որ եկել էր ճիշտ իր ժամանակին, դեկտեմբերն` իր թափանցիկ, մաքուր երկնքով, ավազաբքերով և տների տանիքները քշող ու փողոցներում աշակերտուհիների կիսաշրջազգեստները բարձրացնող պտտահողմերով:

► Ես զանգահարում էի օրերով, օր օրի ետևից՝ մինչև հասկացա, որ այդ հեռախոսը սիրտ չունի:

► Սերը չափազանց ուշ ինձ սովորեցրեց, որ մարդն իրեն կարգի է բերում, հագնվում ու օծանելիք է իր վրա ցանում ինչ-որ մեկի համար, իսկ ես երբեք չեմ ունեցել այդ մեկը:

► Ես միշտ համարել եմ, որ «սիրուց մեռնել» արտահայտությունն ավելին չէ, քան բանաստեղծական կամայականություն: Բայց այն երեկո, տուն վերադառնալով առանց կատվի և առանց նրա, համոզվեցի, որ այդպես չէ, ես ինքս` ծերս ու միայնակս, մեռնում եմ սիրուց: Նաև հասկացա, որ մի ուրիշ ճշմարտություն ևս կա. ես իմ տառապանքը ոչ մի գնով չէի փոխի հաճույքների հետ:

► Լուսանկարներում մարդիկ ավելի վատ ու ավելի շատ են ծերանում, քան իրականում:

► - Ծերանում եմ,- խոստովանեցի ես:
- Մենք արդեն ծեր ենք,- հոգոց հանեց Կասիլդան:- Պարզապես դա ներսից չենք զգում, իսկ քեզ դրսից նայողները տեսնում են:

► Ավելի դառը դժբախտություն չկա, քան միայնակ մեռնելը:-Կասիլդա

► Ինքդ քեզ թույլ մի տուր, որ մեռնես՝ առանց զգալու սիրած էակիդ հետ քնելու այդ հրաշքը:

► Խանդն ավելին գիտի, քան ճշմարտությունը:

► Եթե այդքան թույլ ու անուժ եմ սիրո առաջ,  ուրեմն, ծեր եմ:

► Անհնար է ի վերջո չդառնալ այն, ինչ քեզ համարում են ուրիշները:

► Կյանքիս օրերն սկսեցի հաշվել ոչ թե տարիներով, այլ տասնամյակներով: Հինգերորդ տասնամյակը վճռորոշ էր, որովհետև ես հանկարծ գիտակցեցի, որ գրեթե բոլորը փոքր են ինձնից: Վեցերորդը ամենահագեցածն էր, քանզի սկսեցի կասկածել, որ սխալների համար արդեն ժամանակ չի մնում: Յոթերորդը սարսափելի էր այն պատճառով, որ այդ տասը տարիները կարող էին վերջինը լինել: Սակայն երբ իմ իննսունամյակի առավոտյան կենդանի արթնացա Դելգադինայի երջանիկ անկողնում, ինձ այցելեց հաճկատար մի միտք, որ կյանքն ամենևին էլ այն չէ, ինչ հոսում է Հերակլիտեսի արագահոս գետի նման, այլ իրենից ներկայացնում է շիկացած սալօջախի վրա շրջված եզակի հնարավորություն` ևս իննսուն տարի մյուս կողմով տապակվելու համար:  

Իրականության պոեզիան և երևակայության սթափությունը (հարցազրույց Գ. Մարկեսի հետ) - Մեջբերումներ

► Ես ինքս ինձ համարում եմ իմ ընկերների ամենահավատարիմ ընկերը և խորապես համոզված եմ, որ նրանցից ոչ մեկն ինձ այնքան ուժեղ չի սիրում, ինչպես ես եմ սիրում նրանցից այն մեկին, որին ամենաքիչն եմ սիրում:

► Ընդհանրապես իմ լավագույն ստեղծագործությունը գրքերս չեն, այլ իմ երեխաները:

► Սուտը գրականության մեջ նույնիսկ ավելի վտանգավոր է, քան կյանքում:

► Երևակայությունն ընդամենը իրականությունը վերափոխելու միջոց է: Իսկ որպես ստեղծագործության աղբյուր միշտ ծառայում է ինքը` իրականությունը:

► Երևակայության և ֆանտազիայի միջև այնպիսի տարբերություն կա, ինչպիսին` մարդու և խոսող տիկնիկի միջև:

► Պատմվածքը, այսբերգի նման, պետք է հենվի իր այն մասի վրա, որը չի երևում, այսինքն՝ վերլուծության վրա, մտորումների վրա, շարադրանքին անմիջականորեն չմասնակցող հավաքված նյութի վրա:

► Գրականության մեջ իրականությունը պետք է լինի ոչ թե լուսանկարչական, այլ սինթետիկ, և գրողական վարպետության գաղտնիքներից մեկը այդ սինթեզի համար էական տարրեր գտնելու կարողությունն է:

► Փառքը միշտ աղավաղում է իրականության զագցումը: Եվ, ավելացրած դրան, փառքը մշտական սպառնալիք է անձնական կյանքի համար:

► Փառքի մենությունը նման է իշխանության մենությանը:

► Ընդհանրապես յուրաքանչյուր գրող միայն մի գիրք է գրում` չնայած այն լույս է տեսնում բազմաթիվ հատորներով և տարբեր անվանումներով:

► Մենության զգացումն ինձ համար տրամագծորեն հակառակ է համերաշխության զգացմանը:

Հ.Գ. Եթե դուք ունեք մեջբերումներ՝ դուրս բերված այս գրքից, ապա կարող եք ուղարկել մեզ հետադարձ կապով: