Վիլյամ Սարոյան «Ծնունդներ»

Տետբու փող. 74
Փարիզ, Ֆրանսիա
Կիրակի, 1-ը հուլիսի, 1979
Կեսօր, ժամը 12:00

Ի՞նչ է ծնունդը: Որքա՞ն տարբեր է մարդու ծնունդը ոչ-մարդու ծննդից: Արդյոք մարդու ծննդի առեղծվածը հավանական հետևանքն է, ասենք, արջի ծննդի համանման կամ նույնիսկ նույնական առեղծվածի: Կենդանիների մեջ գոյություն ունե՞ն ծննդաբերության վտանգավոր կամ նույնիսկ մահացու բարդություններ, որ, անշուշտ, պատահում են մարդկանց մեջ: Եվ եկեք երբեք մեզ թույլ չտանք չհարգելու մեր տեսակի էգին` մշտապես հիշելով, որ մարդու ծննդի մասին խոսելիս նկատի ունենք միայն մարդկային ցեղի իգական կեսին, որքան էլ այս շեշտադրումը կարող է մեզ խոցելի դարձնել գռեհիկ կատակների համար: Կանայք միայնակ են կրում մարդկային ցեղը, ոչ թե միայն այդ ցեղի արական կեսի ուստրերին ու դուստրերին: Նրանք կրում են ամբողջ ցեղը, և նրանց կրածը` այդ բեռը, այս առավելությունը կամ, եթե կուզեք, այս դատապարտվածությունը ընդհանուր է բոլոր կանանց համար, և կապ չունի, թե անհատ կինն ով է, եթե դա է նրա ցանկությունը, կամ թե նա վարք-պատահարի զոհն է, եթե հետևանքը նրան անակնկալ է մատուցում խաղի, նախագծի, ծրագրի, նախապատվության կամ այլ խնդրում, այդ նա է, ոչ թե տղամարդը` նրա պաշտելի ու տանելի զուգընկերը, որ պետք է տոկա այն ամբողջ ժամանակ, որ պահանջվում է կնոջից, որպեսզի թեթև ու ժիր էակից վերափոխվի կյանք արտադրող գործարանի, ում ընթացակարգերը համր են, մութ ու անհասկանալի` իրենց մակերեսային ու ակնհայտ, ամրակայված պարզ փաստերի հետևում: Պետք է վիրավորվի կինը, ոչ թե տղամարդը: Եվ ցեղային վիթխարաքանակ ժամանակից, դարեր ձգվող ժամանակից ու անմիջական ժամանակի ոչ չնչին քանակից, շուրջ ինը ամիս, մոտավորապես 280 օր հետո, հարմարվելով-զիջելով, սարսափելի անհարմարությունների, նվաստացման, նույնիսկ մարմնական ես-ը աղճատելու, վտանգի ու վախի և, հավանաբար, սարսափի միջով վրա է հասնում ժամանակը, և արտադրված արդյունքը դուրս է մղվում կնոջ ընդերքից, ամբողջը միանգամից, բացի պորտը կտրելուց, որ սնուցել է նրան և կապել խեղճ կնոջը, կամ եթե վերջնական արդյունքը դուրս չի մղվում կնոջ կողմից և փորձում է կրկին վերահաստատվել նրա մեջ, կինը ջանում է ուժով դուրս անել նրան, և երկուսով գտնում են, որ անզոր են ուժին ենթարկվելու և ուժով ենթարկեցնելու: Հասկանալի է, որ շատ կանայք հայտնապես ընդունել են մարդկային ցեղի մայրը լինելոիւ իրենց դերը, քանզի ինքդ փորձության չես ենթարկվում բողոքելու այն բանի դեմ, ինչը կյանքի, շարունակության, ընթացակարգի պարզ փաստն է: Եվ ընդունելով մայրության և այդ անհեթեթ գործն անողի դերը, հասկանալի է նաև, որ սրբագործման հսկայական մասնաբաժին է հատկացվելու այդ դերը ստանձնելուն և այն կատարելու գեղեցկությանը: Արդյո՞ք սա, այնուամենայնիվ, իսկապես վավերական է, իսկաես արդարացված, թե՞ դրա մեջ, պարզապես մխիթարության բնական մասնիկ կա` տրված ի վերուստ, Աստծուց, առեղծվածից, մակընթացություններից, տեղատվություններից ու փուլերից, բնությունից: Դե ինչ, իհարկե, միայն մարդ արարածներն են ընդունակ ցանկացած բանից ստեղծել այն, ինչ իրենք անելու են, և ծնունդը վերածվել է այնպիսի անսահման սրբագործության, որ երբ կինը մինչև բոլորովին վերջերս պարզում էր, որ կրակն է ընկել, հղիացել է, սակայն չի ուզում տանել արտադրանք տալու այդ ժամանակատար և, հավանաբար, սարսափազդու ընթացակարգը, արտադրանք, որ անծանոթ է իրեն, կամ գիտի այնքանով, որքանով ճանաչում է գործակից արուին, և անցանկալի կամ, նույնիսկ, ահաբեկոշղ, հոգեհալած, սրտխառնուք առաջացնող, սպանող է, ինչպիսին կլիներ, եթե արուն որևէ տեսակի հրեշ է, կամ խելագար, կամ այլանդակ, կամ հիվանդոտ, կամ կնոջ հայրը, և կինը ցանկանում է ժամանակից շուտ դադարեցնել հղիությունը, և նրա ցանկությունն անընդունելի է թվում թե' տղամարդկանց, թե' կանանց համար, որոնք գաղափար չունեն ճշմարտությունից, բայց զգում են, որ եթե նա վերջ դնի հղիությանը, հանցանք կգործի: Եվ սա դեռևս շարունակվում է, ինչպես, անկասկած, գիտենք, և ոչ թե լոկ այն պատճառով, որ կինն ուղղակի ուզում է խուսափել անհանգստությունից, քանզի նախընտրում է իր մարմինն ու իրեն այլ գործի նվիրաբերել, ոչ էլ այն պատճառով, որ նա, օրինակ` տան կին չէ, կամ էլ` տան կին է եղել և ամուսին ու չափից շատ երեխաներ ունի, որոնց պետք է կարգին խնամել, և կամ` որովհետև նրան ժամանակ է հարկավոր, որ խորհրդածի լինելիության, կին լինելու, գերված լինելու նախնական նշանակությամբ և այդ նշանակությանն իր հնարավոր օգտակարության կամ իր ինքնության այդ կողմից լիովին խույս տալու շուրջ: Լավ, այդ դեպքում ծնունդն ի՞նչ է: Պատասխանն այն է, որ դա ինչ-որ բան է, որ գործակից կինը պարտադրել է ինքն իրեն, իր մտքին ու զգացմունքին` ավանդույթի, սնահավատության, կրոնի, ցեղի պատմության ընթացքում, ինչպես նաև նրա սեփական, անձնական անհաղորդելի կապը, հավանաբար, ընդարձակ, գուցե անսահման և չափազանց բարդ բաների ու գործողությունների հետ, որոնք նա զգում, սակայն չի հասկանում, և այս ամենը կուտակվում-միավորվում է երևակայության ձևի մեջ. «Այս մեկը հենց նա է: Տղա է նա, ում բոլորս սպասում էինք»: Բայց ինչո՞ւ չի կարող լինել. «Աղջիկ է»: Չգիտենք, սակայն թվում է, որ մարդկային ցեղի երկու կողմերի միջև պարզագույն ընտրության հետևանք է, և ընտրվել է արուն: Ցերեկվա ժամը 12:35

Թարգմանությունը` Արամ Արսենյանի