Բրյուս Նորիս «Քլյուբորնի զբոսայգի»

2024-10-10

«Քլյուբորնի զբոսայգի» պիեսը Պուլիցերյան մրցանակի է արժանացել 2011 թ.-ին, բայց պիեսի հիմնական թեման՝ ռասայական խտրականությունը, մնայուն հիմնախնդիր է բոլոր ժամանակներում, ուստի այս դրաման միշտ ժամանակակից է:

Սյուժեն բաղկացած է երկու գործողություններից, որոնցից մեկը տեղի է ունենում 1959 թ.-ին, մյուսը՝ հիսուն տարի անց:

Պիեսի երկու գործողություններն էլ տեղի են ունենում Չիկագոյի թաղամասերից մեկում գտնվող բունգալոյի[1] հյուրասենյակում։ Հեղինակը նախ ներկայացնում է միջին դասի սպիտակամորթ մի ընտանիքի, նրանց սևամորթ սպասուհու և թաղամասի մի բնակչի, ով ցանկանում է տանտերերին հետ պահել տունը «գունավոր ընտանիքին» վաճառելուց:

Երկրորդ գործողության մեջ տեղի է ունենում ճիշտ հակառակը։ Հիսուն տարի անց թաղամասում հիմնականում բնակվում են սևամորթներ: Թաղամասը ավերվել էր, սակայն այժմ սկսել է վերակառուցվել: Սպիտակամորթ զույգը, որն ուզում է գնել տունը և ցանկանում է լուրջ փոփոխություններ կատարել, բախվում է սևամորթ զույգի և համայնքի մյուս անդամների դիմադրությանը:

«Քլյուբորնի զբոսայգի» պիեսում տեղի ունեցող իրադարձությունները նույն ձևով հատվում են Լորրեն Հանսբերիի 1959 թ.-ի «Մի չամիչ արևի տակ» ֆիլմի իրադարձություններին: Այդ ֆիլմում սևամորթ երիտասարդները մտադիր են տեղափոխվել սպիտակամորթների թաղամաս, և Կառլ Լինդներ անունով մի սպիտակամորթ հերոս, ով համայնքի ինչ-որ միության ներկայացուցիչ է, փորձում է խանգարել դրան: Իսկ Բրյուս Նորիսի «Քլյուբորնի զբոսայգի» պիեսի առաջին գործողության մեջ նույն Կառլ Լինդները փորձում է համոզել տան սպիտակամորթ տերերին չվաճառել բնակարանը սևամորթ ընտանիքին, քանի որ մտավախություններ ունի՝ կապված գույքի և տեղանքի մշակութային արժեքները պահպանելու հետ:

Նորիսը գրել է. «Մենք՝ իմ դպրոցի բոլոր սպիտակամորթ աշակերտներս, Կառլ Լինդների սերունդներն ենք… Սա մի դաս է, որը մնում է քեզ հետ: Դրա էությունն այն է, որ դու ես մեկ ուրիշի պատմության չարագործը… Շատ տարիներ անց ես մտածեցի՝ իսկ եթե մենք շրջենք պատմությունը և պատմենք այն հակառակ՝ իմ ընտանիքի նման սպիտակամորթների տեսանկյունից, այն «չարագործների», ովքեր ցանկանում էին այդ մարդկանց հետ պահել իրենց թաղամասում բնակվելուց»:

«Քլյուբորնի զբոսայգի» պիեսը հիմնականում դրական արձագանքներ է ստացել 2010 թ. կայացած պրեմիերայի օրվանից: 2011թ․ մարտին Լոնդոնում այն արժանացել է «Օլիվիե» մրցանակի, որը համարժեք է բրիտանական «Թոնի» մրցանակին: Իսկ ապրիլին Պուլիցերյանի արժանանալով՝ ժյուրիի կողմից բնութագրվել է որպես «հզոր ստեղծագործություն, որի հիշարժան կերպարները սրամիտ և խորաթափանց կերպով խոսում են Ամերիկայի ռասայական և դասակարգային գիտակցության դեմ ընթացող թունավոր պայքարի մասին»:

«Քլյուբորնի զբոսայգի» դրաման ավելի շատ հարցեր է առաջացնում, քան պատասխաններ տալիս: Այն հիշեցնում է մեզ, որ այսօրվա խնդիրները վաղվա պատմությունն են, ու թեև համատեքստը կարող է փոխվել, որոշ հակամարտություններ, ինչպես սևամորթներին խտրականության ենթարկելը, դեռևս չեն դադարել:


 

[1] Միահարկ տուն, ամառանոց։

© Նյութը պատրաստեց՝ Անի Գասպարյանը:

մեկնաբանություններ