Էնդրյու Շոն Գրիր «Լեսս»

«Լեսս»-ը կատակերգական վեպ է, որն առաջին անգամ տպագրվել է 2017 թ., իսկ 2018 թ. արժանացել Պուլիցերյան մրցանակի: Այն հագեցած է իրադարձություններով, ինչպես նաև աչքի է ընկնում իր երաժշտական արձակով և ընդգրկուն սյուժեով:

Էնդրյու Շոն Գրիրը հինգ բեսթսելլերի հեղինակ է, այդ թվում՝ «Մաքս Տիվոլիի խոստովանությունը» վեպի, որն ամերիկյան պարբերականներն անվանել են 2004 թ. լավագույն գիրք: Նա Հյուսիսային Կալիֆոռնիայի, Կալիֆոռնիայի գրքի մրցանակի, Նյու Յորքի հանրային գրադարանի «Երիտասարդ առյուծներ» մրցանակի, ինչպես նաև կարճ պատմվածքի ոլորտում Օ. Հենրիի անվան մրցանակի դափնեկիր է:

Գրիրն ապրում է Սան Ֆրանցիսկոյում: Նա ճանապարհորդել է «Լեսս» վեպում նկարագրած բոլոր վայրերում, սակայն սիրում է միայն Իտալիան:

Վեպը Արթուր Լեսս անունով մի գրողի մասին է, ով մեկնում է գրական շրջագայության` մոռացության տալու իր սիրածից բաժանվելու ցավը:

«Լեսսը» հեգնում է ընթերցողներին խորհրդավոր, անհավանականորեն խելացի պատմողի միջոցով և հմտորեն կառուցված սյուժեով: Այս ճանապարհորդության տարբեր փուլերն ապահովում են վեպի կառուցվածքը, ինչպես նաև վեպով անցնում է բազմաբնույթ հերոսների մի ողջ շքերթ: Սա նաև հերոսի ինքնաբացահայտման ճանապարհորդությունն է: Վեպում նրբանկատորեն պատմվում է այն մանր-մունր աշխատանքների մասին, որ ազատ գրաֆիկով աշխատող գրողներից շատերը կատարում են՝ գոյատևելու համար, բոլոր այն փոքրիկ գործերի, որոնք ստիպում են նրանց հեղինակ զգալ, բայց այնքան էլ ստեղծագործելու հետ կապ չունեն: Եվ ինչպես ասվում է գրքում. «գրողի կյանքը խելահեղ ծածկոց է՝ բավականաչափ տաք, բայց երբեք չի ծածկում մատների ծայրերը»:

Սկզբում գլխավոր հերոսին հանդիպում ենք Նյու Յորքում, որտեղ նա նվաստացած է իրեն զգում՝ ստիպված լինելով վարել մի երեկույթ` նվիրված գիտական ֆանտաստիկայի ժանրի մի հաջողակ և գերագնահատված գրողի: Նրա հաջորդ կանգառը Մեքսիկան է, որտեղ պետք է մասնակցի իր նախկին սիրեցյալի պոեզիայի քննարկմանը: Այնուհետև Իտալիան, որտեղ նրա վաղ շրջանի վեպը մրցանակի է արժանանում. այս հատվածում հատկապես ուշադրություն է գրավում արհեստական մտերմության նկարագրությունը, երբ մրցանակի համար պայքարող ախոյանները կեղծ համեստություն են ցուցադրում: Հետո Գերմանիան է, որտեղ նա գեղարվեստականության վերաբերյալ դասընթաց է անցկացնում: Բեռլինում Լեսսն անցկացնում է այնպիսի հնարամիտ և ուշագրավ դասընթաց, որ այն կարելի է ցանկացած քոլեջում օգտագործել որպես ձևանմուշ՝ երեխաների մեջ գրականության հանդեպ սեր սերմանելու համար: Ի թիվս այլ բաների՝ նրանց հանձնարարում է առանձնացնել «Լոլիտա»-ի մի պարբերություն և ձևակերպել ու վերադասավորել տեքստն այնպես, ինչպես ուզում են: Լեսսին հաջողվում է նրանց մեջ սեր արթնացնել լեզվի հանդեպ ու դառնալ սիրելի ուսուցիչ։

Լեսսը գնում է Փարիզ, որտեղ հանդիպում է մի հին ընկերոջ: Ճամփորդությունը շարունակվում է Մարոկկոյում, որտեղ նրան պակաս ռոմանտիկ արկածներ են սպասվում, ի տարբերություն Փարիզի: Հետո գնում է Ճապոնիա, որտեղ սննդի վերաբերյալ մղձավանջային մի նյութ պիտի գրի: Լեսսը այս շուրջերկրյա ճանապարհորդության ընթացքում իր վեպը քարշ է տալիս հետը՝ հուսալով, որ նոր վայրերում թարմ մտահղացումներ կծնվեն: Հնդկաստանում վերջապես մտադրվում է այդ մերժված վեպը կատարելագործել։ Անցյալում իր սիրածից բաժանվելու ցավը նրան հանգիստ չի տալիս, բայց վեպի վերջում նրա կյանքում ի հայտ է գալիս նոր սեր:

Վեպում կան մի քանի հատվածներ, որտեղ Գրիրը նկարագրում է գրելու ներքին գործընթացը և ստեղծագործ մտքի աշխատանքը: Չնայած կարճ, սակայն ստեղծագործելու ընթացքի վերաբերյալ ընտիր նկարագրություններ են: